روانشناسی زوجهای نابارور، غم بی‌بچگی!
ناباروری یک تجربه دردناک عاطفی احساسی است که پیامدهای روانی آن با واکنش های غم و غصه و اندوه همسان میشود.
جام‌جم: ناباروری یک تجربه دردناک عاطفی احساسی است که پیامدهای روانی آن با واکنش های غم و غصه و اندوه همسان میشود. این مقاله نگاهی به بیماری نازایی و مشکلات آن از ابعاد گوناگون دارد.
در دنیا ۱۵ درصد زوج ها نابارور هستند. از هر دو زوج نابارور، یکی دچار مشکلات ارتباطی میان خود و همسر یا خود و اطرافیان میشود؛ همچنین از هر ۴ زوج نابارور، یکی به افسردگی و از هر ۶ زوج نابارور، یک زوج مبتلا به اضطراب است. در کشور ما هم اکنون ۲ میلیون زوج که تجربه ناباروری را گذراندهاند، زندگی میکنند و از مجموع ۷۵۰ هزار ازدواجی که هر سال در کشور ثبت میشود، ۱۰۰ هزار زوج نابارور هستند.
مرد که از خانواده ای اصیل و سنتی است، به همسر نازای خود عشق میورزد؛ اما برای خانواده این مرد، بچه داشتن او بسیار مهم است: «بگذارید تا نمرده ایم بچه شما را هم ببینیم. ما سال های زیادی برای دیدن نوه پسری انتظار کشیده ایم. پسر ما که عیبی ندارد.» این حرف های مادرشوهر مداوم تکرار میشد.
سرانجام مادرشوهر، عروس را تحت فشار قرار میدهد تا شوهر خود را راضی کند زن دیگری بگیرد. در نهایت هم این زندگی پرمهر و عاشقانه از هم میپاشد. تو با منی، اما من از تو مهجورم... این تنها داستان فیلم لیلا ، ساخته داریوش مهرجویی نیست، بلکه واقعیتی است که برای بسیاری از زوج ها رخ میدهد.
گرچه ناباروری تنهاعلت طلاق نیست، اما باید گفت امروزه بسیاری از طلاق ها ناشی از ناباروری یکی از زوجین است و اغلب این زنان هستند که به خاطر نازایی گناهکار شناخته میشوند، حتی اگر مشکل ناشی از مرد باشد.
پول و فرهنگ
براساس برآوردهای انجام شده، تعداد زوج های نابارور کشور حدود ۲ تا ۳ میلیون نفر است؛ اما سالانه تنها حدود ۳۰ تا ۴۰ دوره درمانی در کشور انجام میشود که این معادل ۱۵ درصد از این افراد است.
باید توجه داشت که به طور کلی۹۰ درصد از زوج های نابارور از طریق روش های معمول درمان میشوند، ۱۰ درصد زوج های نابارور نیز نیازمند استفاده از روش های نوین پیشرفته مثل سلول های بنیادی هستند و در هر دوره درمان، حدود ۳۰ درصد زوج های نابارور میتوانند صاحب فرزند شوند.
عمده دلایل محرومیت زوج های نابارور به علت هزینه های سنگین این نوع درمان ها و ضعف فرهنگی جامعه در این زمینه است. به طور کلی، هزینه یک دوره درمانی پیشرفته حدود ۵/۱ میلیون تومان برآورد میشود. همچنین برخی از روش های درمانی نیاز به کارگیری انواع پیشرفته و برخی جراحی ها دارد که این هزینه ها را تا چندین برابر افزایش میدهد.
از سوی دیگر، ضعف فرهنگی جامعه در اعلام و پیگیری درمان ناباروری، مانعی برای درمان زوج های بیمار است که جای آن دارد مسوولان و افراد مرتبط بکوشند تا در بعد فرهنگی و اقتصادی از این زوج ها حمایت کنند.
پرخطرها
با توجه به نوع شیوه زندگی ماشینی امروز، به نظر میرسد مشکل ناباروری روز به روز در حال گسترش است.
کار با رنگ، مشاغل استرس زا، برخی بیماری های عفونی، استفاده از برخی امواج مانند تلفن همراه موجب ناباروری در افراد میشود.
براساس مطالعات صورت گرفته در ایران مشکلات ژنتیکی و هورمونی، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی حشره کش ها و رنگ ها در محیط های کاری، مصرف برخی داروها، افزایش سن ازدواج و به تاخیر انداختن فرزنددار شدن، تغذیه نامناسب و آلودگی هوا از دلایل عمده افزایش ناباروری است.
