علت پرخوری نوزاد چیست؟

الگوی شیر خوردن در نوزادان متفاوت است، برخی نوزادان به هنگام گرسنگی طلب شیر می کنند؛ اما برخی دیگر ممکن است مکررا از شما شیر بخواهند. آیا تا به حال برای شما پیش آمده است که احساس کنید فرزندتان بیش از حد معمول شیر می خورد یا به قولی پرخوری نوزاد بیش از حد است؟ نوزادان نمی توانند بگویند که چه موقع به طور کامل سیر شده اند یا تمایلی به مصرف شیر بیشتر ندارند؛ اما روش هایی وجود دارد که به شما کمک می کند تا بفهمید که آیا نوزاد به میزان کافی شیر دریافت کرده است یا خیر. به همین ترتیب، اگر کودک شما بیش از حد معمول شیر مصرف کند، علائم خاصی را از خود بروز می دهد.

علائم گرسنگی کودکان
لباس یا ملافه را می خورد و دائم زبانش را در دهان می چرخاند.
دستهایش را به دهان برده و می مکد.
سرش را دائما به سمت مادر چرخانده و دهانش را باز می کند.
وقتی لبهایش را لمس می کنید دهانش را باز می کند.
نامنظم دستهایش را تکان تکان می دهد.
اگر توجهی از جانب شما نبیند این علائم را شدیدتر می کند.
در نهایت شروع به نق زدن و گریه می کند.

علائم گرسنگی دیررس
ابرو و پیشانی اش را در هم می کشد و تلاش می کند نشان دهد ناراحت است.
دهانش را با دست های مشت شده جستجو می کند و مشت در دهان می کند.
به گریه کردن می افتد.
سرش را رو به این سمت و آن سمت می کند، پاها و بازوهایش را باز می کند یا بازوهایش را خم می کند.
دهانش دائم باز است.
با عصبانیت با دست و پا شروع به دوچرخه زدن می کند.

تعداد دفعات شیر خوردن طبیعی نوزاد
معمولا در بیست و چهار ساعت اول، نوزاد به دلیل خواب آلودگی شدید، چندان شیر نمی خورد. اما در ماه های اول زندگی به دلیل کوچک بودن معده و ظرفیت محدود آن، ممکن است به دفعات زیاد اما با مقدار کم شیر بخورد که میزان طبیعی آن حتی تا ۷۴ الی ۸۹ میلی لیتر در روز می رسد که شامل ۸ الی ۱۲ بار در روز است؛ یعنی چیزی حدود ۵۹۱ الی ۷۱۰ میلی لیتر در ۲۴ ساعت! البته توجه داشته باشید که سیستم بدنی همه نوزادان یکسان نیست و این اندازه ی ذکر شده فقط یک میزان کلی است؛ پس اگر کودکتان هنوز گرسنه است، نباید سینه ی خود را عقب بکشید.

عوارض بارداری در سنین بالا (بخش اول)
برای نوزاد دو و سه ماهه ۸ الی ۱۰ بار شیر خوردن در روز کافی است و از ماه چهارم ممکن است نیاز بیشتری به شیر خوردن داشته باشد و به علاوه به دلیل افزایش هوشیاری و حواس پرتی زمان شیر خوردن او کاهش یابد. از ماه پنجم تا ششم این تعداد دفعات به ۵-۶ بار در هر ۲۴ ساعت کاهش می یابد. اما اگر از شش ماهگی یا قبل از آن خوردن غذاهای جامد را شروع کرده باشد، این دفعات کاهش می یابد.
بعد از یکسالگی، با مشورت پزشک می توانید شیر گاو را هم به رژیم غذایی کودکتان در کنار شیر خود اضافه کنید، اما با مقدار کم، زیرا زیاده روی در دادن شیر گاو به کودک موجب فقر آهن و کم خونی و همچنین کاهش اشتها می شود. اما کودم باید تا پایان دوسالگی حتما شیر مادر را بخورد، زیرا شیر مادر حاوی آنتی بادی های ارزشمند و مقوی، ویتامین ها و آنزیم های مفید برای کودک است.

