درمان کم خونی، در انواع مختلف آن
کم‌خونی به کم بودن گلبول‌های قرمز گفته می‌شود. هموگلوبین، پروتئین اصلی در گلبول‌های قرمز خون شما است که اکسیژن را حمل می‌کند و آن را به سراسر بدن تحویل می‌دهد. درمان کم خونی شما به نوع کم‌خونی بستگی دارد.
کم‌خونی به کم بودن گلبول‌های قرمز گفته می‌شود. هموگلوبین، پروتئین اصلی در گلبول‌های قرمز خون شما است که اکسیژن را حمل می‌کند و آن را به سراسر بدن تحویل می‌دهد.
اگر کم‌خونی داشته باشید، سطح هموگلوبین شما نیز پایین خواهد آمد. اگر هموگلوبین خیلی کم باشد، ممکن است بافت‌ها یا اعضای بدن شما اکسیژن کافی دریافت نکنند.
علائم کم‌خونی مانند خستگی یا تنگی نفس، به این دلیل اتفاق می‌افتد که بدن شما آن چیزی را که برایش لازم است، دریافت نمی‌کند.
کم‌خونی، شایع‌ترین بیماری خونی در ایالات متحده است و تقریباً ۶درصد از جمعیت را درگیر می‌کند. زنان، کودکان خردسال و افراد مبتلا به بیماری‌های طولانی مدت بیشتر به کم‌خونی دچار می‌شوند.
موارد مهمی که لازم است دراین‌باره بدانید
- اشکال خاصی از کم‌خونی از طریق ژن‌های شما منتقل می‌شود و نوزادان ممکن است از بدو تولد به آن مبتلا شوند.
- زنان به دلیل از دست دادن خون در دوران قاعدگی خود و خونرسانی بیشتر در دوران بارداری، در معرض کم‌خونی فقر آهن قرار دارند.
- بزرگسالان مسن بیشتر در معرض خطر کم‌خونی هستند زیرا به احتمال زیاد به بیماری کلیوی یا سایر بیماری‌های مزمن پزشکی مبتلا شده‌اند.
- کم‌خونی، انواع مختلفی دارد. در برخی از اشکال آن مانند کم‌خونی خفیف که در دوران بارداری اتفاق می‌افتد، نیازی به نگرانی نیست، اما برخی از انواع کم‌خونی ممکن است نشان‌دهنده یک بیماری پزشکی جدی باشد.
علائم کم‌خونی
کم‌خونی می‌تواند آنقدر خفیف باشد که حتی ممکن است متوجه آن نشوید. علائم کم‌خونی در یک زمان خاص، با کاهش سلول‌های خونی، ایجاد می‌شوند. بسته به علت کم‌خونی، علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سرگیجه ، سبکی سر یا احساس اینکه می‌خواهید غش کنید
- ضربان قلب سریع یا غیرمعمول
- سردرد
- درد، از جمله در استخوان‌ها، سینه، شکم و مفاصل
- مشکلات مربوط به رشد در کودکان و نوجوانان
- تنگی نفس
- پوست رنگ‌پریده یا زرد
- دست و پای سرد
- خستگی یا ضعف
انواع کم‌خونی و علل آن
بیش از چهارصد نوع کم‌خونی وجود دارد و آنها به سه گروه تقسیم می‌شوند:
- کم‌خونی ناشی از از دست دادن خون
- کم‌خونی ناشی از کاهش یا تولید معیوب گلبول‌های قرمز
- کم‌خونی ناشی از تخریب گلبول‌های قرمز خون
- کم‌خونی به خاطر از دست دادن خون
با خونریزی گلبول‌های قرمز، خون را از دست می‌دهید که می‌تواند در مدت زمان طولانی و به آرامی اتفاق بیفتد و ممکن است متوجه آن نشوید. علل احتمالی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- بیماری‌های دستگاه گوارش مانند زخم، بواسیر، ورم معده (التهاب معده) و سرطان.
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) مانند آسپیرین یا ایبوپروفن که می‌تواند باعث زخم و ورم معده شود.
- پریود یک زن، به‌خصوص اگر قاعدگی شدید داشته باشد که می‌تواند با فیبروم همراه باشد.
- پس از سانحه یا بعد از جراحی.
کم‌خونی ناشی از کاهش یا تولید معیوب گلبول‌های قرمز
با این نوع کم‌خونی، بدن شما ممکن است سلول‌های خونی کافی ایجاد نکند، یا ممکن است آنطور که باید، کار نکند. این نوع، به دلیل مشکل در گلبول‌های قرمز یا عدم دریافت مواد معدنی و ویتامین کافی برای تشکیل طبیعی گلبول‌های قرمز، رخ می‌دهد. شرایط مرتبط با این دلایل کم‌خونی عبارتند از:
- مشکلات مغز استخوان و سلول‌های بنیادی
- نارسایی کمبود آهن
- کم‌خونی سلول داسی‌شکل
کم‌خونی کمبود ویتامین، به ویژه b12 یا فولات
مشکلات مغز استخوان و سلول‌های بنیادی ممکن است بدن شما را از تولید گلبول‌های قرمز کافی باز دارد. برخی از سلول‌های بنیادی که در مرکز استخوان‌های شما هستند به سلول‌های قرمز خون تبدیل می‌شوند. اگر سلول‌های بنیادی کافی وجود نداشته باشد، یا سلول‌های دیگر مانند سلول‌های سرطانی جایگزین شوند، ممکن است دچار کم‌خونی شوید.
