توانبخشی کودکان نابینا، راهنمایی‌های لازم
کم بینایی یا نابینایی در کودکان، علل گوناگونی دارد. توانبخشی کودکان نابینا شامل کلیه‌ی روش‌ها و ابزاری است که به کودکان نابینا کمک می‌کنند زندگی راحت‌تری داشته باشند.
ممکن است کودک‌تان به تازگی نابینا شده باشد یا این که از سال‌ها پیش با این مشکل گریبان‌گیر باشد. در هر صورت اگر ضعف بینایی کودک‌تان قابل اصلاح نیست، باید درباره وضعیت بینایی او و گزینه‌های درمانی پیش رو بیشتر اطلاعات کسب کنید. از این طریق می‌توانید به فرزندتان کمک کنید خود را با این شرایط وفق دهد و به خودتان نیز زمان بدهید تا درک بهتری از وضعیت داشته باشید.
کودکان نابینا وکم بینا، راهنمایی‌هایی برای خانواده‌ها
انواع مشکلات بینایی در کودکان
قبل از پرداختن به توانبخشی کودکان نابینا، بهتر است با انواع مختلف اختلالات بینایی در کودکان آشنا شویم. در ادامه فهرستی از مشکلات بینایی رایج در کودکان را آورده‌ایم. این اختلالات بینایی از خفیف تا شدید درجه‌بندی می‌شوند.
نزدیک‌بینی
نزدیک‌بینی به علت اختلال در متمرکز شدن نور در چشم ایجاد می‌شود. در نزدیک‌بینی، اجسام دور، تار به نظر می‌رسند. این اختلال معمولاً با عینک برطرف می‌شود.
نزدیک‌بینی شدید ممکن است به مشکلات جدی‌تری مانند آب مروارید منجر شود. در این مورد هم دارو و عینک و جراحی از گزینه‌های درمانی رایج هستند.
دوربینی
دوربینی هم مانند نزدیک‌بینی به علت عدم متمرکز شدن صحیح نور در چشم ایجاد می‌شود. اما کودک دوربین برخلاف نزدیک‌بین، در دیدن اجسام دور مشکلی ندارد. بلکه اجسام نزدیک را فقط تار می‌بیند. در این مورد هم عینک به برطرف شدن این اختلال کمک می‌کند.
آستیگماتیسم
نقص در انحنای قرنیه چشم، باعث ایجاد آستیگماتیسم و اختلال در متمرکز شدن نور می‌شود. البته معمولاً عینک این مشکل را برطرف می‌کند.
استرابیسم یا لوچی چشم
استرابیسم به اختلالی می‌گویند که در آن چشم‌ها از تراز خارج شده باشند. این اختلال در صورت تشخیص زودهنگام قابل درمان است. اما گاهی هم باید عمل جراحی انجام شود.
تنبلی چشم
تنبلی چشم وقتی رخ می‌دهد که بینایی در یکی از چشم‌ها کاهش یابد. و علتش این است که مغز و چشم با هم کار نمی‌کنند. استفاده از قطره‌های چشمی مخصوص در درمان این عارضه موثر است.
افتادگی پلک فوقانی
افتادگی پلک فوقانی ممکن است بر بینایی کودک تاثیر بگذارد یا به دلایل زیبایی، نیاز به جراحی داشته باشد.
انواع دیگر اختلالات بینایی از آسیب به چشم و اشکال در ساختار چشم منشأ می‌گیرند. حتی ممکن است برخی از این اختلالات، هیچ ربطی به خود چشم نداشته باشند اما به علت اختلال در نحوه پردازش اطلاعات توسط مغز ایجاد شوند.
آسیب چشم کودکان، نورهایی که بچه را نابینا می‌کند
توانبخشی کودکان نابینا در اختلالات زیر اهمیت بسیاری دارد:
اختلال بینایی قشر مغزی
اختلال بینایی قشر مغزی، نوعی اختلال در قسمتی از مغز است که بینایی را کنترل می‌کند. نرسیدن اکسیژن کافی به مغز، آسیب مغزی یا عفونت‌هایی مانند انسفالیت و مننژیت، باعث بروز این اختلال و در نتیجه کوری موقت یا دائمی می‌شوند.
رتینوپاتی نارس
همان طور که از اسمش پیدا است، این اختلال بیشتر در نوزادان نارس و کم‌وزن اتفاق می‌افتد. عروق خونی غیرطبیعی یا زخم شدن شبکیه چشم از علل بروز رتینوپاتی نارس هستند. گرچه این اختلال به طور خود به خود برطرف می‌شود اما در موارد شدیدتر ممکن است منجر به اختلال بینایی یا کوری دائمی شود.
