تظاهرات پوستی کرونا، چیست؟
از آنجا که ویروس کرونا یک ویروس جدید در جوامع بشری است، جنبه‌های بسیاری از این ویروس همچنان در جهان ناشناخته است.
چند ماهی از همه‌گیری ویروس کرونا گذشته است. ویروسی که ابتدا گمان می‌شد فقط بافت ریه را درگیر کرده و تنها تظاهرات تنفسی و ریوی در بیماری کووید-۱۹ ایجاد می‌کند اما امروز به‌طور قطع می‌دانیم که علائم دیگری همچون علائم گوارشی و تظاهرات پوستی نیز در این بیماری دیده می‌شود. به این بهانه در گفت‌وگویی با دکتر سیدمهدی طبایی، متخصص پوست و دانشیار جهاد دانشگاهی به بررسی تظاهرات پوستی بیماری کووید-۱۹، تاثیرات ویروس کرونا بر پوست و نقش مواد شوینده و ضدعفونی‌کننده در ایجاد مشکلات پوستی پرداخته‌ایم.
آقای دکتر، تظاهرات بیماری کووید-19 بر پوست چگونه خود را نشان می‌دهند؟
از آنجا که ویروس کرونا یک ویروس جدید در جوامع بشری است، جنبه‌های بسیاری از این ویروس همچنان در جهان ناشناخته است اما خوشبختانه به مدد گزارشات مختلفی که از مراکز پزشکی سراسر دنیا منتشر می‌شود ما هر روز شاهد اطلاعات تکمیلی‌تری راجع به ماهیت این ویروس، نحوه ایجاد علایم، سیر بیماری و راه‌های جدیدتر و بهتر برای کنترل و درمان بیماری هستیم.
یکی از ارگان‌هایی که این ویروس به آن حمله کرده و باعث ایجاد تظاهرات بالینی می‌شود، پوست است. اگر بخواهیم به‌طور کلی به مشکلات پوستی مرتبط با کرونا اشاره کنیم باید آنها را به 3 گروه تقسیم کنیم.
گروه اول مشکلات ناشی از اقداماتی است که ما برای حفاظت و پیشگیری از این ویروس انجام می‌دهیم. به عنوان مثال یکی از توصیه‌های پیشگیرانه از ابتلا به این بیماری شستن مرتب دست‌ها و استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده برای ضدعفونی کردن دست‌ها و محیط است. این کارها با اینکه جزو رفتارهای حفاظتی محسوب می‌شوند اما می‌توانند ایجادکننده مشکلات پوستی یا تشدید‌کننده بیماری‌های پوستی نهفته باشند.
گروه دوم مشکلات و ضایعات پوستی مرتبط با ویروس کرونا مربوط به درمان‌هایی است که برای بیماران مبتلا به کووید-19 تجویز می‌شود. درواقع بسیاری از درمان‌ها و داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضدویروس و داروهای جدیدی که برای بیماران تجویز می‌شود، می‌توانند عوارض پوستی متعددی ایجاد کنند.
گروه سوم مشکلات پوستی که مهم‌ترین گروه از ضایعات پوستی مرتبط با کرونا محسوب می‌شوند، ضایعاتی هستند که خود ویروس در پوست ایجاد می‌کند. تاکنون طیف وسیعی از این ضایعات گزارش شده است و مطالعات متعددی که در دنیا انجام شده نشان می‌دهد شیوع ضایعات پوستی در بیماران کرونایی متفاوت است و با توجه به محل گزارش، بیمارستان، کشور و محلی که مطالعه در آن انجام شده از کمتر از یک‌درصد تا حدود ۲۰درصد در بیماران متغیر بوده است. همچنین مطالعات نشان می‌دهند این ویروس به اشکال مختلف تظاهرات پوستی متفاوتی ایجاد کرده است.
