بیماری افسردگی در زنان، کی به روان شناس مراجعه کنیم؟

روان پزشک و روان شناس چه تفاوتی دارند؟ کی به روان پزشک مراجعه کنیم، کی به روان شناس؟ اینها سوال هایی است که ممکن است برای خیلی از افراد جامعه پیش بیاید و خیلی ها هم جواب آن را ندانند و به اشتباه به روان پزشک یا روان شناس مراجعه کنند. حتی این عدم شناخت بین طبقه تحصیلکرده و ممتاز جامعه هم مشاهده می شود که نمونه آن را در فیلم های سینمایی و سریال های تلویزیونی هم زیاد می توان دید.در «سلامت روان» این هفته در مورد تفاوت این ۲ رشته صحبت کرده این و از دکتر حسین ابراهیمی مقدم، روان شناس، عضو هیات علمی دنشگاه آزاداسلامی پرسیده ایم که اصولا کی باید به روان شناس مراجعه کنیم؟

«سریال ساختمان پزشکان» را یادتان هست؟

سریال «ساختمان پزشکان» که در سال ۹۰ از شبکه سه سیما پخش می شد، درباره روان شناسی بود که در کنار همسرش که بیمار سابقش بوده، در همسایگی والدینش زندگی می کرد. همسر سابق او هم یک روان پزشک بود که همین قضایا باعث بروز مشکلاتی بین آنها می شد. هر چند که در این سریال، بر خلاف بیشتر فیلم ها و سریال های تلویزیونی، تفاوت روان شناس و روان پزشک به خوبی نمایش داده شد اما بسیاری از روان پزشکان و روان شناسان از «دیوانه» و «روانی» نامیدهشدن بیماران اعصاب و روان در این سریال گلایه داشتند و معتقد بودند که این سریال در بحث انگ زدایی از بیماران اعصاب و روان عملکرد قابل قبولی نداشته است.

ا بتدا بگویید چه تعریفی از روان پزشک و روان شناس دارید؟

به طور کلی از نظر محتوایی و علمی، روان شناس و روان پزشک تفاوت هایی نیز با یکدیگر دارند. روان شناس فردی است که ابتدا در مقطع کارشناسی (لیسانس) و سپس کارشناسی ارشد (فوق لیسانس) و در آخر دکترا (phD) تحصیل کرده و می تواند در مورد مسائل خانواده ها، فرزندان، شخصیت افراد، چگونگی شکل گیری یک خانواده سالم، مسائل زیست شناختی و... مشاوره دهد. از آن طرف، روانپزشکان افرادی هستند که ابتدا به عنوان پزشک عمومی تحصیلات دانشگاهی خود را انجام داده اند و سپس در زمینه تخصیص حرفه روان پزشکی را انتخاب کرده اند و به عبارت دیگر روان پزشک اصولا پزشکی است که بر اساس دیدگاه های پزشکی و فیزیولوژیکی و با تاکید بر مبانی زیست شناسی روی اختلال های رفتاری به مطالعه افراد می پردازد و می توانند با تجویز دارو اختلال ها و رفتارهای نابهنجار را کنترل کنند و از تجویز دارو کمک می گیرند.

روان شناس با چه تکنیک هایی می تواند بهتر مشاوره دهد؟

روان شناس قادر است با استفاده از روش های خانواده درمانی، تئاتر درمانی، بررسی رفتارهای روان شناختی و روانکاوی به مراجعان خود کمک کند. ضمناً روان شناس ها در عین حالی که سعی در شناسایی و بر طرف کردن اختلال های روانی افراد برای بهتر شدن زندگی شان دارند صرفاً به دنبال نشانه های بیماری نیستند.

معمولاً دیدگاه یک روان شناس با یک روان پزشک درباره یک فرد سالم چیست؟

از دیدگاه روان پزشک، فرد سالم فردی است که نشانه های بیماری روانی در او وجود نداشته باشد و اگر چنین نشانه ای در فرد وجود داشته باشد، روان پزشک دارو درمانی و شوک درمانی را در اولویت کارش قرار می دهد ولی از دیدگاه یک روان شناس فرد سالم فردی است که نه تنها بیماری روانی ندارد بلکه ویژگی های مثبت دیگری مانند مفید بودن، پیشرفت کردن و احساس تعلق و... در او وجود دارد. این موضوع را می توانم با یک مثال روشن کنم، فرض کنید یک دستگاه فاکس خریداری کرده اید. اگر موفق به راه اندازی آن دستگاه نشوید احتمالاً اولین کاری که می کنید خواندن بروشور یا راهنمای آن است و اگر به شما کمکی نکرد با شرکت مربوطه تماس می گیرید و اگر آن تماس هم مشکل شما را حل نکرد، مسئول تعمیرگاه آن شرکت در محل حاضر خواهد شد. در خیلی از مواقع دستگاه ها با دستورالعمل و برنامه ریزی خاص بدون نیاز به قطعه کار خواهند کرد و در پاره ای از موارد، نیز به تعویض یک قطعه خواهد بود.

منظورتان از این مثال شرایط آدم ها و مشکلات آنهاست. این طور نیست؟

بله همین طور است . اختلال های رفتاری افراد هم به همین شکل است مثلاً دانش آموزی که انگیزه کافی برای درس خواندن ندارد، والدین او سعی می کنند با خواندن مقالات و کتاب ها راهکارهای مناسب را پیدا کنند مانند بروشور ولی گاهی نیاز است که با یک مشاور تماس بگیرند مانند مثالی که با کارشناس دستگاه فاکس به عمل آمد و اگر مشکل این دانش آموز حل نشد با کمک گرفتن از یک مشاور و شرکت در جلسه های مختلف مشاوره، ممکن است مشکل پیش آمده حل شود. مثل کاری که فرد کارشناس با دستگاه فاکس انجام داد ولی اگر جلسه های مشاوره نتیجه مطلوبی نداشت، آن وقت می توان به یک روان پزشک مراجعه کرد که با دارودرمانی آن مشکل برطرف شود مثل مثال تعویض قطعه. بنابراین باید اول مشکل را ریشه یابی و بعد به روان شناس یا روان پزشک مراجعه کنیم.