نحوه پرورش خلاقیت در کودکان

کودکان امروز، بزرگان خلاق و مبتکران آینده هستند چرا که جهان به سرعت در حال تغییر و دگرگونی است و آنان نیاز دارند برای رویارویی با مشکلات خلاقانه فکر کردن را بیاموزند.

روزنامه اعتماد: کودکان امروز، بزرگان خلاق و مبتکران آینده هستند چرا که جهان به سرعت در حال تغییر و دگرگونی است و آنان نیاز دارند برای رویارویی با مشکلات و فائق آمدن بر آنها خلاقانه فکر و عمل کردن را بیاموزند. برای خلاق بودن نیاز به داشتن هوش و ذکاوت بالا نیست.

کودکان امروز، بزرگان خلاق و مبتکران آینده هستند چرا که جهان به سرعت در حال تغییر و دگرگونی است و آنان نیاز دارند برای رویارویی با مشکلات و فائق آمدن بر آنها خلاقانه فکر و عمل کردن را بیاموزند. برای خلاق بودن نیاز به داشتن هوش و ذکاوت بالا نیست. به عبارت دیگر، یک فرد خلاق الزاماً فردی باهوش نیست، بلکه تنها با استفاده از تجربه، آزمایش و البته کنجکاوی و بررسی درباره پدیده های محیطی اش، قوه خلاقیت و ابتکار خود را متجلی می کند.

کودکان تخیلات، ایده ها و افکار خود را با به کار گرفتن روش های گوناگون و خاص خود بیان می کنند، آنها نقاشی می کشند، داستان می نویسند، نقش بازی می کنند، یک قطعه موسیقی می سازند، کاردستی درست می کنند، مساله حل می کنند و...

کودکان برای ارائه کارهای خلاقانه خود نیازمند ایده ها و اطلاعات خاصی هستند که با ترکیب کردن آنها بتوانند قوه ابتکار، خلاقیت و نوآوری خود را نمایان سازند. زمانی که بچه ها یاد می گیرند که برای حل مساله یی تنها به یک راه حل فکر نکنند و به دنبال راه حل های جدیدتر و متنوع تر باشند در حقیقت مهارت، تفکر و خلاقیت را در ذهن خود پرورش می دهند.

راه های پرورش خلاقیت در کودکان

یکی از شیوه هایی که موجب رشد و ارتقای سطح قوه ادراک بچه ها می شود این است که آنها را تشویق کنیم تا به پدیده های طبیعی پیرامون شان عمیق تر بنگرند، از هر موضوعی به سادگی رد نشوند، در صدد حل مشکلات و بازبینی اشتباهات خود برآیند، میل به دانستن را در خود پرورش دهند و فکر کنند در آینده با چه مواردی مواجه خواهند شد.

هیچ گاه برای تدریس و آموزش کودکان، استفاده از یک روش، کافی نیست، چون بچه ها دارای تفاوت های فردی بی شماری هستند و هرکدام، مساله را با شیوه خاص خود تجزیه و تحلیل می کنند.

برای ایجاد روحیه کنجکاوی و کاوش در کودکان، آنها را تشویق کنید تا نظرها و ایده های بدیع خود را مطرح کنند و انتظار نداشته باشید که گفته ها و عملکردهای بچه ها مثل هم باشند زیرا هر کودک یا نوجوانی با توجه به فرصت ها و امکاناتی که در اختیار دارد، اندیشه ها و تصورات ذهنی اش را در معرض نمایش قرار می دهد. برای پرورش نیروی خلاقیت و ابتکار در کودکان و نوجوانان باید به سه اصل مهم در این زمینه توجه داشت؛

تهیه امکانات و وسایل کار هرچند که ساده و غیرحرفه یی باشند؛ ایجاد انگیزه و حرکت در آنها؛ حمایت و تشویق بدون قید و شرط کودکان و نوجوانان توسط پدر و مادر و اطرافیان.