آلبینیسم
درست است که آلبینیسم در اصل روی رنگدانه‌های پوست تاثیر می‌گذارد، اما شواهد نشان داده است که این اختلال اغلب باعث بروز مشکلات چشمی نیز می‌شود.
اختلالات بینایی ژنتیکی
آب مروارید در شیرخواران و گلوکوم مادرزادی که در آن عصب بینایی دچار مشکل می‌شود، اغلب به صورت ارثی در خانواده منتقل می‌شوند و بینایی کودک را مختل می‌کنند.
درمان نابینایی مادرزادی چگونه است؟
مشاوره و توانبخشی کودکان نابینا
پیشتر اشاره کردیم که هدف توانبخشی کودکان نابینا این است که به آن‌ها کمک کنیم زندگی راحت‌تری داشته باشند. برای تحقق این خواسته از دستگاه‌ها و روش‌های پیشرفته‌ای استفاده می‌شود.
از دست دادن بینایی، اغلب افسردگی را به همراه دارد. مخصوصاً برای کودکان ممکن است سخت‌تر باشد. بعضی از واحد‌های توانبخشی کودکان نابینا، جلساتی را برای مشاوره پیشنهاد می‌دهند و در آن‌ها از نظر جسمی و روانی به کودکان کمک می‌کنند. هم‌چنین به کودکان کم بینا آموزش می‌دهند از توانایی‌های بینایی باقی مانده‌ی خود، نهایت استفاده را ببرند.
این اهداف به کمک وسایل توانبخشی خاصی که مختص نیازهای کودکان نابینا طراحی شده‌اند، میسر می‌شود.
از کجا بفهمیم کودک نیاز به توانبخشی دارد؟
باید ببینید آیا کودک‌تان به دلیل «اختلال در بینایی» در موارد زیر مشکل دارد یا خیر: (اگر جواب بله است، بهتر است دنبال مرکزی معتبر برای توانبخشی کودکان نابینا بگردید.)
مشکل در خواندن و نوشتن معمولی در مدرسه
مشکل در راه رفتن یا انجام کارهای ساده (مثلاً برخورد با موانع هنگام راه رفتن)
مشکل در شناخت چهره افراد
علائم نابینایی در کودکان چیست؟
دستگاه‌های نوری مورد استفاده در توانبخشی کودکان نابینا
عینک میکروسکوپی
ذره‌بین دستی و ایستاده
سیستم‌های بزرگ‌نمایی الکترونی
این ابزارها به کودکان کم بینا برای بهتر دیدن اشخاص و اجسام و موانع کمک می‌کنند.
کتاب‌های پارچه‌ای نیز در تقویت حس لامسه‌ی کودک نابینا موثرند.
قلم‌های نوک‌تیز
کتاب‌های چاپی بزرگ
کتاب‌های صوتی
اسکنرهای نوری برای خواندن متون چاپی
نرم‌افزار‌های رایانه‌ای برای خواندن متون الکترونیکی
این ابزارها نیز هر کدام به نوبه خود می‌توانند خواندن و نوشتن را برای کودکان نابینا در مدرسه راحت‌تر کنند.
توانبخشی کودکان نابینا در بحث آموزش
احتمالاً نیاز به توانبخشی کودکان نابینا در بحث تحصیل برجسته‌تر از هر چیز دیگری است. کودکان نابینا نیز مانند سایر کودکان، از حق آموزش عمومی و مناسب برخوردارند. برای کمک به کودک خود می‌توانید با تشخیص مربی‌های توانبخشی از وسایل توانبخشی که در بخش قبل گفتیم استفاده کنید. خوشبختانه با پیشرفت تکنولوژی، فناوری‌های انطباقی زیادی برای کودکان نابینا یا کم بینا ایجاد شده است.
البته بهتر است با معلمان و مدیران مدرسه نیز درباره‌ی شرایط خاص کودک‌تان صحبت کنید تا از راحتی و پشتیبانی کودک‌تان اطمینان حاصل کنید.
آموزش به کودکان نابینا؛ چگونه؟
برنامه توانبخشی کودکان نابینا
بعد از تعیین وقت قبلی، مربی توانبخشی، مهارت‌های بینایی کودک را ارزیابی می‌کند و از شما درباره‌ی مشکلاتی که اختلال بینایی کودک در زندگی روزمره برای او ایجاد کرده است، پرس و جو می‌کند. آن گاه به شما توضیح می‌دهد که چگونه می‌توانید با استفاده از آموزش و دستگاه‌ها و خدمات توانبخشی، به کودک خود کمک کنید.
برنامه توانبخشی کودکان نابینا بسته به سن و نوع اختلال بینایی آن‌ها متفاوت است و ما نیز نمی‌توانیم در این مقاله برای کسی نسخه کلی بپیچیم. پس بهتر است قبل از هر چیز به متخصص مربوطه مراجعه کنید.
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