کم‌خونی ناشی از مشکلات مغز استخوان یا سلول‌های بنیادی شامل موارد زیر است:
-
کم‌خونی آپلاستیک
کم‌خونی آپلاستیک، زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های بنیادی کافی نداشته باشید. ممکن است به دلیل ژن‌های خود دچار کم‌خونی آپلاستیک شوید یا مغز استخوان شما در اثر داروها، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی یا عفونت آسیب دیده باشد.
سایر بدخیمی‌ها که معمولا مغز استخوان را تحت تاثیر قرار می‌دهند، شامل سرطان خون است. بعضی اوقات هم، هیچ دلیل مشخصی برای کم‌خونی آپلاستیک وجود ندارد.
-
مسمومیت از سرب
سرب برای مغز استخوان شما سمی است و باعث می‌شود سلول‌های قرمز خون کمتری داشته باشید. مسمومیت با سرب هنگامی اتفاق می‌افتد که بزرگسالان در محل کار با سرب تماس داشته باشند.
-
تالاسمی
تالاسمی با مشکلی در شکل‌گیری هموگلوبین اتفاق می‌افتد. شما گلبول‌های قرمز خون بسیار کوچکی ایجاد می‌کنید که می‌تواند بدون علامت یا شدید باشد. تالاسمی در ژن‌های شما منتقل می‌شود و معمولا افراد از نژادهای مدیترانه‌ای، آفریقایی، خاورمیانه و آسیای جنوب شرقی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
این وضعیت می‌تواند از خفیف تا تهدیدکننده باشد. شدیدترین حالت آنمی، کولی نام دارد.
کم‌خونی فقر آهن به این دلیل اتفاق می‌افتد که آهن کافی در بدن ندارید. کم‌خونی فقر آهن می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- داشتن رژیم غذایی بدون آهن کافی، به ویژه در نوزادان، کودکان، نوجوانان و گیاهخواران
- مصرف داروهای خاص، غذاها و نوشیدنی‌های کافئین‌دار
- شرایط گوارشی مانند بیماری کرون، یا اگر بخشی از معده یا روده کوچک خود را برداشته‌اید
- اهدای زیاد خون
- تمرین‌های بدنسازی شدید
- بارداری و شیردهی
- دوره‌های قاعدگی
- یک علت شایع، خونریزی کند و مزمن است که معمولا در دستگاه گوارش رخ می‌دهد.
کم خونی داسی‌شکل
نوعی اختلال است که عمدتا نژادهای آفریقایی، آمریکایی و اسپانیایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. گلبول‌های قرمز خون شما که معمولا گرد هستند، به دلیل مشکلی در ژن‌ها، هلالی‌شکل می‌شوند.
کم‌خونی هنگامی ایجاد می‌شود که گلبول‌های قرمز سریع تجزیه می‌شوند، بنابراین اکسیژن به اندام‌های شما نمی‌رسد. گلبول‌های قرمز هلالی‌شکل نیز می‌توانند در رگ‌های خونی کوچک، گیر کرده و باعث درد شوند.
هنگامی که ویتامین B۱۲ و فولات کافی دریافت نمی‌کنید، این نوع کم‌خونی اتفاق می‌افتد. برای ساخت گلبول‌های قرمز به این دو ویتامین نیاز دارید. این نوع کم‌خونی می تواند ناشی از موارد زیر باشد:
-
رژیم غذایی:
اگر گوشت مصرف نمی‌کنید یا کم مصرف می‌کنید، ممکن است ویتامین B۱۲ کافی دریافت نکنید. اگر سبزیجات را بیش از حد بپزید یا مقدار کافی از آنها را نخورید، ممکن است فولات کافی دریافت نکنید.
-
کم‌خونی مگالوبلاستیک:
وقتی ویتامین B۱۲ ، فولات یا هر دو را به میزان کافی دریافت نمی‌کنید.
-
کم‌خونی پرخطر:
هنگامی که بدن شما به اندازه کافی ویتامین B۱۲ را جذب نمی‌کند.
از دیگر دلایل کمبود این ویتامین می‌توان به مصرف داروها، مصرف الکل و بیماری‌های روده‌ای اشاره کرد.