در نظر داشته باشید که برای پیشرفت در کار، کودک در بدو امر باید بخواهد موفقیت های زیادی را به دست آورد. بهترین راه برای آماده سازی فکری او نیز طرح مسائل و موضوعات ساده یی است که موجب انگیزه تحرک و پویایی در بچه ها می شود. ارائه معماها و چیستان های ساده هم موجب شادی و سرگرمی کودکان می شود و هم روحیه کنجکاوی و تفحص را در آنان بیدار می کند.

در کنار امکانات، وسایل و محرکاتی که برای رشد قوه خلاقیت بچه ها فراهم می کنید، حمایت های عاطفی معنوی خود را از ارائه ایده های خلاق و مبتکرانه بچه ها دریغ نکنید. از اهم مواردی که موجب پرورش روحیه کنجکاوی و خلاقیت در کودکان می شود، می توان به نکات زیر اشاره کرد:

۱) انتخاب؛ بچه هایی که شانس انتخاب بیشتری دارند نسبت به سایر بچه هایی که از چنین شانسی برخوردار نیستند، با فکر و عمل خلاقانه تری رفتار می کنند.

۲) انگیزه و تحرک؛ محیط های پرتحرک و پویا همواره موجب ایجاد انگیزه در بچه ها برای حرکت، ساختن و به کارگیری استعدادهای درونی آنها می شود.

۳) امکان بازی و سرگرمی؛ انجام بازی های گوناگون و متنوع، پیش زمینه های ذهنی و امکاناتی را برای بچه ها فراهم می آورند که آنها بتوانند در آینده با فرآیند چگونگی حل مسائل متفاوت پیرامونی خود آشنا شده و بر آنها فائق آیند.

۴) استقلال؛ والدین و مربیان می توانند با تشویق بچه ها به مستقلانه فکر و عمل کردن (در محدوده خاص)، به آنها اجازه تصمیم گیری در امور مربوط به خودشان را بدهند.

۵) معرفی انجمن های پویا؛ با ایجاد فرصت هایی برای آشنا شدن کودکان با سایر گروه ها و انجمن های علمی فرهنگی، آنان را در تحقق این امر می توان یاری کرد.

۶) جلسات تبادل افکار؛ برای حل مسائل و مشکلات فردی کودکان می توان آنها را به صورت گروهی به بحث و تبادل نظر دعوت کرد.

۷) به کارگیری نیروی تخیل؛ والدین باید بتوانند دو موضوع کاملاً نامربوط را برای کودک مطرح کنند و از او بخواهند ارتباط بین آنها را پیدا کند. این گونه فعالیت های مغزی موجب رشد قوه تخیل و ابتکار در کودک می شود.

۸) تشویق؛ زمانی که بچه ها استعدادها و میل ذاتی خاصی مثل نویسندگی (توانایی بسط و شرح موضوعات)، توانایی های هنری و سایر استعدادهای معمول را از خود نشان می دهند خوب است والدین و مربیان آنها را تشویق کنند تا سایر استعدادهایشان را شکوفا سازند.

۹) انتقادهای سازنده؛ یکی از شیوه هایی که می تواند در کودکان احساس مثبت نسبت به خودشان به وجود آورد تحلیل و ارزشیابی اثر و کار فکری آنهاست. هنگام انتقاد ابتدا باید به نکات برتر، ویژگی های مثبت و نقاط قوت کار کودک اشاره شود و سپس با استدلال های منطقی، ضعف ها و اشتباهات او مورد بررسی قرار گیرد.

۱۰) اهمیت اشتباه کردن؛ برای تقویت حس کنجکاوی و اعتماد به نفس باید به آنان فرصت اشتباه کردن داد و سپس با احترام گذاشتن به ایده و نظر آنها درصدد تصحیح خطایشان برآمد.

۱۱) محیط های پرورش غنی؛ والدین و مربیانی که شیفته کارهای کودکان و نوجوانان هستند امکاناتی را برای آنان فراهم کنند که موجب دستیابی به روش های بهتر و جدیدتر در حل مسائل به وجود آمده در کودکان شود.