فرستادن کودک به مهد، ضرورت دارد؟

آفتاب: آیا کودک ۳ ساله من نیازی به مهد کودک دارد؟ آیا با ورود به مهد کودک، فرزند ۴ ساله من، دچار مشکلات رفتاری و عاطفی نمی شود؟ و آیا اصلا کوچولوی ۲ ساله می تواند با دوری از مادر و شرایط خاص مهد کودک سازگاری پیدا کند؟

اگر مادری شاغل باشد شاید نیاز چندانی به یافتن پاسخ این سوالات نداشته باشد. چرا که وضعیت خاص او ایجاب می کند ساعاتی از روز را در کنار فرزندش نباشد و مهد کودک می تواند گزینه ای برای سپردن کودکش به آنجا باشد. ولی در صورت شاغل نبودن مادر، آیا باز هم لزومی بر استفاده کودکان زیر ۵ سال از مهد کودک وجود دارد؟

در این خصوص لیلی انگجی عضو هیات علمی و مدیر مرکز مشاوره دانشگاه علامه طباطبائی ابراز می کند :« توصیه ما برای استفاده مادران از مهدکودک نه فقط به جهت گذران ساعاتی از روز و صرف نگهداری و مراقبتهای بهداشتی و تغذیه ای کودک است، بلکه هدف عمده استفاده از مهد کودک، رشد و تربیت اجتماعی و آموزشهای ویژه ای است که به صورت غیر مستقیم به کودکان داده می شود و تنها مادرانی قادرند از عهده آن برآیند که خود آموزش های لازم را دیده باشند و علاوه بر آن امکانات متنوع آموزشی نیز در اختیار داشته باشند.

مهد کودک با داشتن امکانات متنوع تر ، فرصت های بیشتری برای رشد خلاقیت، استقلال ، سازگاری های فردی و اجتماعی ، رشد حواس و.... می تواند فراهم کند و از وابستگی های بین مادر و کودک بخصوص در خانواده های تک فرزند می کاهد.»

وی در خصوص سن مناسب برای سپردن کودک به مهد عنوان می کند :«کودک را از سن ۳ ماهگی می توان به مهد کودک سپرد به شرط آنکه خانواده دقت کافی در انتخاب مهد کودک مناسب برای فرزندش داشته باشد . برنامه های مفید و متناسب با ویژگیهای رشدی کودکان ، فضای کافی و خصوصا مربیان علاقمند و توانا و متناسب با تعداد کودکان از ویژگیهای یک مهد کودک خوب است.»

خانم انگجی آماده کردن کودک برای ورود به مهد را قدمی مهم برای این امر قلمداد کرد و تاکید کرد: این آمادگی را باید در کودک ایجاد کرد. خانواده و بخصوص مادر با فراهم کردن اوقاتی که کودک بتواند لحظاتی را بدون مادر سپری کند می تواند به آماده شدن کودک کمک کند.

مثلا با تنها گذاشتن کودک در اتاقی برای بازی یا سپردن کودک به یکی از نزدیکان و خروج از منزل برای ساعاتی می تواند زمینه مناسب را ایجاد کند. وی همچنین متذکر شد آمادگی کودک در سنین مختلف معانی متفاوتی دارد یعنی بسته به سن کودک باید یکسری آمادگی های ویژه را در او پرورش داد.

به عنوان نمونه یک کودک ۴ ساله باید بتواند به تنهایی قاشق را به دست گیرد و غذا بخورد یا قادر به شستن دستهای خود باشد این کودک در صورت داشتن مهارتهای فوق با ورود به مهد کودک سریع تر و با آرامش بیشتری می تواند دوران سازگاری را طی کند.

خانم سیمین بینا کارشناس و مربی کودکان در یکی از مهد کودکهای تهران با بیان این مطلب که رشد اجتماعی کودک در ۳ سالگی ایجاب می کند که کودک در این سن به مهد سپرده شود، شرایط و توانائیهای مادر را در قبل از این سنین، شرط مهمی در سپردن کودک به مهد عنوان می کند و می گوید: اشتغال یا فعالیتهای بیرون از منزل و نیز عدم توانائی مادر در رفع یکسری نیازهای کودک دلیل موجهی برای سپردن کودک به مهد کودک در سنین زیر ۳ سال می باشد.

گاهی اوقات مادرانی که خانه دار هستند با توجه به اینکه توقعات کودکان بالا رفته و در خانه امکانات کمتری وجود دارد و یا از چگونگی پرورش و نگهداری کودک زیر ۳ سال خود اطلاع کافی ندارند مایل به استفاده از مهد کودک می شوند در واقع توقعی که مادر از تربیت کودک خود دارد نقش تعیین کننده ای در انتخاب او بازی می کند. این مربی توصیه می کند که مادران باید قبل از هر چیزی دلایلشان از سپردن کودک به مهد را برای خود مشخص کنند.