از سوی دیگر، سن ازدواج در ۷۰۰ هزار ازدواجی که سالانه در کشور صورت میگیرد، رفته رفته از ۲۴ سالگی به عنوان بهترین سن باروری فاصله گرفته و به سمت ۲۷ تا ۲۸ سالگی تغییر یافته است.
کم یا زیاد
خوشبختانه با پیشرفت های صورت گرفته در کشور، هم اکنون تقریبا همه روش های درمان ناباروری در کشور قابل انجام استIVF، لقاح مصنوعی در خارج رحم، میکرواینجکشن و درمان براساس سلول های پایه ازجمله این روش هاست. ضمن این که از طریق آزمایش های ژنتیکی میتوان اختلالات ژنتیکی جنین را پیش از انتقال آن به رحم پیدا کرد و در صورتی که جنین دچار مشکل باشد، از انتقال آن به رحم خودداری میشود.
هزینه درمان ناباروری در روش های مختلف تفاوت دارد و بین ۲۰۰ هزار تومان تا یک و نیم میلیون تومان متغیر است. پرداخت این هزینه برای بیشتر بیماران که معمولا زوج های جوان کم درآمد جامعه نیز هستند، سنگین است؛ اما باید توجه داشت هزینه تمام شده درمان پیشرفته ناباروری در کشور ما ۳۰ برابر ارزان تر از دیگر نقاط دنیاست.
به طور متوسط، هر دوره درمان نازایی در کشور فقط ۶۰۰ هزار تومان هزینه دارویی دارد که این میزان به طور میانگین برای ارزان ترین روش درمانی یعنی تخمک گذاری گرفته تا گران ترین آن یعنی میکرواینجکشن محاسبه میشود. این هزینه در کشورهای پیشرفته دنیا به صورت میانگین ۱۰ تا ۳۰ هزار دلار است.
همچنین، بچه دار شدن با استفاده از روش های پیشرفته و جدید در دنیا بین ۵۰ تا ۲۰۰ هزار دلار هزینه به زوج ها تحمیل میکند، اما هزینه چنین تولدهایی در مراکز پیشرفته درمانی کشور ما ۳ تا ۵ میلیون تومان هزینه دارد؛ البته طبیعی است که میزان درآمد در آن کشورها نیز با کشور ما قابل مقایسه نیست.
کارشناسان معتقدند با این هزینه های به نسبت پایین، کشور ما میتواند با بهره مندی از توان علمیو تخصصی بالا و به دلیل هزینه ارزان تر نسبت به کشورهای اروپایی و امریکا، سالانه میزبان هزاران زوج نابارور خارجی از کشورهای همسایه و دیگر کشورهای دنیا باشد و به این ترتیب صنعت گردشگردرمانی رونق پیدا کند.
سلامت روان
ارزیابی سلامت جسمیو روانی زوجین اهداکننده جنین و زوجین متقاضی دریافت آن، نیازمند مشاوره های پیش از درمان است که باید به وسیله متخصصان شاخه های مختلف طب ازجمله زنان، اورولوژی، داخلی، عفونی، جنین شناسی، ژنتیک و روانپزشکی صورت بگیرد تا والدین هر چه بیشتر امیدوار باشند که با استفاده از فناوری اهدای جنین، صاحب کودکانی سالم از لحاظ جسمیو روانی خواهند شد.
این مساله درخصوص سلامت جسمی انجام میشود، اما بحث های سلامت روان معمولا مورد توجه قرار نمیگیرد. به نظر میرسد حلقه مفقوده بسیاری از مراکز درمان ناباروری در سطح کشور، عدم بهره مندی از مشاوران روان شناسان است و بسیاری از این مراکز تنها به جنبههای جسمانی فرآیند درمان توجه و از جنبه های روانی اهدای جنین غفلت میکنند.
در سال های اخیر، تعداد کودکانی که با فناوری های جدید کمک باروری به دنیا آمده اند رو به افزایش است که یکی از این علوم اهدای جنین است که استفاده از این فناوری نگرانی های بسیاری در مورد کودکان حاصل از آن به وجود آورده است و نتایج تحقیقات روان شناختی در ارتباط با این کودکان تا حدودی متناقض است.
