مهارت گوش دادن در کودکان، چهار بازی موثر

مجله شهرزاد: در زندگی روزمره برخی نکات آنقدر بدیهی به نظر می‌رسند که شاید والدین بی‌توجه از کنار آن‌ها عبور کنند، غافل از این‌که همین نکات بدیهی، اصلی‌ترین آموزه‌هایی است که باید توجه ویژه‌ای به آن‌ها داشت.

در این قسمت تلاش می‌کنیم این نکات را به والدین معرفی کنیم و فعالیت‌ها و بازی‌هایی را آموزش دهیم که بتوانند مهارت یاد شده را بهتر به کودکان‌شان آموزش دهند. در واقع کودکان کارهایی را انجام می‌دهند که از آن لذت ببرند، بنابراین بازی‌هایی که در این بخش در نظر گرفته می‌شود، غالبا بازی‌هایی لذت‌بخش و سرگرم‌کننده برای کودکان هستند.

یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی که کودکان لازم است از 2 سالگی به بعد بهتر بیاموزند، گوش دادن است. برای آموزش گوش دادن، بازی‌های جذاب بسیاری مثل شعر خواندن و گوش دادن به صداهای طبیعت وجود دارد، فقط چگونگی انجام آن مهم است؛ به صورتی که بچه‌ها از این بازی لذت ببرند.

بازی‌های زیر را با کودکان‌تان انجام دهید و تاثیر آن‌ها را بر رشد مهارت خوب شنیدن‌شان مشاهده کنید.

۱- یک روز کامل را با فرزندتان بگذرانید

یکی از راه‌های جالب برای "گوش دادن" این است که از فرزندتان بخواهید صداهایی که در طول روز می‌شنود برای‌تان بگوید. پیش از شروع این بازی یک کاغذ و چند مداد رنگی کنار دست‌تان بگذارید. 2 مداد با رنگ‌های مختلف به فرزندتان بدهید و از او بخواهید هر صدایی که می‌شنود، یک خط روی کاغذ بکشد. اما صداهای واضح را با مداد آبی و صداهای مبهم را با مداد قرمز مشخص کند.

می‌توانید برای کودکانی که کمی بزرگ‌تر هستند بازی را این‌گونه تغییر دهید: چند صدا را که مطمئن هستید در طول روز اطراف خانه‌تان شنیده می‌شود، برای کودک مشخص کنید، مثلا صدای بوق ماشین، صدای پرنده‌ها، صدای گریه بچه همسایه و صدای زنگ تلفن. حالا از کودک بخواهید هر کدام از این صدا‌ها را که می‌شنود، یک خط روی کاغذ بکشد و هر صدا را هم با یک رنگ مشخص کند. وقتی شب شد می‌توانید با هم این کاغذ‌ها را نگاه کنید و از کودک‌تان سوالاتی بپرسید، مثلا "به نظرت کدوم یکی از صدا‌ها رو بیشتر شنیدی؟" یا اینکه "چه صداهای دیگه‌ای شنیدی که توی این لیست نبودن؟"

۲- زمانی را به داستان‌خوانی اختصاص دهید

حتما درباره داستان کتابی که برای کودک‌تان می‌خوانید با او صحبت کنید و سوالاتی درباره داستان از او بپرسید تا وادارش کنید درباره آنچه شنیده است، فکر کند. مثلا می‌توانید بپرسید: "یادت میاد آخر داستان چی شد؟" یا "به نظرت بعدش چی می‌شه؟" یا اینکه "اگر اینجا این اتفاق نمی‌افتاد به نظرت ممکن بود چه اتفاق دیگه‌ای بیفته؟" این سوالات موجب می‌شوند تا فرزند شما درباره آنچه شنیده است، صحبت کند.

همچنین وقتی کودک‌تان را تشویق می‌کنید تا بقیه داستان را پیش‌بینی کند، در واقع در حال رشد مهارت تفکر و نتیجه‌گیری او درباره داستانی هستید که برایش خوانده‌اید و او تنها به شما گوش داده است. این بازی موجب می‌شود کودک با دقت بیشتری به شما گوش کند و درباره آنچه می‌شنود فکر کند.

۳- داستان‌های قافیه‌دار بخوانید

بهتر است برای کودکان‌تان داستان‌های شعرگونه بخوانید. در این داستان‌ها یک قافیه در هر صفحه بار‌ها و بار‌ها تکرار شده است. سعی کنید هر بیت را چند بار بخوانید، گاهی پیش از آنکه به کلمه قافیه برسید صبر کنید و اجازه دهید کلمه قافیه را کودک‌تان بگوید. اگر گاهی می‌بینید کودک کلمه قافیه را فراموش کرده است، بدون آن‌که متعجب شوید یا او را ناراحت کنید، با لبخند خودتان آن کلمه را بگویید. خواهید دید دفعه بعدی که این بازی را تکرار می‌کنید کودک کلمه‌ای را که فراموش کرده، به سرعت به شما می‌گوید. همیشه سعی کنید نشان دهید از کتاب خواندن لذت می‌برید و زمان کتاب خواندن را برای کودک خود نیز لذت‌بخش کنید. به این شکل علاقه به کتاب را در کودک خود افزایش می‌دهید.

۴- یک پوستر صدا بسازید

به کمک فرزندتان یک پوستر برای نمایش صدا‌ها بسازید. برای این کار تنها به یک کاغذ، چند مداد رنگی، ماژیک یا مداد شمعی نیاز دارید. در این بازی می‌توانید مهارت‌های بسیاری را به فرزندتان آموزش دهید؛ غیر از آموزش خوب گوش کردن، می‌توانید رنگ‌ها، نقاشی کردن و نوشتن کلمات و حروف را نیز تا حدودی به کودک‌تان آموزش دهید.

اول باید مکانی را مشخص کنید که کودک بتواند در آنجا صدایی خاص را بشنود، مثل فرودگاه، پارک، ساحل دریا و.... یا اگر قبلا در چنین مکانی بوده‌اید از فرزندتان بخواهید صداهایی را که در آنجا شنیده است به خاطر آورد. حالا از او بپرسید: "چه صدایی می‌شنوی؟ (شنیده‌ای)" از کودک بخواهید چیزی که این صدا را تولید کرده نقاشی کند و اگر کودک‌تان به مدرسه می‌رود، از او بخواهید اسم آن را هم بالای صفحه بنویسد.

حالا نقاشی‌اش را به دیوار اتاقش بچسبانید و اگر دوباره به جایی رفتید که صدایی مشابه را شنید، از او بخواهید صدای قبلی را دوباره تکرار کند و بگوید به نظرش این دو صدا با هم تفاوت داشته یا نه. با این بازی می‌توانید کودک را به فکر کردن وادار کنید و در مواردی حتی قوه تخیل او را نیز فعال کنید.