مصرف آنتی بیوتیک در کودکان، چه عوارضی دارد؟

در اغلب موارد استفاده از آنتی بیوتیک به درمان بیماری افراد کمکی نمی ‌کند و می ‌تواند حتی عوارض جبران ناپذیری برای آنها به همراه داشته باشد.
شاید از خود بپرسید علت این تاکیدی که بر روی آنتی بیوتیک‌ها وجود دارد چیست؟ آنتی بیوتیک داروهایی هستند که برای درمان عفونت‌ها استفاده می‌شوند و باکتری‌ها (نه ویروس‌ها) را هدف قرار می‌دهند. پیش از تجویز آنتی بیوتیک، پزشک کودک باید مطمئن شود که این آنتی بیوتیک برای عفونت کودک مناسب باشد.

عوارض مصرف آنتی بیوتیک در کودکان
اگر کودک در زمان مصرف آنتی بیوتیک یا پس از قطع آن عوارضی را تجربه کند، مراجعه به پزشک ضرورت دارد. عوارض جانبی معمول آنتی بیوتیک عبارتند از:
اسهال ناشی از مصرف آنتی بیوتیک
ابتلا به اسهال در کودکانی که از آنتی بیوتیک استفاده می‌کنند، بسیار رایج است. در ۲۵ درصد موارد، کودکان پس از مصرف آنتی بیوتیک دچار اسهال می‌شوند. این مشکل ممکن است در زمان مصرف دارو یا چند هفته پس از پایان مصرف آن اتفاق بیافتد.
با این که بعضی از آنتی بیوتیک‌ها خطر ابتلا به اسهال بیشتری دارند (از جمله اریترومایسین و آگمنتین)، تقریبا تمامی آنتی بیوتیک‌ها می‌توانند به ایجاد اسهال در کودکان منجر شوند.
واکنش ‌های آلرژیک
آنتی بیوتیک‌ها می‌توانند به طور معمول عکس العمل‌های آلرژیک به صورت کهیر ایجاد کنند. متاسفانه، بسیاری از عکس العمل‌های ویروسی نیز می‌توانند جوش‌های پوستی ایجاد کنند که ممکن است با واکنش آلرژیک اشتباه گرفته شوند و این موضوع می‌تواند مشکلاتی را در زمان‌هایی که کودکان به آنتی بیوتیک احتیاج دارند ایجاد کند.
عفونت ‌های قارچی
عفونت‌های قارچی می‌توانند در نواحی مختلفی از بدن اتفاق بیافتند که می‌توانند شامل جوش‌های دهانی (برفک) یا جوش در اعضای تناسلی (کاندیدال ولووواژینیت) باشند.
تب بعد از مصرف آنتی بیوتیک در کودکان
تب‌ها نیز از آثار جانبی معمول بسیاری از داروها هستند. تب می‌تواند به دلیل واکنش حساسیتی به دارو یا به صورت یک اثر جانبی ناخواسته اتفاق بیافتد. تب‌های دارویی با هر آنتی بیوتیکی امکان پذیر هستند.
اگر چه در اغلب موارد این عارضه جانبی مورد توجه قرار نمی‌گیرد، با این حال بعضی آنتی بیوتیک‌ها زمانی که به صورت تزریقی به بدن بیمار وارد می‌شوند نیز با ایجاد تب همراه هستند.
اگر بیمار با مصرف آنتی بیوتیک به تب دچار شد، به طور معمول تب خود به خود از بین می‌رود. اما اگر تب بعد از بیست و چهار یا چهل و هشت ساعت فروکش نکرد، مراجعه سریع به پزشک ضرورت دارد.
لکه دار شدن دندان از عوارض آنتی بیوتیک در کودکان
به طور معمول مشتقات تتراسایکلین می‌توانند موجب لک شدن دندان کودکان در دوره‌های تشکیل مینای دندان شوند. به همین دلیل این ترکیبات (تتراسایکلین، دکسی سایکلین و مینوسایکلین) به طور معمول برای کودکان زیر هشت سال تجویز نمی‌شوند. گزارش هایی وجود دارد که آموکسی سیلین ها نیز می‌توانند موجب لکه دار شدن دندان‌ها شوند. یک مطالعه نشان داده است که کودکان سه تا شش ماهه ای که از آموکسی سیلین استفاده کرده اند، در آینده به میزان بیشتری با خطر لک شدن دندان‌های خود روبرو هستند.
عکس العمل‌ های دارویی
جوش‌های ناشی از واکنش به دارو (نه آنهایی که ناشی از حساسیت دارویی هستند) می‌توانند بر اثر مصرف آنتی بیوتیک ایجاد شوند. این جوش‌ها معمولا خارش دار و در کنار هم هستند یا مشابه کهیر هستند. با این حال این جوش‌ها واکنش‌های حساسیتی به دارو نیستند و نمی‌توانند واکنش‌های خطرناک حساسیتی در بدن ایجاد کنند.

