چگونگی دوستیابی کودکان، در این شرایط مدارس

با شروع مدارس و وضعیت پیچیده‌ای که آموزش و پرورش و کرونا ایجاد کرده‌اند، دیگر شور و شوق سابق برای رفتن به مدرسه وجود ندارد. بچه‌ها این روزها درگیر استرس رفتن به مدرسه و خمودگی ماندن در خانه هستند. یکی دیگر از مشکلات این روزهای مدرسه این است که اکثر بچه‌هایی که مدرسه‌شان را عوض کردند یا کلاس اولی هستند در بلاتکلیفی پیدا کردن دوست هستند. مخصوصاً کودکان خجالتی که به‌خودی خود از پیدا کردن دوست سرباز می‌کردند و هیچ کششی برای برقراری ارتباط نداشتند. در این مقاله ما تمرکزمان روی کودکان خجالتی است که در پیدا کردن دوست دچار مشکل می‌شوند. کودک خجالتی صرف‌نظر از اینکه مشکل یادگیری هم داشته باشد یا خیر، در مقایسه با کودکان برونگرا برای پیدا کردن دوستان جدید کار سخت‌تری دارد. گاهی خجالتی بودن کودکان به‌ حدی برای‌شان مسئله‌ساز می‌شود که از شرکت در فعالیت‌های مدرسه سر باز می‌زنند. بعضی از کودکان خجالتی حتی در فعالیت‌های تفریحی مدرسه مثل ورزش یا کارهای داوطلبانه هم شرکت نمی‌کنند. چنین تمایلاتی ممکن است کودکان را به خودخوری و انزوا بکشاند که می‌تواند تأثیر بدی در روحیه‌شان داشته باشد. در این مطلب می‌خواهیم راجع به فعالیت‌هایی برای بهبود روابط اجتماعی کودکان خجالتی صحبت کنیم.‏

اما قبل از اینکه درباره این فعالیت‌ها حرف بزنیم، باید ببینیم علت معمول خجالتی شدن کودکان چیست. این مسئله بیشتر مربوط به کودکان با نیازهای خاص (استثنایی) می‌شود. چنین کودکانی از دیگران کناره می‌گیرند و اگر در جمع افراد باشند، دچار نگرانی و اضطراب می‌شوند، چراکه خودشان تا حدودی واقف به متفاوت بودن‌شان هستند؛ گاهی هم فقط نگران این هستند که دیگران آنها را نپذیرند.‏

انتظارات غیرمنطقی از کودک خجالتی نداشته باشید

از همان ابتدا نخواهید که کودک پا روی پله آخر بگذارد. این را هم نباید فراموش کنیم که بعضی از کودکان در طبیعت‌شان درونگرا هستند. یعنی شاید این طبیعتشان با شمایی که درون‌گرا هستید، فرق دارد. پس کافی است که دنیا را گاهی از درون آنها ببینید. درون گرایی کمی با خجالتی بودن متفاوت است. بهتر است کودکان درونگرا را همان‌طور که هستند، بپذیریم‌.‏

اما برای کودکان خجالتی، مسئله جور دیگری است. اگر بتوانیم آنها را در فعالیت‌های اجتماعی درگیر کنیم، یخ‌شان به‌مرور آب می‌شود و فرصت آشنایی با کودکان دیگر را پیدا خواهند کرد. کودک خجالتی متوجه می‌شود که کودکانِ دیگر آن‌قدرها هم که فکر می‌کرد، بد نیستند و ممکن است در علایقش با بعضی از آنها شریک شود. اگر کودک خجالتی در همان ابتدای امر با شرکت در فعالیت‌های یادشده دوست تازه‌ای پیدا نکرد، ناامید نشوید. همین‌که حاضر شده است از خلوتش بیرون بزند و با کودکان دیگر بازی کند، خودش قدم بزرگی است. به‌مرورِزمان اتفاق‌های بهتری هم خواهد افتاد.‏

سبک فرزندپروری خود را بازیابی کنید

گاهی والدین در روند تربیت فرزندشان آنقدر اعتمادبه‌نفس او را گرفته‌اند که کودک از اینکه در جمع باشد و فعالیت‌های گروهی انجام بدهد، واهمه دارد. پس لازم است مسائل تربیتی خود را منصفانه بازنگری کنید. ببینید در چه جاهایی کودک را سرزنش کردید و به او این دید را داده‌اید که در مقایسه با هم‌سن و سالانش ضعیف‌تر است. گاهی باید روی مسائل تربیتی خود کار کنید تا اینکه بر روی کودکتان فشار آورید.‏

برانگیختن کنجکاوی کودک در بازی‌های گروهی

تعدادی اسباب‌بازی پیدا کنید که کودکان بتوانند برای بازی با آنها با یکدیگر تعامل داشته باشند. گروه کوچکی از کودکان را گرد هم جمع کنید و از کودک خجالتی هم بخواهید به آنها بپیوندد. به کودکان اجازه بدهید نوبتی هرکدام چیزی را از جعبه بیرون بیاورند و برای خودشان نگه دارند. پس از آن، از کودکانی که اسباب‌بازیِ شبیه‌به‌هم درآورده‌اند بخواهید پانزده تا بیست دقیقه با یکدیگر بازی کنند. بعد از سپری شدن این مدت‌زمان، اسباب‌بازی‌ها را سر جای‌شان بگذارید و دوباره این کار را انجام بدهید. به این شکل می‌توانیم امیدوار باشیم کودک خجالتی از میان این بچه‌ها هم‌بازی خوبی برای خودش پیدا کند.‏

تشویق کودک برای درگیر شدن در بازی‌های گروهی

کارگاه یا مکانی را برای کودکان آماده کنید که بتوانند در گروه‌های دو تا چهارنفره کاردستی درست کنند. تمامی وسایل موردنیازشان را هم فراهم کنید. کودک خجالتی در قالب چنین گروه‌هایی یاد می‌گیرد که با تحمل حضور دیگران در کنارش، روی درست کردن کاردستی‌اش متمرکز باشد. به‌مرورِزمان که حضور کودکان دیگر برایش عادی شود، با آنها ارتباط چشمی برقرار خواهد کرد. کمی بعد با آنها صحبت خواهد کرد و به‌مرور می‌توانیم امیدوار باشیم میان‌شان رابطه دوستی شکل بگیرد. حتی می‌توانید در این شرایط دشوار در پارک یا فضاهای سرپوشیده این بازی‌ها را اجرا کنید. بازی‌هایی مثل قایم‌باشک یا وسطی برای اوایل کار، انتخاب‌های مناسبی هستند. وقتی کودکان با یکدیگر راحت‌تر شدند، بازی‌هایی را به آنها معرفی کنید که به تعامل بیشتری نیاز دارند و کسانی که در بازی شرکت می‌کنند، باید به هم نزدیک‌تر شوند، فرضا بازی‌هایی مثل انواع بازی فکری یا بسکتبال.‏