تغذیه کودکان بیش فعال، توصیه‌هایی مفید

تبیان: بیش فعالی یک اختلال رفتاری شایع است که حدود ۸ تا ۱۰ درصد از کودکان پیش دبستانی به آن مبتلا هستند.

احتمال ابتلا به این اختلال در پسران ۳ برابر بیشتر از دختران است، اما علت این تفاوت هنوز ناشناخته است.

مطالعات فراوانی روی نقش عوامل تغذیه ای در ایجاد بیش فعالی کودکان انجام شده است که نتایج برخی از آنها را مرور می‌کنیم.

اسید‌های چرب ضروری

برخی از اسیدهای چرب که در بدن ساخته نمی‌شوند، ولی در حفظ سلامت انسان نقش حیاتی به عهده دارند، اسیدهای چرب ضروری نامیده می‌ شوند. اسیدهای چرب ضروری عبارتند از: اسیدهای چرب امگا-۳ ، امگا-۶ و آراشیدونیک.

مغز انسان حدود ۶درصد چربی دارد که اسیدهای چرب امگا-۳ سهم بیشتری را به خود اختصاص داده است. یکی از نقش‌های مهم اسیدهای چرب ضروری، ارتباط و انتقال بین سلول‌های مغز است. اسید چرب امگا -۳ که برای رشد و عملکرد مغز ضروری است ممکن است رفتار، حافظه و کمبود‌های رفتاری و شخصیتی را بهبود بخشد.

یافته‌های مطالعات نشان داده است کودکان مبتلا به بیش‌فعالی دارای سطح پایین تری از اسیدهای چرب ضروری هستند که در نتیجه مشکلاتی در یادگیری، رفتار، خواب و عملکرد ایمنی آنان ایجاد می‌ کند؛ به طوری که در پسران ۶ تا ۱۲ ساله که دارای سطح پایین اسیدهای چرب امگا-۳ بودند، مشکلات کم خوابی بیشتری دیده شده است.

بهترین منبع اسید‌های چرب امگا -۳ ، ماهی‌های آزاد مثل سالمون، ساردین، میگو و شاه ماهی است و منابع اسید‌های چرب امگا-۶، کنجد ، تخمه کدو تنبل و تخمه آفتابگردان هستند. دیگر منابع اسید‌های چرب ضروری (امگا- ۳ و امگا- ۶ ) آجیل‌ها، لوبیای سویا ، روغن بادام زمینی و روغن زیتون است.

روی

مطالعات یافته‌های مختلف ارتباط بین کمبود روی و بیش فعالی را نشان داده است، به طوری که سطح سِرُمی‌ روی در کودکان مبتلا به بیش فعالی به طور قابل توجهی پایین تر از کودکان طبیعی بوده است.کمبود روی در کودکان مشکلاتی از قبیل خشونت، کج خلقی، گریه‌های زیاد، بیزاری و نفرت و ناتوانی در تمرکز را ایجاد می‌ کند.

گوشت، ماکیان،‌ شیر و محصولات لبنی ۸۰ درصد کل میزان روی غذایی را تشکیل می‌ دهند. سایر گوشت‌ها، جگر، پنیر، غلات سبوس دار، لوبیای خشک، مغزها و محصولات سویا نیز منابع نسبتا خوب روی هستند.

کلسیم

کمبود کلسیم ممکن است بیش فعالی را به وجود آورد. بنابراین می‌ توان با تنظیم یک برنامه غذایی مناسب حاوی کلسیم نظیر شیر، پنیر، نان، بستنی، ماست، سبزیجات برگ سبز مانند کلم، برگ‌های سبز شلغم یا مکمل‌های کلسیم، این کمبود را بر طرف کرد.

شکر

یافته‌های برخی از مطالعات نشان داده اند که مصرف شکر ممکن است سطح آدرنالین را در کودکان به میزان ۱۰ برابر افزایش دهد. بنابراین این نتایج بیانگر ارتباط مستقیم بین ‌رفتارهای خشونت آمیز با دریافت بالای شکر است.

ویتامین‌های گروه B

کمبود ویتامین‌های گروه B در کودکان بیش فعال شایع است. نتایج یک مطالعه روی ۲۷ کودک مبتلا به بیش فعالی نشان داد که مصرف روزانه ۲۰۰ تا ۳۰۰ گرم فسفاتیدیل سرین به مدت ۲ ماه منجر به بهبودی قابل توجهی -۹۲درصد- در ظرفیت یادگیری و رفتاری آنان شده است.

منیزیم

نتایج برخی از بررسی‌ها نشان داده اند که کمبود منیزیم در کودکان بیش فعال وجود دارد، به طوری که با دریافت منیزیم بیش فعالی در آنان به میزان قابل توجهی کاهش یافته است.

منابع غذایی منیزیم عبارتند از : مغزها، حبوبات، غلات آسیاب نشده و نیز سبزیجات برگ تیره و شیر.

آلرژی‌های غذایی

آلرژی‌های غذایی می‌ توانند باعث بروز نشانه‌هایی از بیش فعالی شوند. از مواد غذایی که باعث آلرژی می شوند می توان شکر، شکلات،‌ تخم مرغ،گندم،‌ رنگ‌ها، طعم دهنده‌ها، ‌افزودنی‌ها و ذرت را نام برد.

اگر این مواد غذایی را تا ۲ هفته حذف کنیم، بعد از ۲ هفته هر ۲روز در میان می‌ توانیم به غذای کودک هر کدام را اضافه کنیم. به‌وسیله حذف کردن این مواد از برنامه غذایی و بازگرداندن آن بعد از مدتی می‌ توانید تشخیص دهید که آیا کودکتان نشانه‌هایی از بیش فعالی دارد یا خیر؟

البته باید گفت که در حال حاضر حذف این مواد از برنامه غذایی کودکان آسان نیست، زیرا به راحتی در دسترس کودکان است.

توصیه‌های تغذیه ای برای کودکان مبتلا به بیش فعالی

- رژیم کم شکر، پرهیز از خوردن قندهای ساده و شیرینی‌ها

- استفاده بیشتر از پروتئین‌ها مثل مرغ، تخم مرغ، گوشت قرمز

- حذف یا کاهش مواد غذایی آلرژی زا مثل: بادام زمینی، تخم مرغ، شکلات، پنیر، شکر، گندم، ‌سویا، گیلاس، آلبالو، توت فرنگی، کشمش، ‌نوشابه‌ها، هلو، آلو، پرتقال، بیسکویت، سیب، توت، گوجه فرنگی، خیار، آدامس، سس، آب لیمو، کنسروها، مربا، ترشی، کمپوت‌ها، قهوه و چای .

- درمان کمبودهای تغذیه ای و استفاده از مکمل‌های غذایی

- حذف یا کاهش افزودنی‌های خوراکی و رنگ‌های مصنوعی مثل : بادام بو داده ، ادویه‌های معطر ، آب نبات‌ها، کیک‌ها، دسرها، غلات صبحانه و نوشابه‌ها

- استفاده از منابع غذایی حاوی امگا- ۳ مانند ماهی ،‌ روغن زیتون و گردو در برنامه غذایی روزانه

- استفاده از میوه و سبزی تازه

- حذف غذاهای سرخ شده

- محدودیت مصرف فرآورده‌های لبنی

- حذف کاکائو، شکلات‌های حاوی قهوه و نسکافه،‌ نوشابه‌های رنگی، چیپس و پفک

- افزایش مصرف آب