بارداری با آی یو آی و احتمال دوقلوزایی

پاسخ دکتر سولماز پیری، جراح و متخصص زنان و زایمان:

در استفاده از روش آی یو آی و یا هر نوع بارداری دیگری که به وسیله دارو و روش های آزمایشگاهی اتفاق می افتد، دو تا سه درصد احتمال دوقلو شدن جنین هم وجود دارد. اگر در خانواده سابقه ژنتیکی دوقلو زایی هم داشته باشید این احتمال به پنج درصد هم می رسد چون دوقلوزایی ژنتیکی است. یادتان باشد که همه داروهای نازایی احتمال دو قلو زایی را افزایش می دهند ولی ما ترجیح می دهیم که دوقلویی اتفاق نیفتد . زیرا حاملگی دوقلویی عوارض مخصوص به خودش را دارد. به هر حال اگر در خانواده سابقه دوقلویی ندارید احتمال دو قلو شدن جنین تان با استفاده از روش آی یو آی بیش از ۳-۲ درصد نیست ولی آی وی اف چیزی حدود ۲۰ تا ۴۰ درصد احتمال دوقلو زایی را بالا می برد.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
آی یو آی روشی کمکی برای باردار شدن است. در طول آی یو آی، پزشک اسپرم شسته شده ای را انتخاب کرده و داخل رحم در زمان تخمک گذاری در نزدیکی تخمک قرار می دهد. این فرایند گاهی با قرص های باروری همراه است تا شانس بچه دار شدن افزایش یابد.

آیا روش آی یو آی به من کمک می کند باردار شوم؟
روش آی یو آی روشی بی درد است. اما به عنوان اولین روش درمان توصیه نمی شود. این روش هنگامی به شما کمک می کند که:
شما و همسرتان به دلیل مشکلات مختلف نتوانید نزدیکی کنید.
برای بچه دار شدن نیاز به کمک داشته باشید به عنوان مثال اگر همسر شما بیماری های مقاربتی داشته باشد و نیاز باشد اسپرم شسته شود تا به شما و نوزاد بیماری منتقل نشود.
شما نیاز به اسپرم اهدایی برای بچه دار شدن دارید.
برخی مشکلات باروری مانند اندومتریوز، تعداد کم اسپرم یا کیفیت پایین اسپرم و مشکل نازایی بی دلیل به وسیله روش آی یو آی حل می شود. راه های تقویت اسپرم در مقاله ای دیگر ذکر شده است.
اگر بعد از دو سال تلاش، باردار نشوید پزشک لقاح مصنوعی IVF را توصیه می کند. اما در صورتی که تمایلی به لقاح مصنوعی IVF نداشته باشید از روش آی یو آی استفاده می شود.
برای موثر بودن روش آی یو آی، لوله های فالوپ باید باز و سالم باشند. اگر پزشک تشخیص دهد لوله ها مشکل دارند یا بعد از شش بار تلاش به روش آی یو آی باردار نشوید، آزمایش بررسی باز بودن لوله انجام می شود. این روش برای بررسی انسداد لوله ها به یکی از روش های زیر انجام می شود:
لاپاراسکوپی؛ نوعی عمل جراحی
هیستروسالپینگ؛ که از یک پراب ماوراصوت در واژن استفاده می شود.
هیستروسالپینگرافی؛ نوعی اشعه ایکس است.
اگر هرگونه انسدادی در لوله ها وجود داشته باشد، پیش از استفاده از روش آی یو آی باید از طریق عمل جراحی، انسداد برطرف شود.
روش IUI برای بیماران زیر توصیه نمی شود:
زنان دارای بیماری شدید لوله های فالوپ
زنان با سابقه عفونت لگن
زنان مبتلا به اندومتریوز متوسط تا شدید

