چگونه در کودکان خلاقیت ایجاد کنیم؟

روزنامه جام جم: پدر و مادر بودن لذتی خاص دارد و هیجان‌‌بخش‌ترین شادی‌‌ها را به انسان هدیه می‌کند. بسیاری معتقدند هیچ چیز و هیچ لحظه‌ای بهتر از آن زمانی نیست که شما فرشته کوچک خود را در آغوش می‌گیرید. والدین حتی از نگاه کردن به کودک‌شان سرشار از احساس می‌شوند و هر وقت که طفل، کاری جدید -هر چند کوچک- انجام می‌دهد، احساس غرور می‌کنند. اما از یاد نبریم که در کنار تمام این هیجانات روحی، پدر و مادرشدن به معنی پذیرش مسوولیتی بزرگ است.

شما باید قادر باشید فرزندتان را طوری تربیت کنید که بتواند مراحل مختلف زندگی را به درستی پشت‌سر گذارد؛ از موقعیت‌ها به خوبی بهره بگیرد و در مجموع با موفقیت زندگی کند و به قول معروف گلیم خودش را از آب بیرون بکشد.

فرزند شما برای زندگی موفق، علاوه بر همه چیزهایی که ما برایش فراهم می‌کنیم، احتیاج دارد که خلاقانه فکر کند، تصمیم بگیرد و مبتکر باشد. خلاقیت و قوه تخیل مناسب، کیفیتی فوق‌العاده است که هر پدر و مادری آرزو دارد فرزندش این استعداد را داشته باشد. همچنین در دنیای رقابتی امروز، بدون در نظر گرفتن شغل و حرفه و کاری که فرزند شما در آینده انجام خواهد داد، او باید بتواند در مراحل مختلف زندگی خلاق و مبتکر باشد.

بسیاری معتقدند که فرزندان ما در آینده به هر شغلی که مشغول شوند و هر مسئولیتی داشته باشند، میزان موفقیت‌شان به تجربیات دوران کودکی آنها بستگی دارد. رفتارهای مناسب والدین بویژه در قالب بازی باعث می‌شود که کودک احساس موفق بودن داشته باشد و همین امر، پایه‌های موفقیت او در آینده را می‌سازد. بازی خلاق این امکان را به کودک می‌دهد که از قوه تخیل و خلاقیت خود استفاده کند و آن را رشد دهد.

راهکارهایی ساده وجود دارند که باعث ایجاد خلاقیت در کودک می‌شوند و شما می‌توانید براحتی با استفاده از این راه‌ها فرزندی خلاق داشته باشید.

آنچه در این نوشتار آمده، تنها مقدمه‌ای است بر دانستن نکاتی در این موضوع، امیدواریم این مقدمه، دری باشد به جهان بزرگ کودک شما و آغازی برای بیشتر خواندن و بیشتر دانستن پدرها و مادرها.

کودکان را تشویق به پرسیدن کنید

بچه‌ها به صورت ذاتی بسیار کنجکاو هستند و زیاد سؤال می‌کنند. آنقدر که حتی گاهی ممکن است با پرسش‌های زیاد خود شما را نیز گیج و یا خدای نکرده عصبانی کنند ولی یادتان باشد که هیچ‌گاه جلوی این عادت را نگیرید و مانع پرسش‌های آنها نشوید، بلکه آنها را تشویق به پرسیدن بیشتر کنید.

کنجکاوی گام اصلی حرکت به سوی خلاقیت است. پس سعی کنید که هر چه بیشتر و بهتر آنها را در این مرحله یاری کنید. در پاسخ پرسش‌های آنها به جای جملات و عباراتی خشک و جدی، سعی کنید جواب‌هایی دوستانه و قابل درک به آنها بدهید. اگر جواب سؤالی را هم نمی‌دانستید به جای این‌که با صراحت بگویید نمی‌دانم، از سؤال جالب او ابراز شادی کنید و به او بگوئید که باید هر دو روی آن کار کنید تا جواب را پیدا کنیم.

اگر بتوان پاسخ پرسش‌ها را با یک بازی ساده یا بیان یک قصه همراه کرد نتیجه بهتری عاید می‌شود.

