نقش پدران در تربیت کودکان، لطفا توجه کنید

زنان ایران: تربیت فرزندان نتیجه پذیرش مسؤولیت و تلاش و هماهنگی پدر و مادر است. واگذاری تربیت فرزندان به مادر و خالی کردن میدان تربیت از پدران، فرزندان را معمولاً با مشکلات و اختلالات رفتاری غیرقابل جبران مواجه می سازد. صاحب نظران معتقدند با اینکه مادران در تربیت مهارت بیشتری دارند ولی پدران در تربیت مؤثرترند . بنابراین پدران باید در امر تربیت، نگهداری و رشد و شکوفایی کودکان نقش و مشارکت داشته باشند. معمولاً کودکان تصوری اغراق آمیز از پدر دارند. او را بزرگ تر ، قوی تر و دارای نیروی مضاعف می پندارند که اطلاعات کافی هر زمینه و توانایی حل همه مشکلات را دارند. او را کانون ارضای نیازهای مادی، روانی، اجتماعی ، عاطفی و ارتباطی و عامل امنیت خانه و خانواده می دانند . این تصورات و توقع ها مسؤولیت های بزرگ و تعیین کننده ای بر عهده پدران می گذارد و آنان را وا می دارد تا د رامر تربیت و چگونگی رشد و شکوفایی کودک مشارکت و نقش ویژه ای داشته باشند. در خانه هایی که پدر فقط نقش «نان آور» را دارد و فرزندان فرصت تعامل و همانند سازی با پدر را ندارند، متأسفانه از تربیت مطلوب محروم می شود. چنانکه سعدی می گوید :

پسر کاو ندارد نشان از پدر
تو بیگانه خوانش مخوانش پسر
موفق باشید


تعریف پدر :
از نظر زیستی پدر یکی از دو عامل مهم در تولد یک موجود (مولود) است، در حالیکه از نظر تربیتی به منزله راهنما و معلم، مرشد فکری و عملی و الگوی رفتاری است، چنانکه پیغمبر اسلام حضرت محمد(ص) خطاب به حضرت علی (ع) می فرمایند .
«یا علی ان و انت ابواه هذه الامه»
ای علی (ع) من و تو پدران(مرشدان فکر و عملی) ، این امت هستیم .

نقش پدر در تربیت فرزندان :
از بررسی نتایج برخی تحقیقات که در دهه آخر قرن بیستم در جهان انجام شده ، در می یابیم :
- یکی ا از عوامل ضعف خانواده های امروزی کاهش نقش پدر در خانواده است .
- کودکانی که در غیبت پدر پرورش یافته اند زمینه های بروز بزهکاری در آنان بیشتر دیده شده است .
- کودکانی که از تربیت و همراهی پدر در بازی و تفریح و سرگرمی برخوردار بوده اند، ضمن داشتن روابط عمیق تر با دوستان دارای خود کنترلی و مهارت بیشتر در بیان حالات هیجانی خود و تشخیص احساسات و عواطف دیگران بوده اند .
- پدرانی که دخالت بیشتری در تربیت داشته اند، فرزندان آنها علاوه بر داشتن رفتار مسؤولاانه ، حس مسئولیت پذیری بالاتر در مورد رفتار خودشان داشته، کمتر دیگران و شانس و «اقبال بد» را به عنوان مشکلات رفتاری خود مطرح می کردند .
- فرزندانی که پدران آنها به اندازه کافی در تربیت ایشان نقش داشته اند دارای توانمندی بیشتری در حال مسائل ، مهارتهای کلامی و پیشرفت تحصیلی بوده اند .
- 55% زندانیان 70% اخراج شدگان مدارس و 82% دختران نوجوان فراری و اکثر معتادان از خانواده هایی بوده اند که یا از وجود پدر محروم بوده اند و یا پدر نقش صحیح ، مفید و مؤثر خود را در تربیت آنان ایفا نکرده است .
- مشاهدات بیانگر آن است افرادی که در بزرگسالی همدلی بیشتری با دیگران نشان می دهند، در کودکی از مشارکت صحیح پدر در تربیت خود بهره مند بوده اند .
- پسران نوجوان فاقد پدر به راحتی دچار دضطراب و ناراحتی می شوند .
- در خانواده ای که پدر حضور نداشته و یا وجودش بی تأثیر باشد، فرزند تمایل بیشتر به الگو قراردادن رفتار مادر نشان می دهد ، این امر مشکلاتی را - به ویژه برای پسرها بوجود می آورد .
- دختران خانواده هایی که در آنها مادر مسلط و پدر منفعل بوده است در دوره نوجوانی و بزرگسالی و در ارتباط با مردان و تشکیل خانواده بیشتر دچار مشکل شده اند .

