بی‌کفایتی دهانه رحم و لزوم عمل سرکلاژ

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: ۲ ماه نیم باردارم. برایم عمل سرکلاژ تجویز کرده اند! چرا؟ احتمال سقط جنین وجود دارد؟

پاسخ دکتر شهرزاد زاده مدرس متخصص زنان و زایمان:

در حالت عادی، ‎دهانه رحم کمی باز است تا اسپرم بتواند وارد رحم شده یا خون ناشی از قاعدگی به بیرون از رحم سرازیر شود. با آغاز بارداری، ‎ترشحاتی کانال را پُر کرده و سد حفاظتی به نام مخاط موکوسی ایجاد می‌کنند تا از ورود میکروب‌ها به رحم پیشگیری کرده و احتمال عفونت و زایمان پیش از موقع را کاهش دهد.

طی 9 ماه بارداری دهانه رحم بسته باقی می‌ماند و تنها در اواخر بارداری است که به آرامی شروع به باز شدن می‌کند. در برخی خانم‌ها گاهی دهانه رحم کفایت لازم را ندارد و در طول بارداری بسته نمی‌ماند. همین امر می‌تواند باعث بروز مشکلات بسیاری در طول بارداری شود. به این ناراحتی اصطلاحا دهانه رحم بی‌کفایت، ‎نارسایی دهانه رحم یا نارسایی سرویکس گفته می‌شود. تعداد بسیار کمی از زنان به‌طور مادرزادی دچار این مشکل هستند و در معاینه توسط متخصص زنان قبل یا در طول بارداری تصادفا متوجه آن می‌شوند. رحم وضع حمل‌‌های سخت ،درشت نوزاد ،سقط جنین بعد از 2 ماهگی یا مرده زایی از علل بروز این مشکل است. در این موارد پزشک معمولا از وسایل جراحی کمک می‌گیرد تا دهانه رحم را باز کند. در برخی موارد این دستکاری باعث ایجاد اختلال در قدرت انبساط و انقباض دهانه رحم شده و در نهایت به دنبال بارداری، دهانه رحم در اثر انقباضات مکرر رحم یا خستگی شدید مادر باز می‌شود و در روند بارداری اختلال ایجاد می‌کند.نارسایی دهانه رحم معمولا در سه ماهه دوم یا در اوایل سه ماهه سوم خود را بروز دهد و علایم خاصی ندارد. در اثر باز شدن دهانه رحم کیسه آب به سمت خارج از دهانه رحم برجسته شده و وقتی حدود 4 سانتی متر باز شد، کیسه آب پاره شده و انقباضات رحمی شروع و در نهایت به خروج محصوالت حاملگی و سقط منتهی می‎شود.

در افراد مشکوک که چندین سقط داشته‎اند معمولا بلندی دهانه رحم در سونوگرافی واژینال اندازه گیری می‎شود و اگر علایمی از کوتاهی و بازی دهانه دیده شود برای پیشگیری از زایمان پیش از موقع که اصلی‌ترین عارضه دهانه رحم بی‌کفایت است عمل سرکلاژ انجام می‎شود.این عمل تحت بی‌هوشی عمومی یا بیحسی اپیدورال یا نخاعی انجام می‌شود و هیچ خطر و عارضه‌ای برای جنین ندارد. در عمل سرکالژ با استفاده از نخ بخیه مخصوص دهانه رحم به روش خاص بسته می‎شود. خانم همان روز یا روز بعد مرخص می‎شود اما در خانه باید برای چند روز استراحت کند زیرا ممکن است چند روزی خونریزی سبک یا کرامپ (گرفتگی) شکمی داشته باشید. در ضمن خانم هایی که تحت این عمل قرار می‎گیرند باید در دوران حاملگی از داشتن رابطه جنسی پرهیز کنند.

دوختن دهانه رحم بعد از ماه چهارم عملی پر خطر است زیرا خود عامل بروز انقباضات رحمی است و می‌تواند زمینه‌ساز زایمان زودرس باشد. در این شرایط معمولا پزشک به جای دوختن دهانه رحم از مادر می‌خواهد استراحت مطلق داشته باشد و ساعت‌های زیادی را در طول روز دراز بکشد.