و زمانی که اطمینان کافی نسبت به تصمیم خود گرفتند اقدام به سپردن کودک به مهد کنند. چرا که تردید و نگرانی مادر از سپردن کودک به مهد بر روی کودک نیز تاثیرات منفی گذاشته و روند سازگاری کودک با مهد را دچار مشکل می کند و مادران باید بعد از اینکه تصمیم قاطع به سپردن فرزندشان به مهد کودک گرفتند زمینه های آشنایی کودک را با مهد فراهم کنند مثل خواندن کتابهای قصه که در این مورد نوشته شده اند و یا گفتگو و صحبت در جمع خانواده در مورد این اتفاقی که قرار است بیفتد و یا بردن کودک به فضایی که قرار است کودک به آنجا سپرده شود که همگی آمادگی ذهنی لازم را برای آشنایی او با مهد ایجاد می کند. همچنین خانم بینا به معیارهایی اشاره می کند که خانواده باید بعد از تصمیم گیری اولیه در خود جستجو کنند.

از آن جمله اینکه آیا کیفیت آموزش برای آنها مهم است یا کمیت و ساعاتی که قرار است کودک به مهد سپرده شود و یا بعد مسافت و نزدیکی محل به چه میزان در تصمیم گیری آنها دخالت دارد این قبیل معیارها باید توسط خانواده اولویت بندی شود و بر اساس آن مهد مناسب گزینش شود.

چگونگی ورود به مهد به علت تاثیرات عمیق و ماندگار آن در ذهن کودک نکته ایست که مربی کودکان به آن اشاره می کند : کودکان با تجربیات متفاوتی به مهد می آیند مثلا ممکن است کودکی قبلا تجربه بدی از مهد کودک داشته و حالا قرار است دوباره به مهد دیگری سپرده شود که این کودک به سختی می تواند به محیط جدید اعتماد کند و یا کودکی که دائم پیش مادر بوده و وابستگیهای عمیق بین او و مادر ایجاد شده ، مرحله جدا شدن از مادر و پذیرش مهد را برایش طولانی تر می کند.

وی همچنین در این خصوص می افزاید: کودک در بدو ورود به مهد باید به همراه مادر تمام نقاط مهد را بگردد و ببیند و با محیطی که قرار است به آنجا سپرده شود آشنا شود.

افرادی که در آنجا مشغول به کار هستند و کارهای مختلفی را که انجام می می دهند تماشا کند که این مشاهده ترس و نگرانی کو ک از محیط ناشناخته را از بین می برد و فضای مهد را به مکانی آشنا تبدیل می کند . این حضو ردر مهد کودک از ساعاتی کوتاه در روزهای اول شروع می شود و سپس هر روز ساعاتی به آن اضافه و همراهی مادر باکودک نیز به تدریج کم می شود.

کودک می تواند در این زمان در فعالیتی که خیلی برای او جذاب است، لحظاتی شرکت کند ولی این میزان نباید زیاد باشد بلکه باید قبل از اینکه اشتیاق کودک به حد اشباع برسد اتمام یابد و کودک با شوق انجام آن فعالیت مکان را ترک کند و به این طریق می توان انگیزه بازگشت به مهد را در کودک ایجاد کرد و یا زمانی که کودک به خانه باز می گردد یکی از موجود در مهد را به صورت امانت به او سپرد تا به خانه ببرد و به این طریق زمانی که کودک در مهد نیست یاد مهد در فکر کودک باقی بماند و ارتباط او و مهد قطع نشود.

این مربی پیشنهاد می کند که حتی کودکانی نیز که به راحتی از مادر جدا می شوند نیز ترجیحا در روز اول ساعات کمتری را در مهد بگذرانند و به این طزیق تجربه شیرین تری از ورود به مهد با خود ببرند.

تحقیقات متعددی به تاثیرات مثبت مهد کودک بر رشد ابعاد مختلف وجود کودکان صحه می گذارد . افزایش اعتماد به نفس، استقلال شخصی، رشد مهارتهای کلامی و زبانی ، همکاری و احترام به حقوق دیگران ، یادگیری نظم و انظباط و.... مواردی است که می توان به آنها اشاره کرد.

امید می رود مراکز تربیت و نگهداری کودکان با برنامه ریزی های دقیق و مدیریت علمی و به کار گرفتن مربیان متخصص و آشنا به اصول تربیتی فضایی خلاق و متناسب با نیازهای ویژه کودکان در سنین مختلف رشد فراهم کنند تا خانواده ها بتوانند با اطمینان و آرامش فرزندان خود را به این مراکز بسپارند و از محاسن این فرصت آموزشی بهره مند شوند.