بارداری در چه سنی خطرناک است؟
امروزه به بارداریهائی که در مادران کمتر از ۱۸ و یا بالاتر از ۳۵ اتفاق می افتد بارداریهای پرخطر گفته میشود.
وبلاگ دکتر مرادی: همانطوری که میدانید برخی عوارض بارداری و زایمان در بازه سنی خاصی از مادران بیشتر و شدیدتر ظاهر میشود که بعضا مرگ و یا ناتوانائیهای جدی را با خود بدنبال دارد.
امروزه به بارداریهائی که در مادران کمتر از 18 و یا بالاتر از 35 اتفاق می افتد بارداریهای پرخطر گفته میشود.
بارداری مادران بالاتر از ۳۵ سال (در برخی منابع بالاتر از ۴۰ سال) بطور شایع با تولد نوزاد ناهنجار همراه میباشد. علت اصلی بروز ناهنجاریهای مادرزادی در بارداریهای مذکور رخدادهای کروموزومی نظیر پدیده عدم انفصال کروموزومی Nondisjunction میباشد که منجر به تقسیم غیرمساوی کروموزومها در طی فرایند تقسیم سلولی میگردد.
مثال بارز این پدیده بروز سندرم داون در بارداریهای بالاتر از 40 سال میباشد که با ریسک یک در صد هزار تولد همراه میباشد حال آنکه در بارداریهای سنین پائین تر ریسک بروز این ناهنجاری یک در هر چهارصدهزار تولد می باشد.
از طرفی رخدادهای کروموزومی بعنوان شایعترین علت سقط جنین(ختم حاملگی قبل از هفته ۲۰ بارداری) در بارداریهای بالاتر از ۴۰ سال با احتمال ۲۵% بروز می یابند این در حالی است که اگر مادر در دهه سوم زندگی باردار شود احتمال سقط جنین در وی ۱۲-۱۵% می باشد.
از دیگر عوارض بارداری پرخطر بالای 35 سال که در مطالعات مختلف بر آنها تاکید رفته است میتوان به مرده زائی (Stillbirth)، تولد نوزاد کم وزن(کمتر از 2500گرم) و نیز میزان بالاتر زایمان به شیوه سزارین اشاره کرد.
همانطوریکه میدانید بارداری سنین ۱۵-۱۹ سال ( میزان بارداری نوجوانانAdolescent Fertility Rate )امروزه از آنچنان اهمیتی برخوردار شده است که بعنوان یکی از مهمترین شاخصهای اهداف توسعه هزاره، ملل مختلف متعهد به کاهش آن و نتیجتا ارتقاء شاخصهای مربوط به مادران و کودکان شده اند.
در تائید موضوع فوق ، گزارش مبسوطی در صفحات واقعیت FACTSHEETSسازمان بهداشت جهانی با عنوان-چرا در برنامه 5 اهداف توسعه هزاره توجه ویژه ای به بارداری در سنین نوجوانی شده است؟- آمده است که بخشی از آن به شرح ذیل میباشد:
"تقریبا سالیانه۱۶ میلیون زن ۱۵ تا ۱۹ ساله باردار میشوند که در مجموع ۱۱% کل موالید و ۲۳% کل بار ناتوانائیهای ناشی از بارداری را به خود اختصاص داده است. در ۹۵% موارد بارداری نوجوانان در کشورهای فقیر و متوسط دنیا رخ میدهد. این میزان در کشورهای کمتر توسعه یافته ۲ برابر و در ممالک توسعه نیافته ۵ برابر کشورهای توسعه یافته می باشد.
تقریبا نصف موارد بارداری نوجوانان در 7 کشور بنگلادش، برزیل، کونگو، اتیوپی، هند، نیجریه و ایالات متحده آمریکا رخ میدهد.
از طرفی در کشورهای فقیر و متوسط تقریبا ۱۰ % دختران تا سن ۱۶ سالگی باردار می شوند.
40% موارد سقط غیرایمن در کشورهای فقیر تا متوسط بین زنان 15 تا 19 ساله اتفاق می افتد. تقریبا 5/2 میلیون نوجوان هر ساله گرفتار سقط غیرایمن می شوند. نکته اینکه زنان نوجوان نسبت به زنان مسن تر بیشتر گرفتار عوارض سقط میگردند.
در آمریکای لاتین، خطر مرگ در مادران جوانتر از ۱۶ سال ۴ برابر بیشتر از زنان ۲۰-۳۰سال می باشد.
از دیگر عوارض بارداری در سنین پائین میتوان به رخداد آنمی، بروز عفونتهای منتقله جنسی ، خونریزی پس از زایمان و اختلالات روانی مانند افسردگی اشاره کرد.
بیش از ۶۵% زنان مبتلا به فیستولهای زایمانی به این عارضه در نوجوانی مبتلا میشوند که این عارضه عواقب جسمی و اجتماعی متعددی را بهمراه دارد.