لوکس نیست
ناباروری یک بیماری رنج آور است که درمان آن به حمایت های دولت نیاز دارد، اما درمان و تامین داروهای گرانقیمت درمان ناباروری، تحت پوشش هیچ بیمه ای قرار ندارد. در ایران، نازایی یک بیماری لوکس مثل جراحی زیبایی به شمار رفته و همین مساله موجب شده زوج های نابارور از پس هزینه های سنگین درمان برنیایند.
دکتر صدر، رئیس سازمان نظام پزشکی با اعتقاد به این که درمان ناباروری کاری لوکس نیست و حتی گاهی حیاتی و ضروری محسوب میشود، میگوید: آمارها حاکی از آن است که ناباروری بشدت مسیر زندگی افراد را تحت تاثیر قرار میدهد. در حالی که حتی افزایش قد که کار لوکسی محسوب میشود گاهی افراد را با مشکلات روحی منجر به خودکشی روبه رو میکند.
امید به بیمه ها
براساس مصوبه هیات وزیران، خدمات درمان ناباروی خارج از فهرست تعهدات بیمه قرار دارد و ایجاد هر خدمت جدید به فهرست تعهدات، متضمن تامین اعتبار است. این جمله ای است که دکتر صفاری، مدیرکل برنامه ریزی بیمه های درمانی وزارت رفاه در این خصوص میگوید.
اما با وجود امکانات مناسب، به دلیل عدم پوشش بیمه ای هزینه های درمانی ناباروری در کشور و نبود تعرفه ای مشخص، بسیاری از زوج ها برای درمان یا اصلا مراجعه نمیکنند یا درمان را نیمه کاره رها میکنند.
دکتر لنکرانی، وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی در این خصوص میگوید: هزینه درمان ناباروری بسیار گران است و متاسفانه این درمان گرانقیمت هنوز تحت پوشش بیمه نیست؛ البته بیمه ها توان پرداخت هزینه چندین سیکل درمان ناباروری را ندارند، چون ممکن است یک خانواده برای این که جواب گیرد، چندین سیکل درمان ناباروری بگیرد، اما امکان پوشش بیمه ای یک سیکل درمان آن وجود دارد که این پیشنهاد از سوی وزارت بهداشت اکنون در شورای عالی بیمه مطرح است که امیداریم تصویب شود.
رئیس سازمان نظام پزشکی کشور نیز با اشاره به نیاز به تجدیدنظر بیمه ها در خصوص درمان ناباروری میگوید: سازمان های بیمه گر، دولت و مجلس باید مسوولیت های حمایتی خود را نسبت به بیماران نابارور بیشتر و برای این مساله سرمایه گذاری کنند.
دکتر صدر با بیان این که درمان ناباروری یک کار گروهی و شامل رشته های مختلف بالینی، علوم پایه و آزمایشگاهی است، ادامه میدهد: ما آماده ایم تا وظایف خود را در قبال اعضای این گروه به انجام برسانیم.
وی با اشاره به حساسیت این کار و رعایت ملاحظات حرفه ای و اخلاق پزشکی میگوید: در این خصوص باید از مسائل اقتصادی پرهیز شود و مانع ورود تجارت و تبلیغات گمراه کننده شد.
کمبود نظارت
کشور آلمان با حدود ۱۰۰ میلیون نفر جمعیت دارای ۱۲۰ مرکز درمان ناباروری فعال است در حالی که در ایران با ۷۰ میلیون جمعیت، حدود ۲۰ مرکز درمانی ناباروری فعال است؛ با وجود این، کشور ما در زمینه درمان ناباروری با روش های پیشرفته، از کشورهای سرآمد دنیا به حساب میآید؛ اما این به معنای نبود مشکل در این زمینه نیست.
علاوه بر تعرفه های بالا، نبود پوشش بیمه ای و نظارت جدی نداشتن مسوولان بر مراکز درمان ناباروری باعث میشود در بیشتر موارد، اطلاعات درستی به بیمار داده نشود و بیشتر بیماران دقیقا مورد بررسی قرار نگیرند.
لذا میزان موفقیت کاهش و تعداد دفعات مراجعه افزایش مییابد و در نهایت بیمار ضرر میکند. امید است با تجدید نظر در نگرش ها به ناباروری شاهد ساماندهی این مساله در کشور باشیم.
