تجویز سلول های بنیادی مزانشیمی بند ناف برای درمان کرونا

COVID۱۹ یک بیماری همه‌گیر است که امروزه تبدیل به یک معضل جهانی شده است. بسیاری از محققان در سراسر دنیا در حال تلاش جهت یافتن راه‌حل‌ها و روش‌های درمانی مناسب برای کنترل این پاندمی هستند. با این حال، هیچ درمان استانداردی برای این بیماری تاکنون کشف نشده است.

احتمالاً جلوگیری از عفونت حاد تنفسی COVID-۱۹ به عنوان خطرناک‌ترین مرحله از این بیماری می‌تواند برای درمان و کاهش نرخ مرگ و میر مفید باشد. در این راستا، تزریق سلول‌های بنیادی مزانشیمی (MSCs) به عنوان یکی از روش‌های درمانی مؤثر پیشنهاد شده است و چندین کارآزمایی بالینی با استفاده از این سلول‌ها در کشورهای مختلف آغاز شده است. لازم به ذکر است با توجه به قابلیت سلول‌های بنیادی مزانشیمی در تنظیم سیستم ایمنی و ترمیم بافت، مطالعات و کارازمایی‌های بالینی بسیاری با استفاده از این سلول‌ها در درمان بیماری‌های مختلف انجام شده است.

تصور بر این است پس از پیوند داخل وریدی سلول‌های بنیادی مزانشیمی، تعداد قابل توجهی از سلول‌ها در ریه جمع شوند و در کنار اثر ضد التهابی و تنظیم کنندگی سیستم ایمنی بتوانند از سلول‌های اپیتلیال آلوئولار ریه محافظت کنند، از فیبروز ریوی جلوگیری کنند و اختلال عملکرد ریه را درمان کنند.

در کشور ما نیز همپای سایر کشورهای دنیا محققان در حال مطالعه برای درمان بیماری COVID۱۹ هستند. یکی از این مطالعات، انجام کارازمایی بالینی با استفاده از سلول‌های بنیادی مزانشیمی برای ارزیابی بی‌خطر بودن و اثربخشی این سلول‌ها در درمان بیماری COVID۱۹ است. این مطالعه با همکاری بیمارستان‌های مسیح دانشوری و شریعتی از دانشگاه‌های علوم پزشکی شهید بهشتی و تهران و شرکت‌های دانش‌بینان سل‌تک‌فارمد، بن‌یاخته‌های رویان (بانک خون بند ناف) و پژوهشگاه رویان انجام شد. این طرح پژوهشی در مؤسسه تحقیقات علوم پزشکی ایران بررسی و با دریافت کد اخلاق، تایید گردید. فاز ۱ این مطالعه بر روی شش بیمار با سندرم زجر تنفسی حاد از COVID۱۹ و در بازه سنی ۵۲ تا ۶۵ سال صورت گرفت. بیماران در بیمارستان‌های مسیح دانشوری و شریعتی بستری و از تاریخ ۲۵ اسفند ماه ۱۳۹۸ تا ۱۰ فروردین ۱۳۹۹ وارد مطالعه شدند. به هر بیمار در سه نوبت سلول‌های بنیادی مزانشیمی کلینیکال گرید با کیفیت جی‌ام‌پی به صورت داخل وریدی، تزریق شد.

منبع سلول‌های بنیادی مزانشیمی تزریق شده بند ناف بود. سلول‌های بنیادی مزانشیمی بند ناف به دلیل دسترسی آسان، روش جمع‌آوری و پردازش غیر‌تهاجمی، ملاحظات اخلاقی کمتر، خطر پایین آلودگی‌های ویروسی، خاصیت ایمونوژیسیته کمتر، خاصیت تعدیل کنندگی ایمنی بیشتر و امکان تکثیر در مقیاس بالا نسبت به سایر سلول‌های بنیادی مزانشیمی گزینه مناسب‌تری جهت تحقیقات و در نهایت استفاده کلینکی برای سلول درمانی محسوب می‌شود. نتایج حاصل از فاز ۱ این مطالعه نشان داد که تزریق سلول‌های بنیادی مزانشیمی بند ناف در این بیماران بی‌خطر و مطمئن است و می‌تواند در درمان بیماران COVID۱۹ با شدت متوسط مفید باشد.

با توجه به نتایج امید بخش مرحله اول این مطالعه و بر اساس تجارب حاصل از این مرحله، مرحله دوم مطالعه برای ارزیابی بیشتر بی‌خطر بودن و اثربخشی سلول‌های بنیادی مزانشیمی بر روی چهل بیمار آغاز شده است. در این فاز منبع سلول‌های بنیادی مزانشیمی علاوه بر بند ناف از منابع مغز استخوان و جفت نیز خواهد بود. در این مرحله تزریق سلول‌های بنیادی مزانشیمی به صورت مقایسه دو روش درمانی همراه با گروه کنترل با همکاری چندین مرکز درمانی صورت می‌گیرد.