آموزش مذهبی به کودکان، چرا ضرورت دارد؟

تبیان: اولین شرط داشتن جامعه ای سالم و پویا، سلامتی و پایداری خانواده است. خانواده به عنوان ساختاری در برابر جامعه از هویت ویژه ای برخوردار است چنین هویتی در پدیده هایی نظیر نظام ارتباطی میان اعضای خانواده اش و الفت آرمان های مشترک زندگی و احساس همدلی و همدردی قابل مشاهده و ارزیابی است. لذا همواره پرداختن به این بنای مقدس و بنیادین جامعه و حمایت و هدایت آن به جایگاه واقعی و متعالی، اصلاح خانواده بزرگ انسانی و غفلت از آن موجب دور شدن بشر از حیات حقیقی خود و سقوط به ورطه هلاکت و ضلالت بوده است. امروزه ساختار خانواده در جهان با مشکلات متعددی دست به گریبان است و بحران خانواده یکی از رخدادهای تلخ و چالشهای پیش رو برای جوامع کنونی است که باید به شدت مورد توجه قرار گیرد. سئوال اصلی آن است که آیا مادام که بشریت زندگی را به زیور علم بدون تزکیه و تقوی و معنویت دینی می آراید و بنام تمدن از دین و معنویت فاصله می گیرد و خود را بی نیاز از ارتباط با عالم ماوراء و معنویت و اخلاق می انگارد و نیز قانونمندی براساس توحید و قانونگذاری الهی را سامان دار و نظام پذیر نمی شناسد می تواند بحرانهای پیش روی خود را در عرصه خانواده حل نماید؟

روان شناسی می گوید: نیاز به دین یعنی نیاز به یک الگوی جهت گیری و مرجعی برای اعتقاد و ایمان است. هیچکس را نمی توان یافت که فاقد این نیاز باشد. تمایلات انسان را نهایتی نیست و فردی که برمحور توحید و مدار ارتباط با خدا حرکت نمی نماید. پیوسته در صدد جوابگویی به این خواسته ها می باشد، در حالی که عملاً نمی توان تمام تمایلات را جامه عمل پوشید و چنین فردی با وجود وسعت نعمات الهی پیوسته خود را در تنگی احساس می نماید. لذا با توجه به اصالت و فراگیری امور معنوی در همه ی شئون زندگی گستره احتیاجات انسان فراتر از نیازمندی های مادی است. و از سویی دیگر با توجه به اهمیت «خانواده» به عنوان کلیدی ترین واحد اجتماعی، به نظر می رسد دقت نظر بر بحث معنویت در خانواده، توجه ویژه ای را می طلبد. در مواجهه ی با چالش های جدی خانواده ها در عصر حاضر می توان در جستجوی شیوه هایی بر آمد که با تقویت معنویت در نهاد خانواده به ترمیم تقویت پیوندهای درون خانواده نیز منجر شود که برخی از آنها عبارتند از:


تقویت پیوند والدین با معنویت
بر مبنای اصل همانند سازی فرزندان با والدین و توجه به این واقعیت که همانند سازی همچون یک نیاز اساسی و روحی وروانی فرزندان را از درون بر می انگیزد تا در صدد ایجاد طراحی شخصیت برآیند.که به نوعی در انطباق با نسل بالغ ولی مورد قبولشان باشد. والدینی که بتوانند الگوی مناسب از معنویت را چه در بعد رفتار و چه در بعد گفتار در خانواده ارائه دهند فرزندانشان در صورت اعتماد به والدین تلاش خواهند کردتا از طریق همانند سازی با آنان زمینه های معنویشان را نیز با والدین تطابق بخشند. در این زمینه باید به این واقعیت نیز اشاره کرد که لازمه همانند سازی با والدین ایجاد اعتماد است. چنان چه والدین قادر باشند اعتماد مورد نیاز را بر روابط خود و فرزندانشان حاکم کنند با مشکل چندانی در این زمینه رو به رو نخواهند شد. بر اسا س یک آموزه ی دینی در اسلام: «انسان موجودی است که از خاک رویید ه است و پس از پایان زندگی در خاک خواهد آرمید و در روز زستاخیز از خاک برمی خیزد»

تبیین آثار معنویت در زندگی
آموزش مهارت های زندگی و آموزش زندگی توام با معنویت بخشی از وظایف والدین نسبت به فرزندان محسوب می شود. از جمله این مهارت ها تبیین آثار معنویت در زندگی است والدین می توانند چنین آموزشی را به صورت بررسی مقایسه ای بین دو نوع حیات معنوی و حیات مادی برای فرزندان ترتیب دهند. شایان ذکر است که چنین آموزشی باید به شیوه جذاب روان و قابل فهم صورت گیرد تا مورد اقبال فرزندان واقع شود.

معرفی الگوها و اسطوره ها ی معنوی و اخلاقی
نیاز به تعالی و کمال در وجود کودکان، نوجوانان و جوانان، آنان را برمی انگیزد تا به هر طریق ممکن خود را به پله های اعتلا و بالندگی برسانند بدیهی است آنان که قله های کمال را نشانه می روند از قله نشین ها نیز غافل نیستند بلکه غالبا بر آنان متمرکزند یعنی قهرمان و الگوهای برجسته در عرصه های اخلاق ومعنویت را همچنان در شعاع نگاه خویش قرار می دهند و به آنان می اندیشند قهرمانانی تنها به فرهنگ ملت یا قومی خاص تعلق ندارند بلکه آنان متعلق به جهان بشری اند. صرف نظر از افراد معدودی که از طریق خلاقیت به شخصیت خویش شکل داده آن را قوام می بخشند. سایر انسان های از طریق الگو پذیری از قهرمانان بزرگ تاریخ بشری به تکوین شخصیت خویش اهتمام می ورزند و در صورتی که میان خود و انسان های بزرگ و برجسته مورد احترام خویش فصل مشترکی مشاهده کنند پدیده ی الگو پذیری با عمق قوت بیشتری تحقق می یابد.