نکته قابل ذکر این است که از روی بیماری پوستی یا واکنش پوستی نمی‌توان به تشخیص قطعی بیماری کووید-19 رسید زیرا ضایعات پوستی که در بیماران مبتلا به کرونا ایجاد می‌شوند، ضایعات غیراختصاصی هستند که در بسیاری از بیماری‌های پوستی یا به دلیل آلودگی با سایر ویروس‌ها هم ممکن است دیده شوند، بنابراین ضایعاتی که در پوست ایجاد می‌شوند الزاما به معنای ابتلای فرد به بیماری کووید-19 نیست و باید مجموع علائم، تست‌های آزمایشگاهی و ضایعات مختلف را کنار هم قرار داد تا بتوان به تشخیص درست بیماری رسید. یادتان باشد تظاهر اصلی بیماری کرونا علائم شبه‌آنفلوانزاست و عمدتا شامل تب، سرفه، تنگی نفس و... است. این علائم در تشخیص بیماری کووید برای پزشکان حیاتی‌تر از وجود تظاهرات پوستی است بنابراین با ایجاد ضایعه پوستی نباید نگران شد.
ضایعات ایجادشده در پوست نتیجه حمله ویروس کرونا به خود پوست است یا به دلیل واکنش سیستم ایمنی نسبت به ورود این ویروس به بدن اتفاق می‌افتد؟
به نظر می‌رسد ضایعات پوستی که در بیماران مبتلا به کرونا با آن مواجه هستیم، به دلیل واکنش‌های سیستم ایمنی بدن و سیستم‌های دفاعی و برانگیختگی سلول‌ها به‌واسطه حضور ویروس کرونا ایجاد می‌شوند. تا امروز شواهد قطعی خاصی وجود نداشته که نشان دهد خود ویروس به‌طور مستقیم به پوست حمله می‌کند. همچنین تاکنون شواهدی مبنی بر واگیردار بودن ضایعات پوستی ناشی از کووید-۱۹ نداشته‌ایم در حالی که در برخی از بیماری‌های ویروسی همچون زگیل تناسلی خود ویروس در ضایعات پوستی وجود دارد و قاعدتا تماس با آنها و ترشحات موجود در ضایعات می‌تواند باعث انتقال بیماری شود.
پس تماس با ضایعات پوستی فرد مبتلا به کووید-19 نمی‌تواند ویروس کرونا را به فرد سالم منتقل کند. درست است؟
بله. ویروس کرونا یک ویروس تنفسی است و نحوه ورود آن به بدن از راه مخاط تنفسی است. یعنی گیرنده‌هایی که این ویروس به آنها متصل می‌شود و می‌تواند از طریق آنها وارد سلول یا بافت شود عمدتا در سیستم تنفسی ما قرار دارند و تاکنون شواهدی مبنی بر اینکه ویروس کرونا بتواند از راه پوست منتقل شود وجود ندارد. به هرحال چون تماس با بیمار مبتلا به کووید-۱۹ یا ناقلان سالم می‌تواند ویروس را از راه تنفسی منتقل کند بهتر است ضمن زدن ماسک، فاصله‌گذاری اجتماعی رعایت شود.
ضایعات پوستی که در بیماران مبتلا به کووید-19 به‌وجود می‌آید معمولا چگونه هستند؟
گزارشات متعددی در دنیا در رابطه با انواع و اقسام ضایعات پوستی بیماران کرونایی وجود دارد. یکی از شایع‌ترین تظاهراتی که در بیماران مبتلا به کووید-۱۹ دیده می‌شود وجود دانه‌های برجسته یا لک‌های قرمزرنگ به‌صورت پراکنده و منتشر در سطح پوست تنه و دست‌ها و پاها است که اصطلاحا به آنها ضایعات «ماکولو پاپولر منتشر» گفته می‌شود. این ضایعات شایع‌ترین گروه از ضایعات پوستی هستند که در انواع و اقسام بیماری‌های ویروسی دیده می‌شود که ویروس کرونا هم از آن مستثنی نیست.