شیر خوردن مکرر نوزاد
دلیل شیر خوردن مکرر و پشت سر هم نوزاد می تواند به دلیل خستگی های زودرس در طول روز شود که ممکن است به دلیل نقص قلبی مادرزادی کودک باشد؛ در صورت تکرار یا وخامت این مورد با پزشک حتما در میان بگذارید. در غیر اینصورت این مورد جز علائم پرخوری نوزاد محسوب نمی شود.

چه عواملی باعث پرخوری نوزاد می شوند؟
معمولا موارد خاصی منجر به پرخوری نوزاد می شوند. مهم ترین این موارد به شرح زیر می باشند:
تغذیه نوزاد با شیر مادر یا شیر خشک از طریق شیشه شیر: نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می شوند، بیشتر از سایر همسالان خود در معرض خطر تغذیه بیش از حد قرار دارند، زیرا شیر خشک معمولاً از طریق شیشه شیر به نوزادان داده می شود. در واقع، شیشه شیر اجازه تولید شیر مداوم را می دهد و کنترل جریان شیر برای کودک سخت می شود؛ بنابراین کودک حتی در هنگام سیر شدن نیز به طور مداوم شیر دریافت می کند و در نهایت پرخوری نوزاد اتفاق می افتد. کودک می تواند شیر گاو (اگر بزرگ تر از یک سال، سن داشته باشد) و در موارد دیگر، شیر مادر را نیز از طریق شیشه شیر بخورد. با همه این توصیفات، معمولاً نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند، نسبت به سایر همسالان خود لاغرتر هستند و در معرض خطر تغذیه بیش از حد قرار ندارند. پزشکان و متخصصان کودک امروزی معتقدند پرخوری نوزاد از اولین ماه های زندگی کودک به او آموخته می شود؛ اگر می خواهید کودکتان تناسب اندام داشته باشد و سمت پرخوری نرود از شیر مادر و به خصوص با سینه او را تغذیه کنید. پرخوری و چاقی در طی دو سال اول زندگی، پیش نمایش چاقی و اضافه وزن کودک در آینده است.
استفاده از شیشه شیر بزرگ: نتایج مطالعات اخیر پزشکان متخصص اطفال نشان می دهد نوزادانی که از شیشه شیرهای بزرگ تر تغذیه می شوند، اغلب دارای اضافه وزن هستند؛ این نوزادان بیشتر از سایر همسالان خود در معرض خطر تغذیه بیش از حد قرار دارند. تشویق نوزاد برای تمام کردن شیر موجود در شیشه شیر خود، صرف نظر از اندازه آن، می تواند منجر به پرخوری و در نهایت چاقی شدید او شود. پس به عنوان یکی از علائم پرخوری نوزاد در کنار سایر علائم این را هم در نظر داشته باشید که ممکن است شیشه شیر بزرگی برایش انتخاب کرده باشید.
تغذیه بیش از حد نوزاد به صورت اجباری: در نظر داشته باشید که نوزادان در هنگام سیر شدن، نشانه هایی را از خود بروز می دهند. برخی از این علائم شامل عدم مکیدن نوک پستان شیشه شیر یا دور کردن دهان خود از نوک شیشه شیر است. برخی والدین ممکن است نوزاد خود را با قرار دادن مکرر نوک پستان شیشه شیر در دهان او مجبور به تغذیه بیشتر کنند؛ در واقع، این مادران به زور فرزند خود را وادار به تغذیه می کنند تا آرام تر شود.
استفاده از شیشه شیر به عنوان پستانک: برخی از والدین نیز ممکن است از شیشه شیر به عنوان وسیله ای برای آرام کردن نوزاد خود در هر بار گریه کردن او استفاده کنند؛ در نتیجه مواد غذایی بیشتری وارد معده نوزاد خواهد شد. برای جلوگیری از این امر، به جای شیشه شیر از پستانک استفاده کنید تا کودک آرام شود.
معرفی مواد غذایی جامد به برنامه روزانه کودک: برخی از مادران بعد از چهار ماهگی، مواد غذایی جامد را به برنامه روزانه فرزند خود اضافه می کنند. لازم است بدانید که تغذیه نوزاد با مواد غذایی جامد، زودتر از 6 ماهگی باعث می شود تا او بیشتر از نیاز بدن خود به خوردن غذا عادت کند؛ این روند نیز تغذیه بیش از حد کودک را به دنبال خواهد داشت.
بر اساس این توضیحات، بعضی اوقات والدین ممکن است کودک خود را بیش از حد تغذیه کنند و از آن آگاهی نداشته باشند. از این رو، شناختن علائم پرخوری نوزاد، امری بسیار حیاتی است.

