تغذیه دوران بارداری، چگونه انرژی مورد نیاز را تأمین کنیم؟
در دوران بارداری دریافت کافی انرژی ارجحیت دارد، در صورت عدم کفایت کربوهیدراتها و چربی، پروتئین به عنوان منبع انرژی مصرف خواهد شد.
سلامت نیوز: یک متخصص زنان و زایمان و فوق تخصص پریناتولوژی با بیان اینکه« زنان قبل از باردار شدن بایستی به متخصص مراجعه کنند و مراقبت های دوره بارداری در واقع قبل از بارداری شروع می شود.» گفت:« توصیه می شود زنان قبل از اقدام برای بارداری با پزشک متخصص زنان مشاوره ای داشته باشد تا وضعیت وی از لحاظ ابتلا به کم خونی، کم کاری تیروئید، دیابت، کمبود وزن یا بالا بودن وزن بررسی شده و از لحاظ روحی و روانی برای بارداری آماده باشد و تغذیه مناسبی قبل از دوره بارداری داشته باشد.»
دکتر اشرف السادات جمال در گفت و گو با خبرنگار سلامت نیوز گفت:«زنان قبل از باردار شدن بایستی به متخصص مراجعه کنند و مراقبت های بارداری در واقع قبل از بارداری شروع می شود چرا که ممکن است برخی از زنان به دیابت پنهان مبتلا باشند که در اینصورت جنین دچار ناهنجاری هایی می شود و یا ممکن است مبتلا به بیماری صرع باشد و در حال مصرف داروهای خاص این بیماری است که قبل از بارداری بایستی داروهای این زنان کمتر شود و یا تبدیل به داروهای ملایم تری شود.»
این متخصص زنان و زایمان در ادامه اظهار داشت:«توصیه می شود زنان قبل از اقدام برای بارداری با پزشک متخصص زنان مشاوره ای داشته باشد تا وضعیت وی از لحاظ ابتلا به کم خونی، کم کاری تیروئید، دیابت، کمبود وزن یا بالا بودن وزن بررسی شده و از لحاظ روحی و روانی برای بارداری آماده باشد و تغذیه مناسبی قبل از دوره بارداری داشته باشد.»
این فوق تخصصي پريناتولوژي(حاملگی پرخطر) گفت:«بعد از بارداری توصیه های عمومی را جهت سلامت مادران در خصوص عدم عکسبرداری و رادیولوژی و عیادت بیمار در بیمارستان و عدم تماس با کودکانی که مبتلا به آبله مرغان و یا آنفلوآنزا شده اند، ارائه می کنیم سپس سراغ سونوگرافی می رویم و با اولین سونوگرافی باید مشخص شود که اولا حاملگی اتفاق افتاده است و ثانیا حاملگی داخل رحم باشد و در آخر سن جنین را مشخص می کنیم.»
وی در ادامه گفت:«از ۱۱ تا ۱۳ هفتگی با سونوگرافی از سلامت جنین اطمینان حاصل می کنیم و غربالگری در مقابل تیروزومی ها انجام می دهیم تا جنین مبتلا به سندروم داون نباشد و با آزمایش خون و سونوگرافی اگر وضعیت زن کم خطر باشد دیگر کاری نداریم.
از هفته 18 تا 32 وضعیت مادر را از نظر ساختمان های جنین، کم خونی، دیابت، آنتی ژن هپاتیت، و تست تحمل گوکز برای دیابت بارداری بررسی می کنیم و مادر بایستی تا هفته 32 حاملگی به صورت ماهیانه ویزیت شود.»
این استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود:«از هفته ۳۲ تا ۳۶ وضعیت مادر بایستی هر دو هفته یک بار از لحاظ وزن و فشارخون چک شود و اگر علایمی مثل سرگیجه، حالت تهوع، سردرد، استفراغ داشته باشد باید شرح دهد تا پزشک به وضعیت وی رسیدگی کند.
از هفته 36 حاملگی تا زمان زایمان، مادر بایستی هر هفته به پزشک مراجعه کند تا وضعیت وی تحت کنترل باشد و در هفته آخر معاینه ای از لگن مادر به عمل می آید تا مشخص شود بچه به چه صورتی به دنیا می آید و آیا وضعیت لگن مادر خوب است و یا مادر بایستی تحت سزارین بچه خود را به دنیا آورد.»
وضعیت سلامتی و تغذیه شما قبل از بارداری نه تنها توانایی شما را برای بارداری تحت تأثیر قرار می دهد بلکه روی سلامتی نوزاد و سلامتی خودتان بعد از بارداری نیز مؤثر می باشد. برای آنکه دوران بارداری و زایمان مطمئنی داشته باشید و سلامت خودتان و کودکتان حفظ شود، شما باید وزنتان را همیشه در محدوده نرمال نگه دارید، حتی زمانی که قصد دارید باردار شوید.