زمانی را با بچه‌ها بگذرانید

زندگی ماشینی امروزی باعث شده تا والدین زمان زیادی برای در کنار بچه‌ها بودن، نداشته باشند. صبح زود از خانه بیرون می‌رویم، زمانی که کودک‌مان خواب است و شب‌ها اکثر خسته و بی‌حوصله به خانه برمی‌گردیم. اگر این همه تلاش برای تأمین آینده‌ای بهتر برای فرزندان‌مان است پس باید سعی کنید زمانی هر چند اندک در میان کارها و برنامه‌های‌تان برای او پیدا کنید. وقتی بچه‌ها کوچک هستند، باید بیشتر از کارتان، به آنها توجه نمایید. این موضوع را فراموش نکنید که هر چقدر زمان بیشتری با آنها باشید و هر قدر این مدت با شادی و بازی همراه باشد، حس کنجکاوی و خلاقیت کودکان‌تان را بیشتر برمی‌انگیزید و آینده‌ای بهتر را برای‌شان ترسیم می‌کنید.

با کودکان بازی کنید

با کودک خود بازی کنید و با او شعر و آواز بخوانید. البته یادتان باشد که مثل یک کودک با او بازی کنید نه مثل یک بزرگسال. بازی کردن با آنها باعث ایجاد پیوندی صمیمی بین شما و فرزندتان می‌شود. بهتر است همسر خود را نیز راضی کنید تا او نیز بخشی از بازی باشد. بازی‌هایی خلاقانه و تخیلی را برای زمانی که با بچه‌ها سپری می‌کنید انتخاب کنید.

بر اساس تازه‌ترین تحقیقات، بچه‌هایی که والدین شان زمان بیشتری را با آنها صرف می‌کنند، خلاق‌تر می‌شوند.

توجه داشته باشید که نوع بازی‌ها هم بسیار مهم است. گاه به تصوری در والدین بر می‌خوریم بر این مبنا که برای بازی‌های خلاقانه باید هزینه‌های زیادی صرف شود.

باید با تأکید بگوییم که این تصور، کاملا غلط است. بر عکس، بازی‌های خلاقانه شاید کم‌خرج‌ترین اوقات را برای تفریح فرزندان ما ایجاد می‌کنند.

به عنوان نمونه بعد از خوردن قدری آجیل، با استفاده از رنگ‌هایی مانند گواش یا رنگ انگشتی می‌توان پوست پسته‌ها و.... را رنگ و با آنها شکل‌های مختلف ساخت.

یا با همین رنگ‌ها و پوست میوه‌های مختلف می‌توانیم تصاویر خلاقانه‌ای را روی یک برگ کاغذ بسازیم و یا با کشیدن چند خط منحنی و شکسته، از فرزندمان بخواهیم با کمک از تخیلش، آن شکل را کامل کند و صد‌ها مثال از این دست.

با دلبندتان صحبت کنید

صحبت کردن با کودکان، بسیار مهم است زیرا باعث ایجاد و حفظ رابطه‌ای دوستانه و محکم با آنها می‌شود. بیشتر افراد با حالات و جملاتی دستوری و توصیه‌ای با کودکان‌شان صحبت می‌کنند، نه به صورت دوستانه. در حالی که باید با کودک به زبان کودک اما مثل یک بزرگسال صحبت کرد، به آنچه به شما می‌گویند با دقت گوش دهید و اگر احتیاج داشتند آنها را نصیحت کنید، ولی هیچ چیز را به آنها تحمیل نکنید.

به فرزندانتان قدرت تصمیم‌گیری بدهید

ما همیشه می‌خواهیم برای کودکان‌مان تصمیم بگیریم چون فکر می‌کنیم که نیازهای آنها را به دقیق‌ترین و بهترین شکل می‌دانیم. اما آیا می‌توانیم برای تمام دوران زندگی‌شان برای آنها و به جای آنها تصمیم بگیریم؟ اگر پاسخ‌تان منفی است، پس بهتر است از همان دوران کودکی، عادت تصمیم‌گیری در شرایط مختلف را در کودک‌مان پرورش دهیم تا آنها را مستقل و خلاق بار آوریم. برای ایجاد این آمادگی، گاهی در خانه، کودکان را مسوول کارهای مختلف قرار دهید. اگر چه تصمیم اصلی باید با شما باشد، اما اجازه دهید آنها حق را‡ی داشته باشند و اگر خواسته‌ها و تصمیم‌های‌شان منطقی است، از آنها تبعیت کنید.

