بازگشایی مدارس در کرونا، بوی نامهربان ماه مهر

از ۱۵ شهریور به‌طور رسمی سال تحصیلی ۹۹ - ۱۴۰۰ آغاز می‌شود و ۱۵‌میلیون دانش آموز در سه وضعیت حضوری، نیمه حضوری و آموزش آنلاین سال تحصیلی را شروع می‌کنند.

طبق آخرین اعلام وزارت بهداشت، استان‌های تهران، مازندران، گیلان، قم، اصفهان، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی، کرمان، خراسان شمالی، سمنان، یزد، زنجان و قزوین در وضعیت قرمز قرار دارند و استان‌های آذربایجان غربی، البرز، فارس، لرستان، هرمزگان، اردبیل، بوشهر، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد، خراسان جنوبی، مرکزی، ایلام، چهارمحال و بختیاری، گلستان و خوزستان در وضعیت هشدار قرار گرفته‌اند.

بر اساس اعلام وزارت آموزش و پرورش، فقط در مناطق سفید و زرد دانش‌آموزان باید در سرکلاس درس به حضور داشته باشند و در مناطق قرمز، آموزش‌ها برپایه اینترنتی برگزار می‌شود. وزیر آموزش و پرورش تاکید دارد که مدارس در همه نقاط کشور از ۱۵ شهریور باز می‌شوند و به خانواده‌ها توصیه کرده که خیال‌شان از بابت سلامت فرزندان‌شان راحت باشد، چون اگر در مناطقی با شیوع گسترده کرونا مواجه شویم که در آن مناطق حضور دانش‌آموزان منتفی می‌شود.

رئیس‌جمهور نیز همسو با محسن حاجی‌میرزایی موافق برگزاری کلاس‌های درس به شکل حضوری است. حسن روحانی روز گذشته اعلام کرد: «اولویت برای ما آموزش حضوری است. البته باید پروتکل‌های بهداشتی در این زمینه رعایت شود. خانواده‌ها هم باید در این زمینه همکاری کنند و خود معلمان و دانش‌آموزان هم باید موارد لازم را رعایت کنند.

امسال هیچ‌کودک ایرانی نباید از تحصیل بازماند و در کنار این باید آموزش حضوری، صداوسیما هم به امر آموزش کمک خواهد کرد».در طول یک ماه گذشته موجی از انتقادها به سمت این وزارتخانه روانه شده و باز هم عده‌ای از خانواده‌ها، کارشناسان آموزشی و معلمان نسبت به این نحوه بازگشایی مدارس انتقاد دارند.

این چالش مخصوص ایران نیست و در کشورهای مختلفی که با بیماری کرونا مواجه هستند، نحوه بازگشایی مدارس و حضور دانش‌آموزان مسأله‌ساز شده و مخالفان و موافقان را روبه‌روی هم قرار داده است. به‌طور مثال انجمن معلمان آلمان از دولت خواسته است که کلاس‌های دانش‌آموزان ۱۰‌ساله به بالا به‌صورت آنلاین برگزار شود در مقابل بزرگ‌ترین اتحادیه معلمان انگلیس از بازگشایی مدارس استقبال کرده است. جری گلیزیر، رئیس این اتحادیه می‌گوید که معلمان نگران تاثیرات روانی منفی ناشی از تعطیلی طولانی‌مدت مدارس بر دانش‌آموزان هستند.

نظر موافقان و مخالفان بازگشایی مدارس

برخی خانواده‌ها بزرگ‌ترین منتقد بازگشایی مدارس هستند، آنها می‌گویند که چرا باید در شرایط خطرناک شیوع بیماری کرونا، مدارس باز شوند؟ ایده آنها همان آموزش از راه دور است و مخالف حضور فیزیکی فرزندانشان در مدارس هستند. مسئولان وزارت بهداشت هم به‌طور ضمنی مخالفتشان را با آموزش حضوری اعلام کردند. علیرضا زالی، فرمانده عملیات مدیریت بیماری کرونا در شهر تهران در این‌باره گفت:

با بازگشایی مدارس و مراکز آموزشی و افزایش بار ترافیکی در شهر تهران، امکان تسریع انتقال ویروس کرونا در خانواده‌ها وجود دارد. مسئولان آموزش و پرورش و برخی کارشناسان آموزشی که موافق بازگشایی مدرسه هستند، معتقدند که تعطیلی آموزش به بهانه شیوع بیماری کرونا کار درستی نیست و به جای صفر و صد نگاه کردن به این موضوع، باید راه‌های جدیدی را برای ادامه راه آموزش پیدا کرد. محمد حسنی، عضو پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش یکی از مدافعان بازگشایی مدارس در سال تحصیلی جدید است.