بارداری به روش آی یو آی
در روش آی یو آی از قرص های باروری استفاده نمی شود. اگر از قرص های باروری استفاده کنید، چرخه محرک نامیده میشود زیرا باعث تحریک تخمک گذاری میشود. اگر از قرص استفاده نشود، چرخه غیر محرک یا طبیعی نامیده میشود.
تحریک تخمک گذاری با استفاده از داروهای باروری احتمال چندقلو شدن نوزاد را افزایش می دهد. بارداری چند قلو احتمال سقط جنین یا مشکلات دیگر را افزایش می دهد. اگر نیاز به استفاده از قرص های باروری است روش لقاح مصنوعی توصیه میشود زیرا کنترل بیشتری بر این روش وجود دارد.
در چرخه غیرمحرک
روش آی یو آی باید در زمان تخمک گذاری استفاده شود. پزشک از شما می خواهد از کیت تخمک گذاری استفاده کنید یا از آزمایش خون استفاده می کند. روش آی یو آی معمولا روز دوازدهم تا شانزدهم چرخه پریودی انجام می شود.
در چرخه محرک
اگر پزشک استفاده از روش آی یو آی را در چرخه محرک به شما پیشنهاد کند، قرص های باروری را به شکل تزریقی یا قرص به شما می دهد. کلومیفن سیترات معمولا اولین انتخاب است اما گاهی از قرص گونادوتروفین نیز استفاده می شود. شما باید قرص را در نزدیکی شروع پریودی مصرف کنید این کار باعث میشود تخمدان دو تخمک بالغ تولید کند.

چگونگی آماده شدن برای IUI
سونوگرافی برای بررسی تعداد تخمک ها استفاده می شود. همچنین برای بررسی زمان مناسب قرار دادن دستگاه می باشد. ممکن است شما به صورت طبیعی تخمک گذاری انجام دهید یا از طریق تزریق هورمون گونادوتروفین ، تخمک گذاری تحریک شود.
تلقیح داخل رحم شامل هماهنگی دقیق قبل از عمل واقعی می شود:
۱- آماده سازی نمونه منی
شریک زندگی شما یک نمونه اسپرم در مطب دکتر فراهم می کند یا یک فنجان اسپرم اهدایی یخ زده را می توانید جوش داده و آماده کنید. از آنجایی که عناصر غیراسپرم در مایع منی می توانند باعث ایجاد واکنشی در بدن زن شوند که با لقاح مواجه می شوند، نمونه شسته می شود که اسپرم طبیعی بسیار فعال و با کیفیت جدا شود. احتمال بارداری با استفاده از نمونه متمرکز با اسپرم سالم افزایش می یابد.
۲- نظارت بر تخمک گذاری
از آنجائیکه زمان بندی IUI بسیار مهم است، نظارت بر نشانه های تخمک گذاری پیش رو بسیار مهم است. برای انجام این کار، شما ممکن است از کیت پیشبینی تخمک گذاری ادرار در خانه استفاده کنید که وقتی بدن شما افزایش یا انتشار هورمون LH را تشخیص دهد. همچنین می توانید از تصویربرداری استفاده کنید تا دکتر تخمدان ها و رشد تخمک را بررسی کند. همچنین ممکن است یک تزریق گونادوتروپین کوریونیک (HCG) انجام شود تا یک یا چند تخمک واحد بدن شود.
۳- تعیین زمان بهینه سازی
اکثر IUI ها بعد از تشخیص تخمک گذاری یک یا دو روز طول می کشد. پزشک شما باید برنامه ای برای زمان بندی IUI خود داشته باشد.