کم‌خونی همراه با سایر بیماری‌های مزمن معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که بدن شما هورمون کافی برای ساختن گلبول‌های قرمز نداشته باشد. شرایطی که باعث این نوع کم‌خونی می‌شود، عبارتند از:
- بیماری پیشرفته کلیه
- کم‌کاری تیروئید
- کهنسالی
- بیماری‌های طولانی‌مدت مانند سرطان، عفونت‌ها، لوپوس، دیابت و آرتریت‌روماتوئید
کم‌خونی ناشی از تخریب سلول‌های قرمز خون
هنگامی که گلبول‌های قرمز شکننده هستند و نمی‌توانند فشار ناشی از سفر در بدن شما را تحمل کنند، ممکن است ترکیده شوند که باعث کم‌خونی همولیتیک می‌شود.
ممکن است از بدو تولد این بیماری را داشته باشید، یا بعدا به وجود آید. گاهی اوقات، دلایل کم‌خونی همولیتیک مشخص نیست، اما می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- حمله توسط سیستم ایمنی بدن شما، مانند لوپوس که ممکن است برای هر کسی حتی جنین درون رحم یا یک نوزاد تازه متولد شده نیز اتفاق بیفتد که به آن بیماری همولیتیک نوزاد گفته می‌شود.
- شرایطی که می‌تواند از طریق ژن‌های شما منتقل شود مانند کم‌خونی داسی‌شکل و تالاسمی.
- طحال بزرگ‌شده که در موارد نادر می‌تواند گلبول‌های قرمز خون را به دام بیندازد و آنها را خیلی زود از بین ببرد.
- چیزی که بدن شما را تحت فشار قرار می‌دهد، مانند عفونت‌ها، داروها، سم مار یا عنکبوت یا برخی غذاها
- بیماری پیشرفته کبدی یا کلیوی
- پیوندهای عروقی، دریچه‌های مصنوعی قلب، تومورها، سوختگی‌های شدید، وجود برخی مواد شیمیایی، فشار خون شدید و اختلالات لخته شدن خون
تشخیص کم‌خونی
آزمایش کامل شمارش خون (CBC)، گلبول‌های قرمز خون، هموگلوبین و سایر قسمت‌های خون شما را اندازه‌گیری می‌کند. پزشک بعد از آزمایش خون در مورد سابقه خانوادگی و سابقه پزشکی شما سئوال خواهد کرد و ممکن است برخی آزمایش‌های دیگر را تجویز کند.
درمان کم‌خونی
درمان شما به نوع کم‌خونی بستگی دارد.
- اگر کم‌خونی آپلاستیک دارید، ممکن است به دارو، انتقال خون یا پیوند مغز استخوان (که در آن سلول‌های بنیادی اهداکننده دریافت می‌کنید) نیاز داشته باشید.
- اگر کم‌خونی همولیتیک دارید، ممکن است به دارویی نیاز داشته باشید که سیستم ایمنی بدن شما را مهار کند. پزشک ممکن است شما را به پزشکی متخصص در زمینه مشکلات عروقی ارجاع دهد.
- اگر علت کم‌خونی، از دست دادن خون باشد، ممکن است برای یافتن منبع خونریزی و درمان آن، نیاز به جراحی داشته باشید.
- اگر دچار کم‌خونی فقر آهن هستید، احتمالا باید مکمل‌های آهن مصرف کنید و رژیم غذایی خود را تغییر دهید.
- درمان کم‌خونی سلول داسی ، شامل دریافت مسکن‌ها، مکمل‌های اسید فولیک، آنتی‌بیوتیک یا اکسیژن‌درمانی است.
- اگر کمبود ویتامین B12 یا فولات دارید، مکمل‌هایی برای شما تجویز می‌شود.
- تالاسمی معمولا نیازی به درمان ندارد، اما اگر تالاسمی شما شدید باشد، ممکن است به شما خون تزریق شود، یا پیوند مغز استخوان یا جراحی انجام شود.
پیشگیری از کم‌خونی
شما می‌توانید با انتخاب غذاهای سرشار از آهن، خطر ابتلا به کم‌خونی فقر آهن را کاهش دهید.
غذاهای حاوی ویتامین C را برای تقویت جذب آهن انتخاب کنید.
همزمان با خوردن غذاهای پرآهن، می‌توانید با مصرف مرکبات یا خوردن سایر غذاهای سرشار از ویتامین C ، جذب آهن بدن خود را تقویت کنید. ویتامین C موجود در آب مرکبات مانند آب‌پرتقال به بدن شما کمک می‌کند تا آهن رژیمی را بهتر جذب کند.
ویتامین C نیز در موارد زیر یافت می‌شود:
- کلم‌بروکلی
- گریپ‌فروت
- کیوی
- سبزیجات
- خربزه
- پرتقال
- فلفل
- توت‌فرنگی
- نارنگی
- گوجه‌فرنگی
پزشکان کلینیک نی نی بان می‌توانند به درمان کم‌خونی شما کمک کنند.
منبع:
webmd
نظر کاربران
درمان کم خونی کودکان با رعایت رژیم غذایی مناسب و مصرف مکمل های آهن مثل فروکامپلیت قابل کنترل و برطرف شدن است