گروه دوم ضایعاتی هستند که به‌صورت کهیر تظاهر پیدا می‌کنند. همانطور که می‌دانید کهیرها ضایعات خارش‌داری هستند که ممکن است همرنگ پوست باشند یا به رنگ قرمز دیده شوند و برجسته یا مسطح باشند. کهیرها ضایعاتی گذرا هستند و طی ۲۴ ساعت در بدن جابجا می‌شوند و در نقاط مختلف پوست حرکت می‌کنند. کهیرها می‌توانند دلایل بسیار زیادی داشته باشند و ما قبل از فکر کردن به کووید-19 به دلایل مهم‌تر و با فراوانی بیشتر فکر می‌کنیم و ابتدا آن دلایل را مورد بررسی قرار می‌دهیم. اگر کهیر به‌صورت یحاد به‌جود آمده باشد یعنی کمتر از ۳ تا۴ هفته ایجاد شده باشد به اقدام خاصی از نظر تست‌های آزمایشگاهی نیاز ندارد و فقط باید درمان‌های کهیر زیرنظر پزشک متخصص پوست انجام شود. اگر کهیر خیلی دردناک باشد یا پس از بهبود روی پوست لک ایجاد کند یا کهیری که طی ۲۴ ساعت جابجا نشود و زودگذر نباشد لازم است بررسی‌های بیشتری در مورد آن انجام شود.
گروه سوم ضایعات قرمز رنگ همراه با پوسته‌ریزی و خارش هستند که به آنها ضایعات اگزمایی گفته می‌شود. این ضایعات می‌توانند در اندام‌ها یا در تنه تظاهر پیدا کنند.
گاهی هم ضایعاتی در بیماران مبتلا به کووید-19 دیده شده که حالت تاولی دارند و به شکل وزیکول و ضایعات شبیه ضایعات آبله‌مرغان و تبخال هستند. یعنی دانه‌های حاوی مایع شفاف یا مایع کدر و چرکی‌رنگ که در بیماران کرونایی گزارش شده است.
یکی دیگر از ضایعات پوستی که بارها به دلیل آلودگی به ویروس کرونا گزارش شده است، ضایعاتی است که در انتهای انگشتان دست و پا به‌وجود می‌آید و به‌صورت تغییر رنگ پوست به رنگ قرمز یا ارغوانی همراه با تورم و درد است.
توجه داشته باشید که مجموع این علایم، طیف وسیعی از ضایعات و تظاهرات پوستی را در بیماری کووید-19 شامل می‌شود اما نکته مهم این است که اولا شیوع این ضایعات ممکن است در همه بیماران مبتلا به کووید-19 دیده نشود و حداکثر فقط یک‌پنجم این بیماران دچار ضایعات پوستی شوند و دوم اینکه هیچ‌کدام از این ضایعات پوستی نشانه قطعی وجود بیماری کرونا نیستند و اگر فردی به این ضایعات مبتلا شود نباید آنها را نشانه قطعی ابتلا به کووید-19 بداند. تشخیص قطعی فقط با معاینه تحت‌نظر متخصص پوست و انجام تست‌های تشخیصی لازم امکان‌پذیر است.
برخی افراد به دلیل شغل‌شان مجبورند ساعات زیادی ماسک به صورت داشته باشند و اغلب این افراد دچار ضایعات پوستی شده‌اند. توصیه شما به این افراد چیست؟
گروه اول ضایعات پوستی که به آنها اشاره کردیم و به اقدامات حفاظتی و پیشگیری از بیماری کووید-۱۹ مربوط می‌شود، ضایعات پوستی ناشی از ماسک است. یکی از این عوارض ایجاد ضایعات فشاری روی پوست است که عمدتا به‌دنبال استفاده طولانی‌مدت از ماسک یا زدن ماسک‌های غیراستاندارد به‌وجود می‌آیند. این ماسک‌ها با ایجاد آثار فشاری روی پوست می‌توانند برخی ضایعات پوستی را تشدید کرده یا موجب بروز لکه‌های پوستی شوند. همچنین استفاده طولانی‌مدت از ماسک در افرادی که استعداد ابتلا به آکنه یا جوش‌های صورت را دارند ممکن است مشکل‌شان را تشدید کند.