پدر ، الگوی مناسب :
فرزند در مسیر رشد و شکل گیری شخصیت خود با افراد زیادی در ارتباط است و از آنها تأثیر می پذیرد. چنانچه پدر بتواند به گونه ای رفتار کند که فرزند جنبه های مثبت و سازنده رفتارهای پدر را مشاهده کند به سلامت زندگی فرزندش کمک کرده است .
- دختر برخورد با مرد را از پدر می آموزد، او از پدر مسائلی را می آموزد که هرگز از مادر نخواهد آموخت .
- فرزند ، محبت کردن طرز صحبت، راستگویی ، وفاداری، روابط اجتماعی، شیوه غذا خوردن ، نشست و برخاست کردن و همه سجایای اخلاقی را می تواد از پدر بیاموزد.به گفته خواجه نصیر الدین طوسی «از طریق پدر است که فرزندان تدبیر و کمالات نفسانی چون آداب و فرهنگ، هنر و صناعات و علوم طریق زندگی را که اسباب بقا و کمال نفس هستند یاد می گیرند ».

ما پدران بیشتر باید بدانیم و عمل کنیم :
حتی قبل از تولد می توانیم به روشهای گوناگون با فرزند ارتباط برقرار کنیم :
الف) با قراردادن دست روی شکم همسر و صحبت کردن با او
ب) نشان دادن دلبستگی خود به همسر با دادن هدیه (یک شاخه گل ، یک لبخند، یک نگاه محبت آمیز و یا کمک در کار منزل)
ج) ابراز علاقه به بارداری همسربا مشارکت در انتخاب پزشک، محل زایمان و یا همراهی کردن در معایه های پزشکی
با فرزندانمان با لحن خوب و مؤدبانه سخن بگوییم .

