غلبه بر ترس کودک، چه کمکی کنیم؟

ترس نیز مانند سایر احساسات در برابر محرک های خاصی در افراد ایجاد می شود. در واقع ترس زمانی که یک خطر درونی و یا بیرونی فرد را تهدید می کند فعال می شود و به فرد کمک می کند تا برای حفاظت از خود اقدامات لازم را انجام دهد.

تمامی افراد این احساس را تجربه کرده اند در واقع انسان ها با احساس ترس به دنیا می ایند اما روش کنترل و استفاده از آن مهارتی است که باید فراگرفته شود.

ترس در سنین مخلف علل مختلفی دارد و اغلب جزئی از فرآیند تکامل محسوب می شود. اما اگر به صورت شدید و غیر قابل کنترل باشد باید برای کنترل آن راهکارهایی را در نظر گرفت.

فراگرفتن راهکارهای مقابله با ترس از کودکی و توسط مراقب و پرستار کودک به او آموزش داده می شود.

در دوران نوزادی و تا قبل از دوسالگی عموما ترس کودکان شامل ترس از صدای بلند، افراد غریبه، اشیا خیلی بزرگ و جدایی است.

ترس دوران قبل از ۷ سالگی شامل ترس از حیواناتی مانند سگ، صداهای بلند هیولا و ارواح است. در این سالها کودکان قادر به تمیز دادن واقعیت از تخیلات نیستند به همین دلیل ترس های مربوط به این سنین اغلب بر اساس تخیلات کودک است.

کودکان پس از ۷ سالگی از حیواناتی مانند مار و عنکبوت و یا بلایای طبیعی و همچنین مرگ و آسیب ها و تنها ماندن موضوعاتی هستند که باعث ترس و اضطراب کودکان می شود. با ورود به فضای مدرسه کودکان ترس از حضور در جمع، ترس از ترک کردن والدین و شکست خوردن را نیز تجربه می کنند.

با وجود عوامل مختلفی که در سنین مختلف برای کودکان باعث احساس ترس می شوند، مراقبین و پرستار کودک باید متناسب با سن کودک به او مهارت های مقابله با احساس ترس را بیاموزند.

برخی از راه کارهای مقابله با احساس ترس عبارتند از خود کنترلی، مهارتی است پنهان که به فرد توانایی مدیریت و پردازش احساسات و رفتار به شیوه سالم می دهد. خود کنترلی در بزرگسالان به سادگی منجر به کنترل احساس می شود. اما در کودکان نیاز به زمان و تمرین دارد زیرا کودکان خیالات خود را کاملا واقعی می دانند.

چگونه متوجه شویم که ترس های کودکمان عادی است و یا یک اختلال محسوب می شود؟
اگر کودک نتواند با همکاری اطرافیان و مراقبین خود بر ترس هایش غلبه کند و ترس های او باعث مانع از انجام امور روزانه کودک شود والدین و پرستار کودک باید برای ارزیابی کودک زیر نظر متخصصین روانپزشک اقدام کنند. درصورتی که هریک از نشانه های زیر را در کودک مشاهده کردید این مساله را با روانپزشک در میان بگذارید:
اگر احساس ترس کودک بسیار شدید باشد و یا متناسب با سن کودک نباشد
اگر باعث اضطراب شدید و تنش در کودک شود
اگر باعث ایجاد نشانه هایی مانند افزایش ضربان قلب، درد قفسه سینه و سرددرد در کودک شود.

چگونه به کودک در مورد غلبه بر ترس کمک کنیم؟
کمک به کودک به معنای رها کردن کودک نیست بلکه مراقبین باید با حمایت های خود کودک را برای شرایط مختلف اماده کنند و چهارچوب ذهنی کودک را شکل دهند.
راه کارهای آموزش غلبه بر ترس در کودک عبارتند از:
کنترل احساسات مراقب و والدین
محققان معتقدند که برخی از ترس ها جزئی از روند طبیعی رشد هستند و والدین در این موقعیت ها می توانند با فرصت طلبی، مهارت های لازم را به کودک بیاموزند. اما برای این کار باید در ابتدا بتوانند احساسات خود را کنترل و بر شرایط تسلط پیدا کنند.

از سوی دیگر زمانی که مراقب و پرستار، کودک را دچار استرس می بینند طبیعی است که بخواهند شرایط را برای او مناسب کنند، اما باید به این نکته توجه کرد اگر کودکان همیشه از این موضوع مطمئن باشند که دیگران شرایط را برای انها بهبود می دهند، نمی توانند مهارت های لازم را یاد بگیرند. به همین دلیل مراقبین کودک باید با نظارت و حمایت خود به کودک مهارت های لازم را آموزش دهند.

صحبت کردن با کودک
در مورد هر چیزی که باعث ایجاد ترس در کودک شده است با او صحبت کنید گاهی کودکان نمی توانند کلمات مناسبی را برای بیان علت ترس خود بیان کنند. با سوالات جزئی به علت دقیق ترس کودک پی ببرید: به عنوان مثال آیا از سگ ترسیدی؟ آیا او به تو آسیب زد؟ آیا از صدای پارس سگ ترسیدی؟ و...

ترس های کودک را جدی بگیرید
زمانی که یک موضوع باعث ترس کودک شده است از دید خود به عنوان یک بزرگسال به مساله نگاه نکنید و به کودک نگویید که این موضوع ترسناک نیست. بلکه کاملا کودک را درک کنید و در مورد ترس او به او حق بدهید. به اوکمک کنید احساس شجاعت کند و به تدریج بتواند به تنهایی ترس خود را کنترل کنند.

برنامه ریزی کنید
برای تطبیق دادن کودک با عوامل ترس کم کم او را آماده کنید و به تدریج او را با ترس تنها بگذارید. به عنوان مثال اگر کودک در هنگام خواب از تاریکی می ترسد برای او برنامه ای در نظر بگیرید که فقط تا آخر هفته کنار او می خوابید و طی این چند روز در مورد این موضوع با او صحبت کنید و اقدامات لازم را در این زمینه مانند اماده کردن کودک، خواندن کتاب، خاموش کردن چراغ ها و سپس تنها گذاشتن کودک انجام دهید.

صبور باشید و کودک را تشویق کنید
ایجاد تغییر به زمان نیاز دارد. ترس احساس بسیار قوی است که برای مقابله با آن باید زمان زیادی صرف کرد. مراقبین کودک می توانند با تشویق کودک و یادآوری نقاط قوت کودک حس اعتماد به نفس و شجاعت او را تقویت کنند.

در کودکان مراقب و پرستار کودک نقش ویژه ای در کنترل احساسات کودک و استفاده از این احساسات در جهت اموزش دادن مهارت های مقابله با ترس ایفا می کنند. مرکز پرستاری در منزل زندگی برتر با تیم مراقب و پرستار کودک و همچنین روانشناسان خود با حضور در منزل و ارزیابی شرایط کودک با استفاده از تکنیک های روز به کودک و خانواده در این زمینه کمک می کنند. روانشناس، پرستار بیمار و پرستار سالمند نیز از دیگر افرادی هستند که با خدمات خود مهارت مقابله با ترس را در گروه های سنی سالمند آموزش می دهند.