آماده سازی اسپرم برای IUI
سپس اسپرم حدود سی و شش تا چهل ساعت پس از تخمک گذاری یا تزریق هورمون، به داخل رحم تزریق می شود. پزشک از همسر شما می خواهد روز عمل، نمونه ای اسپرم به او تحویل دهد. نمونه شسته می شود و مایعات اطراف اسپرم پاک می شود سپس اسپرمی که بیشترین کیفیت را دارد و تحرک بیشتری دارد جدا شده و انتخاب می شود.
همسر شما یک نمونه اسپرم به شما می دهد که برای روش IUI شسته و آماده می شود. این شستشو می تواند مواد شیمیایی سمی در اسپرم که بدن شما به آن واکنش نشان می دهد را می شوید.
این مواد شیمیایی گاهی اوقات باعث ایجاد واکنش آلرژیک در زنان می شود که می تواند مانع از حاملگی شود. شستشوی اسپرم ممکن است باعث کاهش گرفتگی شود که بعضی اوقات بعد از عمل IUI رخ می دهد.
این فرایند شستشو و آماده سازی اسپرم را به حجم زیاد می رساند. این غلظت زیاد به اسپرم های سالم و سریع کمک می کند تا به تخمک برسند. این به افزایش میزان موفقیت IUI کمک می کند.

تزریق اسپرم در طول IUI
تزریق اسپرم آماده شده به رحم سریع و بدون درد است. این قسمت از روش IUI حداکثر ۱-۲ ساعت طول می کشد.

چگونگی انجام آی یو ای
آمادگی برای این کار به این شکل است که شما به پشت می خوابید و پزشک با استفاده از یک اسپوکلوم، دیواره های رحم را باز نگه می دارد. سپس با استفاده از یک لوله انعطاف پذیر نرم، اسپرم را از طریق دهانه رحم و لوله های فالوپ وارد رحم می کند. تخمک این مسیر را از تخمدان به داخل رحم حرکت می کند. پزشک بعد از آی یو آی، از شما می خواهد به مدت ده تا پانزده دقیقه دراز بکشید این کار احتمال بارداری را افزایش می دهد. بعد از دو هفته می توانید آزمایش بارداری را انجام دهید. در اینجا آن چه انتظار داریم توضیح داده شده است:
مراحل آی یو ای
در حالی که روی میز معاینه دراز کشیده اید، پاهای خود را به آرامی باز می کنید و یک اسپکولوم به واژن وارد می شود - شبیه آنچه که در طی آزمایش پاپ تجربه می کنید. در طول درمان، پزشک یا پرستار:
یک بطری حاوی یک نمونه اسپرم سالم را به انتهای یک لوله بلند، نازک و انعطاف پذیر (سوند) وارد میکند
کاتتر را به واژن، از طریق باز شدن دهانه رحم و رحم وارد می کنند.
سپس نمونه اسپرم را از طریق لوله به رحم منتقل می کند
کاتتر را خارج کرده و بعد از آن اسپکولوم را خارج می کنند.
از آنجایی که بعد از IUI مدتی دراز می کشید، ممکن است بخواهید یک دوست، همسرتان یا یک کتاب همراه داشته باشید. داشتن حمایت ممکن است به شما در آرامش در طول فرایند کمک کند. بعضی از پزشکان دو تلقیح را با روش تلقیح داخل رحمی انجام می دهند.
علاوه بر این، هنگام ترکیب شدن با القاء تخمک گذاری یا سوپولایاسیون، IUI می تواند علل بسیاری از ناباروری را درمان کند. در میان آنها:
اختلال تخمدان (تخمک گذاری نامنظم)
ناباروری همراه با آندومتریوز (یک بیماری التهابی دردناک لگن در خانم ها)
ناباروری فاکتور دهانه رحم (مربوط به جراحی قبلی)
ناباروری غیرقابل توصیف (ناباروری که علت دقیق آن مشخص نیست).
سندرم تخمدان پلی کیستیک (یک اختلال غدد درون ریز زنانه)
IUI یک درمان مؤثر برای هر دو بیماری مزمن فاکتور باروری و ناباروری غیرقابل توضیح است که در آن تمام آزمایشات دیگر طبیعی است. اکثر پزشکان توصیه می کنند بین سه تا شش بار برای IUI (اگر هیچ مشکلی از قبیل مسدود کردن لوله های فالوپی وجود ندارد) قبل از درمان پیشرفته تر تلاش کنید.
بعد از عمل ای یو ای
بعد از تلقیح، از شما خواسته خواهد شد که مدت کوتاهی دراز بکشید. پس از اتمام روند، می توانید فعالیت های روزانه خود را انجام دهید. ممکن است یک یا دو روز بعد از انجام آزمایش لکه بینی داشته باشید.