نیز بارداری در سنین نوجوانی عوارض نوزادی متعددی را به دنبال دارد. مرده زائی و مرگ نوزاد در هفته اول زندگی در بین مادران جوانتر از 25 سال 50% از مادران 20-29 ساله بیشتر می باشد. نیز میزان مرگ و میر نوزادان در بین موالید مادران نوجوان 50-100% بیشتر از نوزادان مادران مسن تر میباشد.
میزان تولد نوزاد نارس و یا مبتلا به کم وزنی و آسفیکسی نیز با سن کم مادر ارتباط دارد.
بارداری در سنین پائین منجر به عواقب اجتماعی متعددی میشود. بسیاری از دختران که در سنین پائین باردار شده اند اجبارا ترک تحصیل میکنند که این موضوع در بلندمدت عواقب شخصی ، خانوادگی و اجتماعی متعددی دارد.
مطالعات نشان داده اند که تاخیر در بارداری جوانان بطور واضح میتواند از رشد جمعیت خودداری کرده و منافع اجتماعی و اقتصادی معتنابهی را علاوه بر تضمین سلامت جوانان بدنبال داشته باشد.
در راستای تحقق بخشی از برنامه پنجم اهداف توسعه هزاره ، ملل مختلف تاکنون موفقیتهائی را در جهت کاهش بارداری نوجوانان کسب نمودند که در 2 دهه گذشته منجر به افزایش سن ازدواج دختران ، میزان بالاتر تنظیم خانواده و استفاده از روشهای پیشگیری مطمئن، ارتقاء تحصیلی دختران و توسعه فرصتهای شغلی برای زنان جوان شده است.
از طرفی مادران نوجوان بدلیل برخورداری از توان جسمی پائینتر ، تجربه و دانش کمتر طبعا در دوران بارداری نیازمند حمایتهای ویژه از جانب خانواده و نهادهای مرتبط با سلامت می باشند.
در این بین برنامه ریزی برای مراقبتهای خاص مادران باردار نوجوان، درمان مناسب عوارض بارداری نظیر آنمی و سوء تغذیه، انتخاب مناسبترین شیوه زایمان، آموزش شیردهی و جلوگیری از بروز بارداریهای بعدی از جمله مسئولیتهائی است که برعهده متولیان نظام سلامت در هر جامعه ای می باشد.
البته فراموش نشود که این بارداریها در بسیاری از جوامع، خارج از فرایند ازدواج ( Unmarried Adolescent Mothers ) رخ میدهد که بدلیل عدم کنترل مناسب از جانب نهادهای متولی سلامت با خود عواقب معتنابهی را بدنبال دارد."
در گزارش سازمان بهداشت جهانی در سال 2009 ، کشورهای سن مارینو از اروپا (AFR=1) و جمهوری کره از منطقه پاسیفیک غربی (AFR=2) از کمترین میزان شاخص باروری نوجوانان برخوردار میباشند. در منطقه مدیترانه شرقی(EMR) نیز کشورهای لیبی ، تونس ، عربستان سعودی ، عمان ، کویت ، بحرین ، قطر ، لبنان ، مراکش ، پاکستان و امارات از میزان کمتر AFR نسبت به ایران برخوردارند. در این منطقه وضعیت ایران تنها از جیبوتی ، مصر ، اردن ، عراق ، سوریه ، یمن ، سومالی و افغانستان بهتر می باشد.
در کل منطقه پاسیفیک غربی که از تنظیم خانواده بهتری برخوردار میباشند و مرگ مادر و کودک در آن کمتر گزارش میشود از نظر AFR حائز بهترین میزان می باشد.
بررسیهائی که توسط اینجانب بر روی شاخص مذکور در جمعیت روستائی شهرستان قائمشهر در سال ۱۳۸۸بعمل آمد نشانگر وجود ارتباط بین بارداری در سنین نوجوانی و رخداد مرده زائی می باشد.
البته لازمه استنتاج قطعی و اثبات رابطه علیتی بین متغیرهای فوق ، طراحی مطالعه ایست که سن مادران را درهنگام زایمان با هریک از عوارض مذکور بخصوص مرده زائی متناظر سازد و تنها در صورت تائید با آزمونهای معتبر آماری ، نسبت به رد یا تائید تئوری فوق اظهارنظر نماید.
اثبات هرگونه رابطه بین بارداری در سنین کمتر از 20 سال و بالاتر از 35 سال و عوارض جنینی و مادری ناشی از آن میتواند در تنویر ذهن جمعیت تحت پوشش و نیز متولیان بهداشتی و فرهنگی جامعه موثر باشد و نظام سلامت را در طراحی برنامه های منجر به کاهش AFR مدد رساند.
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