معنویت پاسخ گوی نیازها
والدین و فرزندان یک سلسله نیازهای مشترک روحی و معنوی دارند ابتدا والدین مایلند خود راهی برای پاسخ گویی به این نیازها بیابند و در ضمن تمایل دارند که برای فرزندانشان و تامین نیازهایشان نیز طریقی روشن و مطمئن اتخاذ کنند این واقعیت ها در یک سوی قضیه وجود دارد و در آن سوی قضیه واقعیت دیگری به نام معنویت مطرح است که به لحاظ ماهیت خود قادر است به این نیازها پاسخ دهد در صورتی که والدین بین معنویت و نیازهای مذکور رابطه ی مورد نظر را بیابند ابتدا برای خود آنها آرامبخش خواهد بود زیرا قادرند بر زندگی شان مسلط شوند و علاوه بر آن چنان چه به فرزندان خود تفهیم کنند که معنویت قادر است به نیازهایی از قبیل خود شکوفایی، جست جوی فلسفه ارضا کننده زندگی و نیز امنیت، پاسخ های مناسب ارائه دهد در ایفای وظیفه ی خویش موفق جلوه خواهند کرد به عنوان مثال چنان چه نوجوانان و جوانان از این واقعیت آگاهی یابند که جهانی که درآن زندگی می کنند هدفمند قانونمند و با معناست درآن صورت انگیزه ی کافی برای به کارگیری توان خود به منظور نیل به بالندگی در چنین جهانی خواهند یافت.

هماهنگی خانواده و مدرسه در امور فوق برنامه
بخشی از رسالت خانواده ها در ایجاد زمینه های معنوی و نوع و میزان هماهنگی آنان با مدارس در امور فوق برنامه بستگی دارد، به ویژه آن قسمت از فعالیت های فوق برنامه که از محتوا و ساختار اخلاقی و معنوی برخوردار است گفتنی است که در مقایسه با برنامه ی رسمی مدارس فعالیت های فوق برنامه از اهمیت و یژه ای برخوردار است، زیرا اولا ماهیت فوق برنامه ازتنوع بیشتری برخوردار است، ثانیا جنبه ی انتخابی و گزینشی دارد یعنی دانش اموزان بر اساس علاقه و میل شخصی شان در فعالیت های فوق برنامه مشارکت می کنند وثالثا فوق برنامه نسبت به برنامه ماهیت ترسیمی و تکمیلی دارد به این معنا که آنچه درقالب و نظام و برنامه ی رسمی نمی گنجد درفوق برنامه جای مناسب برای خود می یابد.

طبیعت در عین حال که جذاب و زیبا است آیتی از آیات خداوندی نیز محسوب می شود این نکته قابل توضیح است که زندگی در میان شهرها به مرور زمان رابطه ی انسان ها به ویژه کودکان نوجوانان را با طبیعت گسیخته است و نوعی احساس دوری از طبیعت و غربت و بیگانگی ناشی از آن ایجاد کرده و در نتیجه نشاط و شادابی لازم را از آنان سلب نموده است.

بر اساس یک آموزه ی دینی در اسلام
«انسان موجودی است که از خاک رویید ه است و پس از پایان زندگی در خاک خواهد آرمید و در روز رستاخیز از خاک برمی خیزد». اعتقاد به معنویت احساس مسئولیت آدمی را در قبال زندگی انسانها و آینده ی آنها افزایش می دهد به همین سبب والدین معنوی نسبت به فرزندان و آینده آنها هرچه قدر احساس مسئولیت قوی تری کنند به همان اندازه انعکاس آن در فرزندان خود می بینند. این آموزه مبین این نکته است که انسان به لحاظ قرابت و پیوند با طبیعت نوعی احساس انس میان خود و طبیعت می یابد حال چنانچه انس با طبیعت را نقطه ی آغاز ارتباط انسان با او تلقی کنیم در امتداد زندگی: «مطالعه طبیعت و به مثابه ایتی از قدرت الهی در نظر گرفته شود». حاصل آن درک عالم هستی به عنوان مجموعه ای مشحون از آیات الهی خواهد بود و تامل و مطالعه در آن به نوعی تفسیر معنوی ازدنیایی که در آن زندگی می کنیم منجر خواهد شد و این امر به نوع نگرش به طبیعت بستگی خواهد دانست.

رعایت نکاتی که ارائه گردید بی شک کاری بسیار سخت و دشوار است و والدینی که با اتکای به معنویات قادرند در مواجهه با سختی ها خویشتنداری کنند و مقاوم باشند به طور عینی و مستقیم بر فرزندان خود و تقویت معنویت آنها تاثیر می گذارند؛ همچنین اعتقاد به معنویت احساس مسئولیت آدمی را در قبال زندگی انسانها و آینده ی آنها افزایش می دهد به همین سبب والدین معنوی نسبت به فرزندان و آینده آنها هرچه قدر احساس مسئولیت قوی تری کنند به همان اندازه انعکاس آن در فرزندان خود می بینند.