ابراز محبت را به فرزندان بطور مستمر ادامه دهیم، زیرا رفتار مردانه بدون مهربانی، الگوی جنسیتی پدر را بی تأثیر می کند .
به فرزندمان احترام بگذاریم و از تحقیر شخصیت و انتقاد نابجا بپرهیزیم .
با ایجاد رابطه ی دوستانه زمینه انس با فرزند را هموار سازیم تا بتواند به راحتی حرف دلش را به ما بگوید .
وقتی با فرزندمان تنها هستیم با او همبازی شویم و یا ورزش کنیم .
شرایطی را بوجود بیاوریم تا فرزندمان بتواند نقاط قوت خود را نشان دهد .
برای شناخت بهتر فرزندمان - به ویژه در هفت سال دوم - سعی کنیم نقش مربی ورزش او را داشته باشیم و رشته ورزشی را طبق خواست و توانمندیهای خودش انتخاب کند .
گاهی فرزندانمان به تأیید رفتارهای خود از طرف پدر سخت نیازمندند .
برای فرزندمان وقت بگذاریم تا تکریم و احساس با ارزش بودن را در او تقویت کنیم .
از رفتارهای نادرست او چشم پوشی نکنیم و با توجه به شرایط روحی و روانی، زمانی و مکانی، او را از کار نادرستش آگاه کنیم .
در هنگام تصمیم گیری در امور مربوط به فرزندان با آنان مشورت کنیم .
با تشکیل جلسات خانوادگی و شرکت دادن همه اعضای خانواده در تصمیم گیریهای زندگی به رشد اعتماد به نفس فرزندان کمک کنیم .
سعی کنیم از ویژگیهای فرزندمان اطلاعات و آگاهی های لازم را داشته باشیم .
به استعداد و سلیقه های آنان احترام بگذاریم .
اوقات بیشتری را در جمع خانواده و فرزندان سپری کنیم .
فرزندمان را با مهارت های ارتباطی و اجتماعی و دوست یابی آشنا کنیم .
به تحصیل و درس فرزندان اهمیت داده و با شرکت در جلساتی که مدارس تشکیل می دهند به آنها ارزش و اعتبار دهیم .
رفتارهای خودمان ر اصلاح کنیم تا الگوی مناسبی برای فرزندان باشیم . پدرانی که بین عمل و گفتارشان تفاوت وجود دارد هرگز الگوی خوبی برای آنها نخواهند بود .
سعی کنیم هرچند وقت آنها را به مسافرتهای خارج از شهر ببریم و از تجارب خود در سفر با فرزندان گفتگو کنیم .
در میان اعضای خانواده تبعیض قائل نشویم و گاهی با آنان درد دل کنیم .
در انجام بعضی از امور و یا کارهای منزل (نظافت ، تعمیرات، ساخت وسایل ) از فرزندان نیز کمک بگیریم تا احساس مفید و بزرگ بودن در آنها تقویت شود .
آنان را با دوران کودکی و نوجوانی خود و سایر افراد مقایسه نکنیم .
به موفقیت هایشان احترام بگذاریم و هر چند وقت یکبار آنها را یادآوری کنیم .
در هنگام رفتن به سفرهای طولانی بهتر است از خود نشانه هایی بر جای بگذاریم (عکس، کاست صوتی و یا تصویری و...) در طول سفر از طریق تلفن با فرزندمان صحبت کنیم، در صورت امکان فرزند بزرگتر را با خود ببریم و در بازگشت از مسافرت سوغات آنها را فراموش نکنیم .
سعی کنیم نقش تربیتی خود را برای فرزندان نوجوان ، از یک «مصلح و هدایت کننده» به یک «مشاور» تبدیل کنیم .
تلاش کنیم در سنین نوجوانی با فرزندمان همسو شده و همواره در کنار او باشیم .
در هنگام صحبت کردن فرزند نوجوان، ضمن توجه به سخنان او، افکار و احساسات خود را برای او تشریح نماییم .
وقتی فرزندمان کار خوبی انجام می دهد احساس خوشحالی خود را به او نشان دهیم و سپس او را در آغوش گرفته و بگوییم که چقدر دوستش داریم .
لازم است فرزندان احساس کنند که پدر برای مادرشان احترام زیادی قائل است .
برای حفظ ارتباط با فرزندان نوجوان خود حداقل یکبار در ماه با او به تنهایی بیرون برویم و تلاش کنیم درباره آنچه در احساس و اندیشه ی او می گذرد با هم گفتگو کنیم .
محیطی صمیمی ایجاد نماییم تا فرزند نوجوان ما بتواند آزادانه احساساتش را باز گو کند .
با القای این حس که در منزل واقعاً مورد احترام می باشد در احساس ارزشمند بودن او کمک کنیم .
اگر لازم بود از روش تذکر یا توبیخ در فرزندمان استفاده کنیم، تذکر و توبیخ ما باید به گونه ای باشد که فرزندان متوجه شوند «رفتارشان نامناسب و بد است نه خود آنها ».
در صورت داشتن مشغله زیاد، سعی کنیم در شبانه روز حداقل نیم ساعت با فرزندمان همراه باشیم، با آنها حرف بزنیم ، بگوییم و بخندیم و استراحت و تفریح کنیم .
اگر پسر نوجوان داریم، بدانیم که او نیازمند است که اوقاتی را در حریم حمایت و هدایت پدری محبوب، منطقی ، استوار و مقتدر سپری کند .
به جای انتقاد و تکذیب، از سخنان اطمینان بخش و تأیید کننده استفاده نمائیم. ۳۸ - بین خود و فرزندان به جای رابطه خشک و آمرانه، ارتباط عاطفی توأم با گذشت و صبر را حاکم نماییم تا مروت و مردانگی را بیاموزند .
سخن ما به عنوان پدر در خانواده موقعی نافذ است که خودمان به آن اعتقاد داشته و عمل نماییم .
اقتدار پدری لازمه تربیت کودک و نوجوان است، این اقتدار در سایه مهربانی، دوستی و قاطعیت شکل می گیرد نه در برخورد خشن، ناسزا گویی و احتمالاً کتک زد