اگر خوب تغذیه نکنید و دچار کمبود وزن باشید، ممکن است عادت ماهیانه تان قطع شده و توانایی بارداری را از دست بدهید. اگر در زمانی که دچار سوء تغذیه هستید باردار شوید ذخایر مواد مغذی تان برای شما و فرزندتان کافی نخواهد بود. برای آنکه کودکتان دچار ناهنجاری های مادرزادی، وزن کم درحین تولد و نارس بودن نشود لازم است که قبل از بارداری وضع تغذیه تان را اصلاح کنید.
زنانی که اضافه وزن دارند نیز در طی بارداری با مشکلات زیادی مواجهند و باید بدانند که بیشتر از زنانی که وزنشان در محدوده نرمال است، اضافه وزن خواهند داشت. اگر شما چاق هستید. در معرض خطر بیشتری از نظر ابتلا به فشار خون یا دیابت بارداری (یکی از انواع دیابت که در طی بارداری ایجاد می شود و معمولاً بعد از آن از بین می رود و خطراتی را برای مادر و فرزندش به همراه دارد) قرار دارید. همچنین ممکن است که یک فرزند چاق به دنیا آورید. برای آنکه وزنتان در حین بارداری بیش از حد طبیعی افزایش نیابد لازم است که بیشتر فعالیت کنید.
وزن
به زنان بارداری که در محدوده وزن طبیعی قرار دارند، توصیه می شود که ۲۵تا ۳۵پوند (۱۱تا ۱۶کیلوگرم) اضافه وزن داشته باشند. زنانی که وزنشان کمتر از مقدار طبیعی است تا ۴۰پوند (۱۸کیلوگرم) اضافه وزن داشته باشند و زنان چاق تنها ۱۵ پوند (۶تا ۷کیلوگرم) زمانی که باردار می شوید پزشکتان بر مبنای سن، قد و وزنتان اضافه وزن مجازتان را درحین بارداری به شما خواهد گفت.
انرژی مورد نیاز
برای آنکه بدون پرخوری تمام مواد مغذی موردنیازتان را در حین بارداری به دست آورید لازم است که در انتخاب غذا بسیار دقت کنید. به هرم راهنمای غذایی توجه کنید. لازم است که ۲وعده از شیر و فرآورده های لبنی (گوشت و جانشین های آن) به غذای روزانه تان اضافه کنید. به علاوه شما به ۳۰۰کیلو کالری انرژی اضافی در طی روز نیاز دارید که لازم است آن را از ۴گروه غذایی دیگر تأمین کنید. کفایت انرژی دریافتی برای رشد و نمو جنین و تقویت قدرت مقابله با استرس هایی مثل عفونتها و خونریزی بعد از زایمان در مادر ضروری است.
انرژی اضافی در طی بارداری صرف رشد و نمو جنین و سوخت و ساز اضافی بافتهای جدید میشود. بدن یک زن باردار در حدود ۲۰درصد افزایش حجم یافته است و به حرکت درآوردن بدن در این حالت به بیش از ۲۰درصد افزایش انرژی نیاز دارد.
بر مبنای آنچه گفته شد در حدود ۸۰۰۰۰کیلو کالری در کل دوران بارداری و یا ۳۰۰کیلوکالری اضافه بر نیاز طبیعی در هر روز، انرژی لازم است. دریافت کالری بیش از این مقدار به فعالیت جسمی فرد بستگی دارد. به دلیل آنکه مصرف انرژی در افراد مختلف بسیار متفاوت است، بهترین شاخص برای تشخیص کفایت تغذیه ای، افزایش وزن به میزان رضایتبخش می باشد.
به دلیل نیاز بدن به پروتئین، ویتامین های B، ویتامینD و مواد معدنی نظیر کلسیم، فسفر، آهن و روی اضافه بر نیاز طبیعی لازم است که ۳۰۰کالری انرژی اضافی در دوران بارداری از شیر و فرآورده های لبنی بدون چربی، گوشتهای کم چرب، حبوبات، نانهای کامل و غلات، مرکبات، سبزیجات برگ سبز و سایر غذاهای غنی شده با مواد مغذی تأمین شود.
اگر شما گیاهخوار هستید باید در دریافت کافی پروتئین، آهن و ویتامین۱۲B بسیار توجه کنید. در این موارد معمولاً پزشکتان برای شما مکمل مولتی ویتامین- مینرال و آهن تجویز می کند تا از دریافت تمام مواد مغذی موردنیازتان مطمئن شوید.
