اهدای جنین به زوج های نابارور و رعایت محرمانگی

ایسنا: رعایت محرمانگی مهمترین اصل در انجام عمل اهدای جنین است، اطلاع نیافتن کودک حاصل از باروری از هویت پدر و مادر ژنتیکی خود، ناشناس بودن متقابل اهدا کننده و اهدا گیرنده نسبت به همدیگر، محرمانه بودن فرآیند پزشکی از جمله اصولی هستند که در قانون اهدای جنین بسیار بر آنها تاکید شده است، جالب اینکه تفاوت اجرای این عمل در ایران با دیگر نقاط دنیا در رعایت اصل «محرمانگی» آن است.

با وجود آنکه سال‌هاست عمل اهدای جنین به زوجین نابارور در کشور انجام می شود، اما هنوز بسیاری از اجرای این عمل، قوانین مرتبط به آن و چند و چون اجرایش آگاه نیستند.

اهدای جنین یک روش درمان نازایی است که بر اساس آن اسپرم مرد و تخمک زن گرفته شده و در محیط آزمایشگاه در مجاورت یکدیگر قرار داده می شوند و حداکثر تا چهار روز از زمان لقاح و تقسیمات اولیه جنین به رحم زن متقاضی منتقل می شود.

اهدای جنین به عنوان یک شیوه­ درمان ناباروری زمانی انجام می شود که زوجین دارای سلول جنسی سالم و مناسب برای تولیدمثل نمی باشند ولی زن قادر به گذراندن موفقیت آمیز دوره ­ی بارداری منجر به زایمان است.

اهدای جنین انسان اولین بار در سال ۱۹۸۳ میلادی در کالیفرنیا انجام شد. نخستین تولد فرزند به شیوه های مزبور در ایران در بیمارستان «افشار» یزد در سال ۱۳۶۹ گزارش داده شد. موسسه­ «رویان» نیز نخستین تولد فرزند به شیوه­ مزبور را در سال ۱۳۷۲ به انجام رساند.

به موجب قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور که در سال ۸۲ به تصویب مجلس رسید و در سال ۸۳ آیین نامه اجرایی آن تدوین شد کلیه مراکز تخصصی درمان ناباروری ذی صلاح مجاز خواهند بود با رعایت ضوابط شرعی و شرایط مندرج در این قانون نسبت به انتقال جنین های حاصله از تلقیح خارج از رحم زوج‌های قانونی و شرعی پس از موافقت کتبی زوجین صاحب جنین به رحم زنانی که پس از ازدواج و انجام اقدامات پزشکی ناباروری آنها (هر یک به تنهایی یا هر دو) به اثبات رسیده، اقدام کنند.

تقاضای دریافت جنین اهدایی باید مشترکاً از طرف زن و شوهر تنظیم و تسلیم دادگاه شود و دادگاه در صورتی که زوج‌های بنا به گواهی معتبر پزشکی امکان بچه دار شدن نداشته باشند و زوج ها اگر استعداد دریافت جنین را داشته باشد و ...

1. دارای صلاحیت اخلاقی باشند
2. هیچ یک از آنها مهجور نباشند
3. هیچ یک از زوج‌های مبتلا به بیماری‌های صعب العلاج نباشند
4. هیچ یک از زوج‌های معتاد به مواد مخدر نباشند
5. تابعیت جمهوری اسلامی ایران را داشته باشند مجوز دریافت جنین را صادر می کند.

وظایف و تکالیف زوج‌ های گیرنده جنین و طفل متولد شده از لحاظ نگهداری، تربیت، نفقه و احترام نظیر وظایف و تکالیف اولاد پدر و مادر است. بررسی صلاحیت زوج‌ ها متقاضی در محاکم خانواده خارج از نوبت و بدون رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی صورت می گیرد و عدم تایید صلاحیت زوج‌ها قابل تجدیدنظر است.

در آیین نامه اجرایی قانون نحوه اهدا جنین به زوج‌ها نابارور آمده است که مراکز مجاز تخصصی درمان ناباروری موظفند از جنین های اهدایی از سوی اهدا کنندگان مسلمان و غیر مسلمان به طور جداگانه و رعایت تناسب دینی و مذهبی زوج‌های متقاضی با جنین اهدایی در زمان انتقال نگهداری کنند. ضمن اینکه اطلاعات مربوط به جنین های اهدایی جزء اطلاعات به کلی سری طبقه بندی می شوند.

این مراکز همچنین وظیفه دارند رای قطعی مرجع قضایی را از متقاضی دریافت و نگهداری کنند و گواهی و معرفی نامه لازم مبنی بر تایید سلامت جسمی و روانی برای متقاضیان دریافت جنین طبق مقررات قانون آیین نامه اجرایی را صادر کنند و مهمتر از همه آن که باید دریافت، نگهداری و انتقال جنین‌های اهدایی در شرایط کاملاً محرمانه انجام شود.

صدور گواهی عدم توانایی باروری و همچنین توانایی زوجه در زمینه دریافت و نگهداری جنین پس از انجام تست ها و آزمایش‌ های دقیق پزشکی در مراکز مجاز تخصصی درمان ناباروری انجام می شود.

هر یک از مراکز مجاز تخصصی درمان ناباروری می توانند بانک جنین طبق دستورالعمل های وزارت بهداشت دایر کنند. این بانک طبق مقررات مندرج در قانون و این آیین نامه مسئول دریافت و نگهداری جنین و انتقال آنها به زوج های نابارور است.

مرکز مدیریت پیوند وزارت بهداشت نیز موظف است طبق دستورالعمل های یاد شده بر نحوه دریافت، نگهداری و انتقال جنین نظارت دقیق اعمال کند.

ارائه مدارک و اطلاعات مربوط به اهدا کنندگان و دریافت کنندگان جنین اهدایی تنها با رعایت قوانین مربوط به حفظ و نگهداری اسرار دولتی و به مراجع قضایی صلاحیت دار مجاز انجام می شود.

راه های متعددی برای درمان و رفع مشکل ناباروری و به نوعی تحکیم بنیان خانواده در سال های اخیر به وجود آمده است که اهدای جنین به زوج های نابارور نیز یکی از این راه ها به شمار می رود که اگر چه کمی متفاوت تر و غیر معمول تر بوده، اما با کش و قوس های شرعی و قانونی امکان بهره مندی زوج های ایرانی را فراهم کرده که در صورت استفاده درست می تواند روشی موثر باشد.