عوارض احتمالی آی یو ای
- عوارض ناگوار IUI شامل عفونت، گرفتگی رحم و به ندرت انتقال ویروسی از نمونه منی است. همچنین داروهای باروری عوارض جانبی بالقوه دارند، از جمله سندرم هیپرستولاسیون تخمدان و بارداری با بیش از یک جنین.
- اگر پس از سه دوره IUI هیچ حاملگی به دست نیاید، متخصصان باروری IVF می توانند درمان های پیشرفته تر مثل IVF را توصیه کنند.

نتایج انجام آی یو آی
دو هفته قبل از انجام آزمون حاملگی در خانه صبر کنید. تست خیلی زود می تواند نتیجه های زیر را ایجاد کند:
1- منفی کاذب
اگر هورمونهای بارداری هنوز در سطوح قابل اندازه گیری نباشند، نتیجه آزمایش ممکن است منفی باشد، در حقیقت، شما واقعا حامله هستید.
2- مثبت کاذب
اگر شما از داروهای القاء تخمک مانند HCG استفاده می کنید، ممکن است آزمایش بارداری را تشخیص دهد اما باردار نیستید.
دکتر ممکن است از شما بخواهد تقریبا دو هفته پس از نتایج کیت خانگی، آزمایش خون انجام دهید. اگر باردار نباشید، قبل از انجام سایر روش های باروری، ممکن است دوباره IUI را امتحان کنید. اغلب درمان های مشابه برای سه تا شش ماه برای به حداکثر رساندن شانس حاملگی استفاده می شود.