پروتئین مورد نیاز
ساخت ترکیبات جدید و بافتها در بارداری بیش از هر زمان دیگر از زندگی یک زن، صورت می گیرد. برای رسیدن به این هدف مصرف پروتئین ضروری است اما در دوران بارداری نمی توان نیاز به پروتئین را از نیاز به کالری و مواد معدنی دیگر جدا نمود به دلیل آنکه در دوران بارداری دریافت کافی انرژی ارجحیت دارد، در صورت عدم کفایت کربوهیدراتها و چربی، پروتئین به عنوان منبع انرژی مصرف خواهد شد. افزایش انرژی دریافتی، استفاده از پروتئین ها را بهبود می بخشد.
توصیه شده است که زنان باردار در روز ۱۰گرم اضافه بر نیاز طبیعی خود پروتئین دریافت کنند که این مقدار معادل است با ۵/۱اونس گوشت، ماهی، ماکیان یا دو فنجان شیر کم چرب.
ویتامین ها و مواد معدنی
مهمترین ویتامین ها و مواد معدنی که در طول بارداری مصرفشان به میزان کافی ضروری است، فولات، آهن و کلسیم است. درباره نقش فولات در صفحه های قبل توضیحاتی داده شد اگر درباره فولات در رژیم غذایی سؤالی دارید، می توانید با پزشکتان درباره غنی سازی رژیم غذایی با فولات صحبت کنید.
آهن برای تأمین نیازهای خونی مادر و جنین ضروری است. برای تأمین آهن، مقدار کمی گوشت قرمز کم چرب بهترین منبع می باشد و یا ترکیبی از حبوبات، سبزیجات برگ سبز و غلات غنی شده با آهن به همراه ویتامینC که جذب آهن را بهبود می بخشد، می توان مصرف نمود.
مصرف چای و قهوه را در زمان صرف غذا محدود کنید چون ممکن است در جذب آهن تداخل ایجاد کنند.
به دلیل اهمیتی که کلسیم در ساخت استخوانهای مادر و کودکش دارد، مصرف غذاهای غنی از کلسیم باید حتماً در رژیم غذایی گنجانده شود.
در دوران بارداري نياز به آهن تا دو برابر قبل از بارداري افزايش مي يابد. اين ميزان افزايش نياز به آهن براي رشد جفت و جنين به حدي است که به هيچ وجه از طريق مصرف مواد غذايي تامين نمي شود بنابراين مصرف يك عدد قرص آهن (سولفات فرو) براي پيشگيري از كم خوني فقر آهن و عوارض ناشي از كمبود شديد و متوسط آن بر رشد و تكامل جنين و سلامت مادر از جمله مرگ و مير مادران، زايمان زودرس، رشد ناكافي جنين و افزايش خطر مرگ و مير جنين ضروري است.
خانم هاي باردار بايد از شروع هفته ۱۶ بارداري يك عدد قرص سولفات فرو در روز مصرف كرده و تا سه ماه پس از زايمان مصرف آن را ادامه دهند مصرف قرص آهن ممكن است عوارضي مانند تهوع، درد معده، اسهال و يا يبوست به دنبال داشته باشد به همين دليل توصيه مي شود قرص آهن بعد از غذا ميل شود تا عوارض جانبي به حداقل برسد.
بهترين زمان براي مصرف مكمل آهن شب قبل از خواب مي باشد. در هر حال خانم باردار بايد بداند هيچگاه نبايد مصرف قرص آهن را قطع كند زيرا بعد از گذشت چند روز معمولا" اين عوارض قابل تحمل شده و يا كلا" برطرف خواهند شد.
از مصرف همزمان شير و فرآورده هاي لبني و قرص آهن خودداري شود زيرا كلسيم موجود در لبنيات در جذب آهن بدن اختلال ايجاد مي كند. همچنين تا ۱ ساعت پيش و پس از مصرف قرص آهن چاي ننوشيد.
مكمل مولتي ويتامين (ساده يا مينرال)
در دوران بارداري نياز به ويتامين ها و املاح معدني افزايش مي يابد و بايد اطمينان حاصل شود كه برنامه غذايي روزانه، مواد مغذي مورد نياز خانم باردار را تا حد زيادي تامين مي كند. خصوصا" در شرايطي كه تركيب برنامه غذايي روزانـــه خانم باردار از تعادل و تنوع كافي برخوردار نيست و يا خانم باردار بعلت حاملگي هاي مكرر و به ويژه با فاصله كم، ذخاير بدني كافي ندارد بايد مصرف مكمل هاي مولتي ويتامين توصيه شود.