او با بیان اینکه توقف آموزش مدارس پیامدهای منفی اجتماعی در بین کودکان و نوجوانان دارد، گفت: قطعا هیچ‌کس موافق بازگشایی مدارس به شیوه سال‌های گذشته نیست. اینکه دانش‌آموزان در یک کلاس درس، ساعت‌ها فشرده در کنار هم بنشینند و درس بخوانند و حتی ساعت اضافه‌تر در مدرسه بمانند، اما نمی‌توان به بهانه یک بیماری تمام فعالیت‌ها را هم متوقف کرد و دست روی دست گذاشت تا دانشمندان برای آن کاری کنند.

راه درست این است که سبک آموزش را متناسب با این وضعیت تغییر داد که برای سال تحصیلی جدید همین گونه شد و آموزش از راه دور یا ترکیبی جایگزین آموزش حضوری شد. این عضو پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش ادامه داد: این تغییر رویه دادن هم فقط مخصوص ایران نیست و کشورهای دیگر مانند برزیل، آمریکا و... این شیوه را دنبال می‌کنند.

نگرانی ترک تحصیل دانش‌آموزان

اما شاید یکی از نگرانی‌‌های بجای مسئولان در رابطه با اصرار برای بازگشایی مدارس، احتمال ترک تحصیل دانش‌آموزان باشد. همان‌طور که رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش پیش بینی کرده است با بسته شدن مدارس ۳۶‌درصد احتمال بیشتری برای ترک تحصیل دانش‌آموزان وجود دارد.

فرهاد کریمی همچنین بر این باور است که «در آموزش مجازی در بهترین حالت بخشی از آنچه است که در آموزش حضوری دانش‌آموزان یاد می‌گیرند همچنین بستر فناوری و عدم مهارت معلمان نیز نباید نادیده گرفت». منادی سفیدان، رئیس کمیسیون آموزش مجلس نیز درباره نحوه آموزش مجازی در ۱۳ استان قرمز که اتفاقا برخی از آنها مناطق محروم با محدودیت دسترسی به امکانات آموزش مجازی هستند گفته است: مسئولان آموزش و پرورش در این باره گفته‌اند در مناطقی که دسترسی به اینترنت وجود ندارد یا دانش‌آموزان امکان استفاده از گوشی هوشمند، لپ‌تاپ و تبلت را ندارند صداوسیما تمام قد به میدان خواهد آمد.

صداوسیما ۹۷‌درصد کشور را تحت پوشش دارد و از این طریق می‌توانیم به دانش‌آموزان این مناطق آموزش بدهیم. برای مناطقی که حتی به تلویزیون هم دسترسی ندارند بسته‌های آموزشی تهیه شده است یا اینکه به این مناطق معلم اعزام خواهد شد.اما بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، در حال حاضر آمار بازماندگان از تحصیل به‌ویژه در مقطع متوسطه اول و دوم رو به افزایش است. همچنین همه‌گیری ویروس کرونا در ماه‌های اخیر سبب توقف آموزش حضوری در مدارس و پیگیری آموزش‌ها از طریق فضای مجازی شد.

فارغ از کیفیت این آموزش‌ها، پوشش‌دهی نامناسب اینترنت در برخی مناطق کشور، عدم دسترسی برخی کودکان مناطق محروم به موبایل، تبلت، کامپیوتر و حتی تلویزیون، هزینه بالای اینترنت برای خانواده‌های طبقه متوسط رو به پایین و محروم، سنت‌های فرهنگی و نظایر این دسترسی بسیاری از کودکان شاغل به تحصیل در سال گذشته را با مشکل مواجه کرده است. به‌نحوی که فقط ۳‌میلیون و ۲۲۵‌هزار کودک به‌دلیل نداشتن هرگونه دسترسی به دستگاه‌های تلفن هوشمند از عضویت در شبکه آموزشی شاد بازمانده‌اند. لذا پیش‌بینی می‌شود در سال تحصیلی جدید حداقل ۲۰ نفر از هر ۱۰۰ کودک به جمع کودکان بازمانده از تحصیل کشور افزوده شوند.