سوالات رایج شما درباره روش آی یو آی (IUI)
۱- تفاوت بین IVF و IUI چیست؟
IUI به بدن اجازه می دهد که بیشتر از IVF کار خود را انجام دهد، بنابراین طبیعی تر است اما موفقیت آن کمتر است. در IUI، اسپرم با بالاترین کیفیت انتخاب شده و به رحم تزریق می شود که در آنها بارداری به صورت طبیعی رخ می دهد. در IVF، تخمک ها از بدن خارج می شوند و در آزمایشگاه بارور می شوند. این بدان معنی است که IUI یک روش کمتر تهاجمی است که شامل داروهای کمتری نسبت به IVF است. همچنین به مراتب ارزان تر است - یک دوره از IUI معمولا یک چهارم قیمت یک دوره IVF است.
- با این حال، IUI موفقیت کمتری نسبت به IVF دارد. هنگامی که اسپرم تزریق می شود به بدن اجازه داده می شود فرایندهای طبیعی خود را انجام دهد در حالیکه در IVF کنترل بیشتری از بیرون وجود دارد - می توانید تخمک را کنترل کنید و بهترین جنین را به رحم بازگردانید. میزان موفقیت برای IUI معمولا حدود یک سوم از IVF است.
2- بارداری به روش آی یو آی چقدر طول می کشد؟
خود روش آی یو آی چند دقیقه طول می کشد. اما اگر از قرص های باروری استفاده می کنید چند روز پیش از تخمک گذاری باید مصرف قرص را شروع کنید.
3- احتمال موفقیت بارداری به روش آی یو آی چقدر است؟
احتمال موفقیت به سن شما، شدت ناباروری و استفاده از قرصهای باروری بستگی دارد. احتمال موفقیت این روش در سال ۲۰۱۴ برای خانم های زیر سی و پنج سال با اسپرم همسرشان:
- یازده درصد بدون استفاده از قرص های باروری
- سیزده درصد با استفاده از قرص های باروری
حدود نیمی از خانم های زیر چهل سال با شش چرخه استفاده از روش آی یو آی، باردار شده اند و حدود یک چهارم از آن ها با دوازده چرخه استفاده از این روش باردار شده اند. بارداری با اسپرم تازه شانس بیشتری دارد. کی از مزایای این روش استرس کم آن است. اگرچه ممکن است با توجه به سن، لقاح مصنوعی IVF یا روش های دیگر توصیه شود.
۴- آیا بارداری به روش آی یو آی جنبه های منفی نیز دارد؟
روش آی یو آی روشی ارزان است ولی برای همه انسان ها مناسب نیست.
زمان گذاشتن دستگاه مناسب است و اسپرم باید تازه باشد. در صورت تازه نبودن اسپرم باید از اسپرم اهدایی استفاده کنید.
این روش ممکن است وقت گیر باشد.
اگرچه این روش از لقاح مصنوعی نرم تر است اما باعث اذیت شما می شود و گرفتگی هایی مشابه پریودی دارد.
با چرخه محرک، احتمال سندروم تحریک بیش از حد تخمدان کمتر است. این مشکل هنگامی اتفاق می افتد که تخمدان به قرص های باروری خیلی خوب جواب می دهد. قرص های باروری باعث سندروم تحریک بیش از حد تخمدان نمی شود اما در صورت مشکل، باعث ناراحتی و آزار شما می شود.
اگر فکر می کنید سندروم تحریک بیش از حد تخمدان دارید بهتر است در بیمارستان بمانید تا بهبود یابید. پزشک احتمالا عمل آی یو آی شما را کنسل می کند. زیرا احتمال بارداری چند قلو زیاد است.
5- در روش ای یو ای چه خطراتی وجود دارد؟
تلقیح همراه با سوپرولاکتیو خطر حاملگی چندقلو را افزایش می دهد (بیش از یک جنین). حاملگی چندقلو برای مادر و جنین بسیار خطرناک است.
مراحل تلقیح کمی خطر عفونت را ایجاد می کنند.
برخی از زنان در طی تلقیح در معرض گرفتگی شدید قرار دارند.
یک ریسک جزئی از سوراخ شدن رحم در طی تلقیح داخل رحمی وجود دارد.
اگر سوپرآلوکلاسیون همراه با تلقیح استفاده شود، خطر ابتلا به سندرم تحریک بیش از حد تخمدان وجود دارد.
ممکن است خطر ابتلا به نقایص زایمان برای نوزادانی که با تکنیک های خاص تولید مثل ایجاد می شوند وجود داشته باشد. با پزشک خود درباره این خطرات احتمالی صحبت کنید.
۶- استفاده از اسپرم اهدایی چگونه است؟