گروه دوم ضایعات پوستی ناشی از ماسک یا به دلیل وجود مواد غیراستانداردی است که در ماسک‌ها استفاده می‌شود یا به علت نوع پارچه و وجود رنگ‌های غیراستاندارد در آنهاست که می‌توانند موجب حساسیت‌های پوستی و تشدید مشکلات در پوست شوند بنابراین توصیه می‌شود حتما ماسک خود را از داروخانه‌ها و مراکز معتبر خریداری کنید و از کیفیت آنها مطمئن شوید. ماسک‌های یکبار مصرف را فقط برای یکبار استفاده کنید و سپس آنها را دور بیندازید. ماسک‌های پارچه‌ای و چندبار مصرف را هم بعد از هربار استفاده حتما بشویید. از شستشوی به‌موقع پوستتان غافل نشوید و شب‌ها قبل از خواب حتما صورتتان را با شوینده مناسب بشویید.
چه کنیم تا استفاده مکرر از الکل و سایر مواد ضدعفونی‌کننده به پوستمان آسیب نزند؟
پایه بیشتر مواد ضدعفونی‌کننده الکل است و الکل چربی طبیعی پوست را از بین می‌برد بنابراین استفاده زیاد و مکرر از الکل به‌خصوص در کسانی که سابقه یا زمینه خشکی پوست یا اگزما را دارند می‌تواند مشکلات پوستی را تشدید کند. توصیه ما به این افراد آن است که از مواد ضدعفونی‌کننده غیرالکلی برای شستشو و ضدعفونی کردن دست‌هایشان استفاده کنند. ژل‌هایی در بازار وجود دارد که پایه مواد ضدعفونی‌کننده آنها الکل نیست و از مواد دیگری مثل آب اکسیژنه استفاده شده است. این ژل‌ها می‌توانند ضمن ضدعفونی کردن خوب دست‌ها، رطوبت پوست را حفظ کنند. همچنین استفاده از کرم‌های نرم‌کننده دست که پایه وازلین دارند هم می‌تواند به این افراد کمک کند.
نکته دیگر اینکه بسیاری از افراد برای ضدعفونی کردن ظروف و سطوح از مواد سفیدکننده یا به‌اصطلاح وایتکس استفاده می‌کنند. این افراد باید هنگام استفاده از مواد سفیدکننده اول آنها را حتما رقیق کنند و دوم بدون دستکش با آنها کار نکنند زیرا تماس مستقیم پوست با مواد سفیدکننده می‌تواند به پوست آسیب‌ها و صدمات جدی وارد کند.
مدت زمانی که الکل می‌تواند روی پوست ویروس را از بین ببرد چقدر است؟
الکل یک ماده ضدعفونی‌کننده قوی و سریع است و وقتی به پوست زده می‌شود به‌سرعت تبخیر می‌شود اما در همین مدت زمان کوتاه هم می‌تواند خاصیت عفونت‌زدایی داشته باشد بنابراین تکرار بیش از حد استفاده از الکل هم الزامی نیست و شستشوی مرتب دست‌ها در اولویت است.
در ایام شیوع بیماری کووید-19، درمان بیماری‌هایی مانند ویتیلیگو یا بیمارهای خودایمن پوستی که داروهایشان تضعیف‌کننده سیستم ایمنی هستند چگونه انجام می‌شود؟
درمان این قبیل بیماری‌ها در این ایام باید با توجه و دقت بسیار زیادی انجام شود. این گروه از بیماران ضمن اینکه باید حتما شیوه‌نامه‌های بهداشتی را بسیار جدی‌تر رعایت کنند باید با پزشک معالج‌شان در تماس باشند تا اگر امکان تعویض نوع یا دوز دارو وجود دارد، این‌کار هرچه سریع‌تر انجام شود و اگر طبق نظر پزشک، ادامه درمان برایشان واجب است لازم است کمتر در محیط‌های عمومی قرار بگیرند، دست‌هایشان را مرتب بپوشند، ماسک بزنند و سایر موارد شیوه‌نامه‌های بهداشتی را رعایت کنند.
آیا نیش حشرات می‌تواند انتقال‌دهنده ویروس کرونا باشد؟
نه. حشرات به‌طور فیزیکی ممکن است عامل انتقال ویروس باشند اما اینکه نیش آنها عامل انتقال ویروس کرونا باشد هنوز به اثبات نرسیده است.
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