علائم تغذیه بیش از حد کودک چیست؟
کودکی که مواد غذایی زیادی را دریافت کند، برخی علائم خاص را از خود بروز می دهد. شایع ترین این علائم به شرح زیر می باشند:
تف کردن مکرر نوزاد: به عنوان یک مادر نوزاد حتما می دانید که نوزادان به طور کلی تف می کنند؛ اما ممکن است در صورت بروز اضافه وزن، فرزند شما این کار را بیش از حد معمول تکرار کند.
احساس نفخ و گاز معده: نوشیدن بیش از حد شیر از شیشه شیر باعث می شود تا کودک هوای زیادی را وارد دستگاه گوارش خود کند. این امر می تواند باعث نفخ معده کودک شده و ناراحتی او را به دنبال داشته باشد.
قولنج بیشتر از حد معمول نوزاد: بروز نفخ، گاز معده و دفع مدفوع مکرر باعث ناراحتی زیاد فرزند کوچک شما خواهد شد؛ این وضعیت منجر به بروز قولنج بیش از حد در هر نوزادی می شود.
تقاضای شیر مادر/شیر خشک به مقدار خیلی زیاد: حتی کودکانی که یک سال سن دارند، بیش از ۸۸ میلی لیتر شیر خشک یا شیر مادر در روز نیاز ندارند. اگر فرزند شما کمی بیشتر از این مقدار شیر را درخواست کند، غیرطبیعی نیست؛ اما طبق نتایج آخرین تحقیقات آکادمی اطفال آمریکا (AAP)، نوزادی که بیش از ۱۰۶۴ میلی لیتر شیر خشک یا شیر مادر را در روز درخواست کند، غیر معمول است و باید توسط پزشک متخصص اطفال معاینه شود.
این موارد، شایع ترین علائم تغذیه بیش از حد نوزادان هستند که در طی روز مشهود می شوند. لازم است بدانید که نادیده گرفتن هر کدام از این نشانه ها می تواند عوارض خاصی را به دنبال داشته باشد.

عوارض ناشی از تغذیه بیش از حد نوزادان چیست؟
تغذیه بیش از حد هر نوزادی می تواند منجر به بروز عوارض خاصی در بدن او شود که مهم ترین این موارد به شرح زیر می باشند:
اضافه وزن و چاقی بیش از حد: از آنجایی که نوزادان به طور مداوم مواد غذایی اضافی دریافت می کنند، کالری اضافی را هم وارد بدن خود می کنند. این کالری در بدن کودک جمع شده و باعث افزایش غیر طبیعی وزن او می شود.
تغذیه بیش از حد نوزاد رفلاکس اسید معده او را بدتر می کند: اگر کودک مبتلا به رفلاکس اسید معده یا بیماری رفلاکس اسید معده به مری (GERD) مقدار بیش از حدی شیر خشک یا شیر مادر دریافت کند، با بدتر شدن علائم بیماری خود روبرو می شود. حتی در بیشتر موارد، نوزادان مبتلا به بیماری ریفلاکس اسید معده به مری در هنگام شروع تغذیه بیش از حد، علائم وخیمی را از خود نشان می دهند.
استفراغ: ممکن است نوزادان دارای اضافه وزن بعد از مصرف هر وعده غذایی استفراغ کنند. استفراغ مزمن نیز ممکن است مواد غذایی کمی را برای هضم شدن در معده نوزاد نگه دارد؛ بنابراین در طولانی مدت، می تواند منجر به بروز مشکلات سلامتی در بدن کودک شود.