معمولا" در كشورهاي در حال توسعه به دليل وضعيت نامطلوب اقتصادي و يا فرهنگي ممكن است خانم باردار دريافت كافي مواد مغذي از رژيم غذايي روزانه نداشته باشد در اين صورت مكمل ياري مولتي ويتامين بايد انجام شود. در كشور ما بر اساس دستور العمل كشوري، كليه خانم هاي باردار از شروع هفته ۱۶ بارداري تا سه ماه بعد از زايمان بايد روزانه يك عدد كپسول مولتي ويتامين ساده يا مينرال مصرف نمايند.
مكمل اسيد فوليك
نياز به اسيد فوليك در دوران بارداري افزايش مي يابد. به دليل نقش اسيد فوليك در پيشگيري از نقص مادرزادي لوله عصبي، بهتر است مصرف اين مكمل از سه ماه يا حداقل يك ماه قبل از بارداري شروع شود و براي خانم هاي بارداري كه از قبل تصميم به بارداري نداشته اند به محض اطلاع از بارداري مصرف روزانه 400 ميكروگرم از اين مكمل توصيه مي شود. مصرف منابع غذايي غني از اسيد فوليك مانند جگر، سبزي هاي سبز تيره مثل اسفناج و حبوبات در برنامه غذايي روزانه توصيه مي شود.
با توجه به اينكه بخش عمده اي از اسيد فوليك در اثر پخت سبزي ها از بين مي رود، بايد توصيه شود از سبزي هاي تازه (مثل سبزي خوردن) در برنامه غذايي روزانه استفاده شود. البته بايد توجه داشت مصرف كافي منابع غذايي اين ويتامين به تنهايي نياز به بدن خانم هاي باردار به اسيد فوليك را تامين نمي كند و نمي تواند جايگزين مكمل اسيد فوليك شود.
اولین و مهمترین دلیل برای مشکل‌های خواب در دوران باداری، افزایش اندازه جنین است که یافتن وضعیتی راحت برای خوابیدن را برای زن باردار، مشکل می‌کند.
در بارداری، مجموعه‌ای از مشکل‌ها ممکن است خواب را مختل کند؛ از جمله تهوع، سوزش سردل، گرفتگی عضله‌های ساق و خرخر کردن. برخی از این مشکل‌ها البته اجتناب‌ناپذیر است ولی ممکن است به علت عادت‌های خوابی که یک زن از قبل از بارداری دارد نیز این مشکل‌ها تشدید شوند...
مشکل‌های جسمی که در دوران بارداری، خواب را مختل می‌کنند نیز عبارتند از:
1. نیاز مکرر به ادارار کردن:
کلیه‌ها در دوران بارداری برای تصفیه حجم خون اضافی (۳۰ تا ۵۰ درصد افزایش نسبت به پیش از بارداری) شدیدتر کار می‌کنند و این فرآیند، تصفیه ادارار بیشتری ایجاد می‌کند. همچنین جنین در حال رشد است و رحم بزرگ‌تر میشود و در نتیجه فشار بیشتری از بیرون روی مثانه وارد میشود. این تغییرها باعث میشود که مجبور شوید در روز و شب بیشتر به توالت بروید.
2.افزایش سرعت ضربان قلب:
ضربان قلب شما حین بارداری افزایش می‌یابد و از آنجایی که بیشتر خون شما به سمت رحم می‌رود، قلب شما باید سخت‌تر کار کند تا خون را به بقیه بدن برساند.
3.تنگی نفس:
در ابتدا، تنفس شما ممکن است تحت تاثیر افزایش هورمون‌‌های بارداری قرار گیرد، که باعث می‌شوند تنفس عمیق‌تر شود. این وضعیت ممکن است این احساس را در شما ایجاد کند که برای تنفس هوا دارید تلاش بیشتری می‌کنید. در ادامه بارداری با بزرگ شدن رحم که فضای بیشتری در لگن و شکم را به خود اختصاص می‌دهد و بر دیافراگم (پرده‌ای عضلانی میان ریه‌ها و اندام‌های شکم) فشار میآورد، ممکن است احساس کنید تنفس برایتان مشکل‌تر شده است.
4 .گرفتگی عضله‌های ساق پا و کمردرد:
درد در ساق پا و کمر تا حدی ناشی از وزن اضافی جنین و رحم است. بدن شما در طول بارداری، هورمونی به نام ریلکسین تولید می‌کند که شما را آماده زایمان می‌کند. یکی از آثار این هورمون آن است که رباط‌ها را در سراسر بدن شل‌تر می‌کند و به این ترتیب، پایداری بدن شما کاهش می‌یابد و آسیب‌پذیری بیشتری نسبت به صدمه‌ها، مخصوصا در کمرتان پیدا می‌کنید .
