بچه های حرف شنو، راهکار هایی برای واداشتن به رفتار شایسته

روزنامه ابتکار: همه ما مي خواهيم فرزندانمان حرف شنو باشند. وقتي فرياد مي زنيم که بايست! نرو وسط خيابان؛ توقع داريم کودکمان اطاعت کند. يا اگر به او مي گوييم که برو مسواک بزن، يا بخواب، توقع داريم بدون هيچ حرفي اين کار را انجام دهد. خيلي اوقات، وادار کردن بچه ها به اين که رفتار شايسته اي داشته باشند مشکل است.

روش «هرچه مي گويم همان است» که بيشتر والدين به آن متوسل مي شوند، معمولا بي فايده است. خوشبختانه روش هايي براي اداره رفتار بچه ها وجود دارد که بدون برخورد، بدون اشک و قهر، فرياد، کتک کاري، يا توهين زباني است. در اين مبحث که برگرفته از وبلاگ روانشناسي کودکان است سعي کرده ايم اصولي را ارائه دهيم که عمل به آنها به شما و فرزندتان کمک مي کند تا به هدف مطلوب برسيد.

شروع واقعي اين‌گونه تربيت، از سال هاي آغاز کودکي است. به خاطر داشته باشيد که در سنين پيش دبستاني، بچه ها کارهاي عادي روزمره و مهارت نظم و انضباط را که لازمه زندگي است، به راحتي ياد مي گيرند. براي تسليم کردن کودکان روشي کلي وجود دارد که در همه شرايط، مفيد است. آن را ياد بگيريد و بعد در زمينه هاي مختلف امتحان کنيد.

۱ ) برخورد مثبت داشته باشيد

به رفتار مناسب فرزند خود توجه کنيد و در همان لحظه از آن تعريف کنيد. سپس از او درخواست نماييد (يا او را راهنمايي کنيد) تا فعاليت بعدي را انجام دهد. در اين روش براي هر کاري که کودک درست انجام مي دهد امتيازي قائل شويد، به نوعي که گويي جادويي در کار است، او به طور باور نکردني، درخواست هاي بعدي را اجابت مي کند. به طور مثال به او بگوييد: «آفرين که يک ليوان شير خوردي. حالا بيا کمي تخم مرغ بخور.» يا «خيلي خوب مسواک زدي. حالا بيا لباس خوابت را بپوش.»

2 ) براي کنترل او به نرمي رفتار کنيد

هرگاه ازکودک خود خواهشي داريد، به سمت او برويد و به نرمي او را لمس کنيد. به طوري که حضور شما تقريبا موافقت کودکتان را ضمانت کند. اکنون درست در جايي هستيد که فرمان شما به يک عمل تبديل مي شود. شما مي خواهيد فرزندتان ميز را بچيند، اگر با فرياد از او بخواهيد که از آن طرف خانه بيايد و ميز را بچيند، حتما موثر نخواهد بود؛ بهتر است نزد او برويد و آنچه که مي خواهيد به او بگوييد، سپس با او به آشپزخانه برويد.

هنگامي که خواهر و برادر مشغول نزاع و درگيري هستند، نبايد با داد و بيداد دعوا را متوقف کنيد. به جاي آن، به طرف آنها برويد و صحبت کنيد. خيلي اوقات همين آرامش شما براي ساکت کردن بچه ها کافي است. اگر مي خواهيد موافقت کودک خود را جلب کنيد کمتر از «نه موکد» استفاده کنيد و حتي المقدور از حبس کردن او در اتاقش خودداري نماييد.

۳) فرزند خود را دوباره راهنمايي کنيد

فرزند خود را به سمت رفتار پسنديده هدايت کنيد. اگر او به چيزي دست مي زند که نبايد دست بزند، به او بفهمانيد که دقيقا چه چيزهايي را مي تواند لمس کند يا بردارد. اگر او روي مبل بالا و پايين مي پرد، به جاي اينکه او را سرزنش کنيد، جايي را که مي تواند جست وخيز کند به او نشان دهيد.

4) اشياء مخرب را از دسترس کودک دور کنيد

اگر فرزندتان روي ديوار رنگ آميزي مي کند، مداد رنگي را از دسترسش دور کنيد و برايش توضيح دهيد که چطور مي تواند از مداد رنگي به درستي استفاده کند يا برروي ديوار مقواي سفيد بزرگي بچسبانيد و به او اجازه دهيد فقط در اين محدوده نقاشي کند.

۵) اعتمادبه نفس کودکان را از بين نبريد

اگر فرزند خردسالتان روي ميز ايستاده و مي خواهيد او را پايين بياوريد، به او بگوييد: «اجازه نداري روي ميز بايستي، خودت پايين مي آيي يا من کمکت کنم؟» در اين صورت شما به نوعي ناتواني هاي او را مهار مي کنيد و اعتمادبه نفس از شما به فرزندتان انتقال مي يابد.