اگر اسپرم اهدایی مورد نیاز است، می توانید یک اهدا کننده شناخته شده یا ناشناس انتخاب کنید که مایل به ارائه اسپرم باشد. اسپرم اهدایی از مردی که شریک جنسی شما نیست (مانند بانک اسپرم، دوست یا فامیل) باید حداقل 6 ماه قبل از استفاده از آن، یخ زده باقی بماند. این کار به طوری انجام می شود که اهدا کننده می تواند دو بار بیش از 6 ماه مورد آزمایش قرار گیرد تا اطمینان حاصل کند که هیچ بیماری های عفونی مانند ویروس نقص ایمنی بدن (HIV) وجود ندارد. اسپرم منجمد از اسپرم تازه تاثیر کمتری دارد
۷- میزان موفقیت در IUI چقدر است؟
در کل بسته به وضعیت اسپرم و تخمک و محیط شیمیایی رحم و ضخامت اندومتر و ..، میزان موفقیت آی یو آی، حدود 30 درصد در هر دوره می باشد.
۸- برای افزایش موفقیت آی یو آی (IUI) چه کنم؟
خب عوامل زیادی بر مووفقیت آی یو آی دخیل هستند . بسیاری از آنها از عهده ما خارجند . اما با رعایت نکات زیر ، می توانیم موفقیت آی یو آی را افزایش دهیم : رژیم غذایی خوب - تمرینات ورزشی و نرمشی - پرهیز از دخانیات و الکل و کاهش مصرف کافئین - وزن نرمال - دوری از استرس - کاهش تماس با مواد شیمیایی، توجه کنید که استحمام آقایان با آب داغ و یا حمام داغ و یا حتی پوشیدن لباسهای تنگ ، سلامت اسپرم ها را تحت تاٌثیر منفی قرار می دهد. هم چنین مصرف بعضی ار آنتی بیوتیکها می تواند بروی کیفیت اسپرم ها تاثیر منفی بگذارد، بنابراین پزشک تا ن را در این رابطه مطلع سازید.
۹- تا چند بار می شود آی یو آی انجام داد؟
معمولا 3 دوره عمل IUI تجویز می شود که در شرایط خاص، ممکن است تعداد این دوره ها افزایش پیدا کند. ولی حداقل سه دوره برای گرفتن جواب ضروری است. اگرچه بسیاری از بیماران در همان دفعه اول نتیجه گرفته و باردارمی شوند.
۱۰- بترین زمان انجام IUI کی است؟
بهتر است آی یو آی ، حدود 6-12 ساعت قبل از تخمک گذاری انجام شود. حدودا 36 تا 48 ساعت پس از تزریق آمپول Hcg. اگرچه در موارد ناباروری بعلت مشکل مردانه برخی پزشکان عقیده دارند که بهترین زمان انجام آی یو آی، بعد از تخمک گذاری است.
۱۱- آیا بعد از انجام آی یو آی ، باید استراحت مطلق باشم؟
خیر . به هیچ وجه . اگرچه اکثر پزشکان ترجیح می دهند برای نیم تا یک ساعت به حالت دراز کش بعد از آی یو آی باقی بمانید. اما هیچ نیازی به استراحت مطلق در منزل نیست . فقط بهتر است فعالیتهای سنگین نداشته باشید . همین .
۱۲- می ترسم بعد از آی یو آی ، اسپرم ها بیرون بریزند؟
نگران نباشید ! اگر بعد از آی یو آی احساس رطوبت و حتی ریزش ترشح می کنید ، غالبا بدلیل وضعیت هورمونی بدن تون و ورود کاتتر و ...هست .
۱۳- آیا می توانم بعد از آی یو آی نزدیکی کنم؟
بله . هیچ منعی وجود ندارد . حتی گاهی این مساله به شما توصیه هم می شود ! (البته در آی یو آی تعیین جنسیت ممکن نیست )
۱۴- آیا خودم می توانم در منزل آی یو آی کنم؟
گاهی برخی خانمها سوال میکنند آیا خودم می توانم با سرنگ یا هر چیز دیگری اسپرم را وارد رحم کنم ؟ نه عزیزان، در آی یو آی ، یک کاتتر ، از وسط دهانه رحم شما عبور داده میشه تا اسپرم دقیقا داخل حفره ی رحم تخلیه شود . شما به این مکان دسترسی نخواهید داشت.
15- خونریزی و لکه بینی بعد از آی یو آی، طبیعیه؟
بدلیل انجام پروسیجر آی یو آی ، لکه بینی شایع هست . اما اگر میزان آن از حد یک خونریزی ساده، بیشتر شد حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
16- چند روز بعد از آی یوآی لانه گزینی رخ می دهد؟
بعد از آی یو آی (بسته به روز تخمک گذاری ) از ۹ تا ۱۲ روز ممکن است طول بکشد تا روند لانه گزینی تکمیل شود.