داروهای گرانقیمت
گرانی داروهای ناباروری یکی از عمده ترین مشکلات زوج های نابارور است. هزینه های سنگین داروی ناباروری، جدای از هزینه های عمل های جراحی و انواع روش های درمان این بیماری است. هر روزه زوج های نابارور به داروخانه های تک نسخه ای و هلال احمر مراجعه میکنند و مجبورند داروهای مربوط به ناباروری را به قیمت های گزاف تهیه کنند که بیمه یک ریال آن را هم نمیپردازد.
زوج های نابارور برای تهیه داروی مورد نیازشان، گاهی اوقات هزینه ای افزون بر ۵ تا ۶ میلیون ریال پرداخت میکنند. انتظار این افراد از نظام بیمه ای کشور این است که به آنان نیز به چشم بیمار نگریسته شود.
بیماری نه ضد ارزش
ناباروری یک تجربه دردناک عاطفی احساسی است که پیامدهای روانی آن با واکنش های غم و غصه و اندوه همسان میشود.
ناباروری برای بسیاری از زوج ها، مشکل بزرگی است که میتواند به طرد آنها منجر شود. فشارهای روحی ای که بر بیماران نابارور وارد میشود، مسیر درمانی آنها را بشدت تحت تاثیر قرار میدهد. هر روز بیمارانی به کلینیک های درمان ناباروری مراجعه میکنند که برای ۱۰ تا ۱۳ بار و حتی در مواردی بیشتر متقاضی درمان در سیکل های ناباروری بوده اند.
درمان های پیشرفته ناباروری و استفاده از داروهای این دوره های درمانی تاثیرات سویی بر بیمار دارد، ولی بیمار تحت تاثیر فشارهای بستگان، خانواده و اطرافیان همچنان اصرار بر ادامه درمان دارد.
با بهره گیری از فناوری های نوین میتوان تا حد زیادی مشکل افراد نابارور را حل کرد. فنون جدید در حوزه علوم وابسته به زیست شناسی از جمله ژنتیک، شبیه سازی و روش های جدید باروری مانند دیگر ابزار های فناوری، در بدو ورود با ساختارهای فرهنگی و اجتماعی تعارض پیدا میکنند و پذیرش آنها نیازمند فعالیت های در حیطه فرهنگی و اجتماعی است.
عوامل استرس زایی از قبیل پرهزینه بودن شیوه های درمانی ناباروری، ویزیت های مکرر پزشکان، مراجعات مکرر به مطب های پزشکی، انجام آزمایش های پرهزینه و معاینات مکرر، اتلاف وقت، مطرح کردن گزارش جزء به جزء زندگی شخصی بیمار برای پزشک معالج، تعیین برنامه زمان بندی شده مقاربت طبق تقویم، غیبت از کارهای روزمره جهت درمان، تصور داشتن بچه بیگانه و نگرانی والدین از آینده مبهم ارتباطات دو طرفه خودشان با کودکی که فرد دیگری به وجود آمده است: همه و همه در زوجین نابارور ایجاد مشکل میکند.
تعرفه نامشخص
تاکنون به طور رسمیهیچ یک از بخش های دولتی و خصوصی، تعرفه مشخصی برای درمان ناباروری ارائه نکرده اند و هزینه ها به صورت متغیر و نامتناسب است، به گونه ای که در برخی مراکز تعرفه ها ۳ تا ۴ برابر مراکز دیگر از بیمار گرفته میشود.
در آبان گذشته انجمن علمیتخصصی باروری و ناباروری ایران برای نخستین بار در کشور با دعوت از سازمان های بیمه گر، روسای مراکز درمان ناباروری، جمعی از صاحب نظران و متخصصان زنان، جنین شناسان ارولوژیست و آزمایشگاه ها با برگزاری سمینار یکروزه ای به تعیین سقف تعرفه های مزبور پرداخت.
بر اساس تصمیم گیری صورت گرفته در آن تاریخ، حداکثر هزینه های درمان در یک دوره برای انجام لقاح مصنوعی خارج از رحم(ICSI) پانزده میلیون ریال، تزریق اسپرم به داخل رحم (IUI) یک میلیون و ۵۰۰ هزار ریال، انجماد جنین ۳ میلیون ریال و لقاح خارج از رحم بدون تزریق با روش IVF نیز ۱۲ میلیون ریال تعیین شد. اما این ارقام هیچ گاه به طور رسمیتایید و اعلام نشد.
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