6) فرزند خود را براي حضور در جمع آماده کنيد

اگر فرزند شما در حضور ديگران بد رفتاري کند، باعث خجالت شما مي شود و افرادي که شاهد خرابکاري او هستند رنجيده مي شوند. در اين زمان اگر به او بگوييد: «ساکت بنشين»، معمولا رفتارش بهبود نمي يابد. قبل از هر وضع جديدي همچون سوار شدن به هواپيما يا حضور در جشن تولد، موقعيت را براي او شرح دهيد و انتظارات واقعي خود را بيان کنيد.

به طور مثال بگوييد: «وقتي سوار هواپيما مي شويم، در آنجا صندلي مخصوص خودت را داري و بايد کمربندت را ببندي. مي تواني کتاب بخواني، چيزي بخوري يا با اسباب بازي کوچکي بازي کني. وقتي فردا به جشن تولد مي رويم، از تو انتظار دارم شلوغ نکني و هنگامي که دوستت کادوهايش را باز مي کند، بنشيني و تماشا کني.»

۷) به کودک کمک کنيد که کمي جلوتر را ببيند

بچه ها در هر موقعيتي که قرار دارند، رويدادهاي بعدي را نمي بينند و فقط در لحظه زندگي مي کنند. براي همين، هنگام گذر از مرحله اي ديگر، دچار مشکل مي شوند. بنابراين بهتر است هنگامي که مي خواهيد او را از جايي که دوست دارد به جاي ديگري ببريد، ابتدا پنج دقيقه قبل او را مطلع کنيد که تا چند لحظه ديگر بايد اينجا را ترک کنيد. اگر بي خبر دست او را بگيريد و به جاي ديگري ببريد باعث آزار او مي شويد.

8) از جايي که براي او مشکل ساز است دور شويد

اگر زماني که با کودکتان به سوپرمارکت مي رويد با مشکلات روبرو مي شويد، زماني به آنجا برويد که کسي از او نگهداري مي کند. بهتر است مدت يک ماه به او فرصت دهيد و او را همراه خود به خريد نبريد، اين مدت، زمان مناسبي است که اين چرخه منفي بشکند و به شما و فرزندتان اجازه دهد که روال عادي پيدا کنيد.

۹) کودکتان را به جاي ديگري ببريد

اگر در رستوران هستيد و او بهانه گيري مي کند، کودکتان را برداريد و از آنجا خارج شويد. اغلب بيرون رفتن و انتقال او به جايي ديگر، باعث آرامش او مي شود. کارهاي روزمره را به طور منظم انجام دهيد. لباس پوشيدن، مسواک زدن، بازکردن در، تميزکردن اسباب بازي ها، رفتن به رختخواب، همه اينها مجموعه اي هستند که رويدادهاي مهم روزانه محسوب مي شوند.

شما مي خواهيد فرزندتان هر يک را با موفقيت پشت سر بگذارد و در گذر از هر مرحله، رفتار مناسبي داشته باشد. اما ممکن است رفتارهاي منفي مثل فريادزدن نيز به سرعت در روال عادي روزمره جاي بگيرد.

10) در هر مرحله او را راهنمايي کنيد

دقت کنيد که هر يک از مراحل رشد کودکتان در کارهاي روزمره پنهان شده است. او به‌تدريج مي تواند کفش هايش را بپوشد و يا به حمام برود. شما نخست بايد او را از لحاظ فيزيکي (در هر مرحله انجام امور روزانه) راهنمايي کنيد و بعد فقط نظاره گر باشيد. مثلا به او بگوييد: «من نمي توانم لباست را دربياورم؛ اما تو را تماشا مي کنم که چطور اين کار را مي کني.»

۱۱) گاهي بعضي امور را به کودک يادآوري کنيد

بچه ها به راحتي ممکن است چيزي را فراموش کنند. اين وظيفه شماست که بعضي موارد را به آنها تذکر دهيد. مثلا اگر کودک شما فراموش کرد به دستشويي برود. بايد با مهرباني به او بگوييد: «وقت دستشويي رفتن است.» يک کلمه يادآوري براي او بسيار مفيد خواهد بود.

12) هنگام فرمان دادن به کودک، از دستورات واضح و روشن استفاده کنيد

به جاي اينکه بگوييد: «اتاقت را مرتب کن» بهتر است به مورد مشخصي اشاره کنيد. يعني بگوييد کتاب ها را در قفسه آبي و اسباب بازي ها را در قفسه پاييني بگذار. هرقدر فرمان هاي شما واضح تر باشد پذيرفتن آنها براي کودک آسان تر است.

۱۳) علت انجام هر کاري را براي کودک توضيح دهيد

همانطور که شما و فرزندتان درحال مسواک زدن هستيد، براي آگاهي او توضيح دهيد که چه کار مي کنيد و چرا. مثلا بگوييد: «ببين من خمير دندان را به تمام دندانم مي رسانم. مي خواهم همه جوجوهايي که آنجا زندگي مي کنند را در بياورم. حالا با آب، دهانم را مي شويم، غرغره مي کنم و بعد آب دهانم را بيرون مي ريزم. بيا با هم اين طوري مسواک بزنيم.»