بچه‌ها را با طبیعت آشتی دهید

کودک در تعامل با طبیعت نکات مهمی می‌آموزد که در خانه هیچ گاه چنین امکانی را نخواهد یافت. پس باید این فرصت را به او بدهیم و او را آماده رویارویی با طبیعت کنیم. پیاده‌روی همراه با کودک در پارک یا حاشیه شهر و دامنه کوه، می‌تواند بسیار به این منظور کمک کند. در این گردش‌ها نیز می‌توانید بدون هزینه به بازی‌های خلاقانه‌ای بپردازید. درست کردن قدری گِل و ساختن حجم‌های مختلف یا طراحی اشکال مختلف با سنگ‌های مختلف و رنگارنگ از این قبیل کارهاست.

یکی دیگر از شیوه‌های آشنایی کودکان با طبیعت که در منزل و حتی آپارتمان‌های کوچک امروزی قابل انجام است، مشارکت دادن آنها در کاشتن گل و گیاه و کارهای باغبانی کوچک خانگی است. از این راه فرزندان خود را با گیاهان مختلف آشنا کنید. همچنین هر وقت فرصت داشتید، آنها را به باغ وحش ببرید و تشویق‌شان کنید تا با حیوانات رابطه‌ای خوب داشته و به عنوان مثال به آنها غذا بدهند.

همه این‌ها به کودک کمک می‌کند تا یاد بگیرد که چگونه طبیعت را دوست داشته باشد و آن را تحسین کند.

برای آنها کتاب بخوانید

وقتی برای کودک خود کتاب می‌خوانید، آنها داستان کتاب را مانند یک فیلم برای خود تصور می‌کنند. هر چه بیشتر برای آنها کتاب بخوانید، آنها در زندگی آینده‌شان خلاق‌تر خواهند بود. در حقیقت کتاب خواندن با صدای بلند راهی است برای افزایش خلاقیت کودک.

کودکان را با کتاب‌های نقاشی آشنا کنید

یکی از راه‌هایی که به افزایش خلاقیت در کودک شما کمک می‌کند، انتخاب اسباب بازی‌هایی است که می‌تواند به شکل‌های مختلف در آید، مثل خمیرهای رنگی و یا با آنها شکل‌های گوناگونی را ساخت، مانند لگوها.

نکته مهم دیگر این است که از همان دوران کودکی آنها را با کتاب‌های نقاشی آشنا کنید. هدف این نیست که فرزند ما یک نقاش شود بلکه این کار فقط به این دلیل است که قوه تخیل آنها پرورش یافته و بتدریج بهبود یابد. نتیجه این اقدامات، افزایش ابتکار آنها خواهد بود.

به انجام کار فکر کنید؛ نه نتیجه آن

کودکان را تشویق کنید تا کارهای مدرسه را خودشان انجام دهند و تأکیدی بر بی عیب و نقص بودن و کامل بودن کارها نکنید. مهم‌ترین مساله این است که کودک شما یاد بگیرد تا با خلاقیت و برنامه‌ریزی خودش کار را انجام دهد. فراموش نکنید انجام یک کار کامل و بی عیب برای این منظور لازم نیست.

کودک خود را برای آن‌چه خودش می‌سازد تشویق کنید حتی اگر حاصل کارش خیلی جالب و خوب نباشد و همیشه آنها را تشویق کنید تا خلاقانه فکر کنند.

با این راه‌های به ظاهر ساده ولی کارآمد می‌توانید استعداد خلاقیت و ابتکار را در کودک خود پرورش داده و او را آماده زندگی‌ای خلاقانه سازید. برای این هدف بزرگ، وسایل و لوازم زیادی نیاز ندارید؛ مهم‌ترین ابزار، خواست شما و قدری مطالعه، تحقیق و مشاوره است. پس از آن با اندکی صرف زمان و حوصله می‌توانید کودک خود را بهتر و مفیدتر تربیت کنید.