عوارض خطرناک مصرف آنتی بیوتیک در کودکان
عوارض مصرف آنتی بیوتیک در کودکان باید جدی گرفته شود، در ادامه به موارد جدی تری از آن می پردازیم.
عفونت گوش
بعضی آنتی بیوتیک‌ها، خصوصا آمینوگلیکوزیدها نظیر جنتامایسین، می‌توانند موجب آسیب‌های حلزونی یا دهلیزی گوش شوند و بدین ترتیب شنوایی کودک را کاهش دهند. این موضوع یکی از دلایلی است که نظارت دقیق بر مصرف داروی کودکان را ضروری می‌کند.
نوزادان اگر از این آنتی بیوتیک استفاده کنند بیشتر در معرض این مشکل قرار دارند. باید به این نکته دقت شود که از این دست آنتی بیوتیک‌ها تنها در عفونت‌های شدیدی که به آنتی بیوتیک‌های دیگر پاسخ نمی‌دهند، استفاده می‌شود.
التهاب مری ناشی از دارو
مری کودک می‌تواند به وسیله آنتی بیوتیک‌هایی که مصرف می‌کند تحریک شود، خصوصا اگر کودک به مصرف داکسی سایکلین بپردازد. این موضوع به دلیل اندازه بزرگ کپسول‌های دارو اتفاق می‌افتد.
حساسیت به نور
بسیاری از آنتی بیوتیک‌ها، خصوصا آنهایی که برای درمان آکنه تجویز می‌شوند می‌توانند کودکان را به نور خورشید حساس تر کنند. آنتی بیوتیک‌هایی نظیر تتراسایکلین، مینوسایکلین و دوکسی سایکلین معمولا این مشکل را ایجاد می‌کنند. در زمان مصرف این داروها باید توجه بیشتری به کودک صورت گیرد تا کمتر در معرض آفتاب قرار گیرد.
لوپوس ناشی از دارو
کودکان ممکن است علائم لوپوس آریتماتوز را در زمان مصرف داروها تجربه کنند. دوزهای بالای مینوسایکلین که در دوره‌های زمانی طولانی مصرف شوند می‌توانند این مشکل را ایجاد کنند.
فشار درون جمجمه خفیف
مینوسایکلین می‌تواند فشار درون جمجمه خفیف یا شبه مغزی به همراه داشته باشد. در این حالت کودکی که دارو را مصرف می‌کند سردرد، حالت تهوع و استفراغ مزمن را تجربه می‌کند.
آنافیلاکسی
آنافلاکسی به واکنش حساسیتی خطرناکی گفته می‌شود که علائم چند آلرژی همزمان را به همراه دارد. این بیماری با تنگی نفس و کاهش فشار خون همراه است. در صورت مشاهده علائم آنافیلاکسی در صورت مصرف آنتی بیوتیک در کودکان هر چه سریعتر با فوریت های پزشکی تماس بگیرید.
سندرم استیونز جانسون
این سندرم به یک نوع واکنش حساسیتی شدید گفته می‌شود. کودکانی که از این سندرم رنج می‌برند علائمی مشابه آنفولانزا به همراه زخم‌ها یا سائیدگی‌های دردناک در دهان، بینی، چشم‌ها یا دستگاه تناسلی تجربه می‌کنند که با پوسته شدن همراه است.
نکرولیز اپیدرمی سمی
نوع شدیدتر سندرم استیونز- جانسون است.
مقاومت آنتی بیوتیکی
در همچین مواقعی با مصرف نابجا، خودسرانه و یا تکمیل نکردن دوره مصرف، بدن نسبت به درمان با آنتی بیوتیک مقاومت نشان داده و بهبودی صورت نمیگیرد.
مشکلات اسکلتی عضلانی
سیپرو (سیپروفلوکاسین) و فلوروکینولون‌های دیگر به طور معمول برای کودکان استفاده نمی‌شوند. این داروها با خطر پارگی تاندون و آسیب عصبی دائمی برای کودکان همراه هستند. سیپرو می‌تواند مشکلات استخوان، مفصل و تاندون نظیر درد و ورم ایجاد کند.
سندرم مرد قرمز
واکنشی است که بر اثر تزریق وانکومایسین در کودکان ایجاد می‌شود. در این سندرم گردن و سر کودک قرمز می‌شود و در بعضی موارد واکنش‌های خطرناک تر و جدی تری ایجاد می‌شود.
پیشگیری از عوارض مصرف آنتی بیوتیک در کودکان

پیشگیری از عوارض آنتی بیوتیک
نوشیدن آب به مقدار کافی(حداقل یک لیوان) همراه با دارو
مصرف پروبیوتیک ها
دارو را تا تکمیل دوره مصرف استفاده کنید، حتی در صورت بهبود(جلوگیری از مقاومت آنتی بیوتیکی)

بهترین آنتی بیوتیک برای سرماخوردگی کودکان
سرماخوردگی‌ها معمولا توسط ویروس‌ها ایجاد می‌شوند. آنتی بیوتیک‌ها در بیشتر موارد تنها برای عفونت‌های باکتریایی به کار می‌آیند. پس آنتی بیوتیک ها درمان مناسبی برای سرماخوردگی نیستند. و فقط ممکن است عوارض جبران ناپذیری برای کودک به همرا داشته باشد.
به طور کلی، بیشتر علائم سرماخوردگی عادی نظیر آبریزش بینی، سرفه و گرفتگی، خفیف هستند و کودک معمولا بدون مصرف دارو و پس از چند روز بهبود پیدا می‌کند. بسیاری از کودکان، خصوصا آنهایی که نیاز به مراقبت ویژه دارند، می‌توانند تا هشت بار در سال دچار سرما خوردگی شوند.
بعضی از سرماخوردگی‌ها ممکن است به عفونت‌های باکتریایی تبدیل شوند پس چرا باید از مصرف آنتی بیوتیک‌ پرهیز کرد؟
در بیشتر موارد، عفونت‌های باکتریایی پس از عفونت‌های ویروسی رخ نمی‌دهند. استفاده از آنتی بیوتیک‌ها برای درمان عفونت‌های ویروسی می‌تواند به عفونت ناشی از باکتری‌های مقاوم شده منجر شود. همچنین کودک نیز ممکن است به اسهال یا عوارض جانبی دیگر مبتلا شود. این عوارض جانبی می توانند خطراتی را به همراه داشته باشند.