چگونه می توان از تغذیه بیش از حد نوزادان جلوگیری کرد؟
شما می توانید مراحل ساده ای را برای پیدا کردن علائم پرخوری نوزاد و جلوگیری از تغذیه بیش از حد او دنبال کنید. برخی از مهم ترین این اقدامات به شرح زیر می باشند:
تغذیه نوزاد با شیر مادر: پزشکان متخصص اطفال اظهار داشتند که در صورت تغذیه نوزاد با شیر مادر، احتمال شیر خوردن بیش از حد او بسیار کم است. حتی اگر کودک پس از تغذیه با شیر مادر، نوک پستان را برای مدت طولانی در دهان خود نگه داشته باشد، شیر اضافه‌ای دریافت نمی کند. کودک فقط در هنگام مکیدن پستان مادر شیر دریافت می کند. در چنین مواردی، تغذیه بیش از حد نوزاد تقریباً غیرممکن است.
برنامه تغذیه ای ثابتی را برای فرزند خود داشته باشید: برنامه تغذیه ای فرزند خود را حفظ کنید؛ روند تغذیه کودک را با آن تنظیم نمایید. بعد از مدتی، متوجه می شوید که کودک هر روز در همان زمان گرسنه می شود و باید به موقع تغذیه شود تا به دلیل فواصل زمانی طولانی، از تغذیه بیش از حد معمول او خودداری شود.
منتظر نشانه های گرسنگی در رفتار نوزاد باشید: به دنبال نشانه های گرسنگی مانند مکیدن انگشتان دست یا حرکت دادن لب ها در هنگام لمس کردن آن ها باشید. نوزادی که گرسنه است، بلافاصله به نوک پستان شما می چسبد. بر این اساس، فقط وقتی که فرزندتان گرسنه است، او را تغذیه کنید.
کودک را مجبور به خوردن غذا نکنید: اگر کودک شما سیر است، او را مجبور نکنید که بیش از حد معمول تغذیه کند. در غیر این صورت، نوزاد شما بیش از حد تغذیه خواهد کرد.
در نهایت، به عنوان یک مادر به یاد داشته باشید که تغذیه بیش از حد نوزاد، مشکلی است که با رعایت روش های تغذیه ای صحیح، به راحتی قابل درمان می باشد. مراقب علائم پرخوری نوزاد خود در بدن او باشید و به دنبال نشانه هایی از گرسنگی او بگردید تا بتوانید غذای کافی را وارد بدن نوزاد کنید؛ بدون اینکه خطری برای پرخوری و چاقی بیش از حد او وجود داشته باشد.

پرسش و پاسخ های متداول
آیا هر کودکی که شیر زیاد میخورد پرخور است؟
طبیعتا خیر. پرخوری زمانی که موجب چاقی، رفلاکس، استفراغ، نفخ، قولنج و سایر علایم بالا شد یا بدون داشتن علایم گرسنگی تقاضای شیر کرد می توان گفت پرخور است.
چگونه از پرخوری نوزاد (در صورت وجود علایم پرخوری) جلوگیری کنیم؟
معمولا توصیه می شود اگر نوزاد پرخور است، هر دو ساعت یکبار ده دقیقه به او شیر بدهید و بعد قطع کنید تا دو ساعت بعدی. اگر بی تابی کرد آب قند یا آب جوش با نبات به او بخورانید.
آیا درست است که پرخوری موجب سوزش سر دل می شود؟
بله. پرخوری استفراغ را در پی دارد و استفراغ موجب سوزش سر دل می شود. بهتر است با پستانک و آب نبات (در حد یک قاشق غذاخوری) آرامش کنید؛ برای بهبود رفلاکس و سوزش سر دل، سر نوزاد را هنگام خواب در زاویه 30 درجه قرار دهید.