5.سوزش سردل و یبوست:
بسیاری از زنان باردار دچار سوزش سر دل می‌شوند که ناشی از بازگشت محتویات معده به درون مری است. فعالیت همه دستگاه گوارش در طول بارداری کند میشود، غذا مدت بیشتری در معده و روده باقی می‌ماند. هم سوزش سردل و هم یبوست ممکن است در ادامه بارداری بدتر شود، زیرا بزرگ‌تر شدن رحم بر معده و روده بزرگ فشار میآورد.
استرس هم ممکن است خواب را مختل کند. ممکن است در مورد سلامت جنین‌تان هم نگران باشید و در مورد توانایی‌تان به عنوان والد اضطراب داشته باشید و این شما را در طول یک شب بیدار نگه دارد.
بهترین وضعیت خواب در بارداری
از ابتدای بارداری باید سعی کنید به خوابیدن به پهلو عادت کنید. خوابیدن به پهلو و جمع کردن زانو احتمالا راحت‌ترین وضعیت برای شما خواهد بود. این وضعیت همچنین کار قلب را راحت‌تر می‌کند، چرا که مانع میشود وزن جنین روی ورید بزرگی (به نام ورید اجوف تحتانی) که خون را از پاهای شما به قلب باز می‌گرداند، بیفتد.
برخی از پزشکان به‌طور خاص توصیه می‌کنند زنان باردار روی پهلوی چپ بخوابند؛ زیرا کبد شما در سمت راست شکم شما قرار دارد و خوابیدن روی پهلوی چپ از فشار رحم روی کبد جلوگیری می‌کند. خوابیدن روی پهلوی چپ همچنین گردش خون به قلب را هم تسهیل می‌کند و بهترین وضعیت برای جریان خون برای جنین، رحم و کلیه‌ها را فراهم میآورد.
نگران نباشید که ممکن است حین خواب بغلتید و روی پشت‌تان قرار بگیرید. غلتیدن در خواب بخشی طبیعی از خوابیدن است که تحت کنترل شما نیست. به هر حال به احتمال زیاد، در سه‌ماهه سوم بارداری غلتیدن در خواب و روی پشت قرار گرفتن متوقف میشود، زیرا بسیار ناراحت‌کننده است. اگر روی پشت‌تان بغلتید و وزن جنین روی ورید اجوف تحتانی بیفتد، ناراحتی حاصل از آن، احتمالا شما را بیدار خواهد کرد.
با دکترتان در این باره مشورت کنید. او ممکن است پیشنهاد کند که با استفاده از بالش بدن‌تان روی پهلوی‌تان نگه‌دارید. سعی کنید گذاشتن‌ها بالش را امتحان کنید تا بهترین وضعیت برای خواب را پیدا کنید. برخی از زنان با گذاشتن بالش زیر شکم یا میان ساق پاهای‌شان احساس راحتی می‌کنند. همچنین گذاشتن بالش تا‌شده یا پتوی لوله‌شده در گودی کمر ممکن است به کاهش فشار روی کمر کمک کند.
در بازار نیز می‌توانید «بالش‌های بارداری» را پیدا کنید. اگر می‌خواهید از این بالش‌ها بخرید، اول با دکترتان مشورت کنید تا معلوم شود کدام یک از آنها برایتان مناسب‌تر است.
اگر باز هم نتوانستم بخوابم، چه؟
بله، مواردی پیش می‌آید که با همه این کارها، باز خوابتان نمی‌برد. در این موارد، به جای اینکه در تختخواب‌تان غلت بزنید و ساعت‌ها را بشمارید، باید از بستر برخیزید و کاری انجام دهید؛ کتابی بخوانید، موسیقی گوش کنید، تلویزیون تماشا کنید، نامه‌ها یا ای‌میل‌هایتان را مرور کنید یا هر فعالیت لذت‌بخش دیگری انجام دهید.
وقتی احساس خستگی کردید، به بستر بازگردید تا خوابتان ببرد. اگر ممکن است، در طول روز چرت‌های کوتاه‌‌مدت (۳۰ تا ۶۰ دقیقه‌ای) بزنید تا کمبود خوابتان جبران شود. زیاد طول نخواهد کشید که با زایمان نوزادتان، او قوانین خواب را در خانه عوض خواهد کرد؛ بنابراین باید کم‌کم به از خواب پریدن هم عادت کنید
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