چرا بند ناف دور گردن جنین می پیچد؟

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: دلایل پیچیدن بند ناف دور گردن جنین چه می باشد؟ چه کار کنیم این اتفاق پیش نیاید؟

پاسخ دکتر شیرین نیرومنش، متخصص زنان و زایمان وعضو هیات علمی دانشگاه تهران:
در شرایط خاصی که قابل‌ پیش‌بینی و پیشگیری نیست و به وضعیت قرارگیری مادر ارتباطی ندارد و تنها در اثر حرکات خود جنین داخل مایع آمینوتیکی است بند ناف به دور اندام‌ها یا دورگردن جنین می‌پیچید. پا روی پا انداختن یا بالا بردن دستها باعث پیچش بند ناف دور گردن جنین نمی‌شود. اینکه می گویند خانم باردار باید به پهلو بخواهد نیز ارتباطی به بند ناف ندارد و طاق‌ باز خوابیدن باعث پیچش بند ناف دور گردن جنین نمی‌شود. در واقع از نیمه دوم یعنی از هفته 24-20 به بعد به دلیل بزرگ‌ شدن رحم، اگر خانم‌ باردار به پشت بخوابد به دلیل فشار رحم روی عروق بزرگ شکمی، رگ آئورت و سیاهرگ بزرگی که خون را به طرف قلب می‌برد، برگشت خون از اندام‌ها به قلب مختل شده و خون رسانی به جنین تحت تاثیر قرار می‌گیرد. در بیشتر موارد چون بند ناف بلندی کافی دارد حتی اگر دور گردن جنین بپیچد خطر جدی برای جنین ایجاد نمی‌کند اما اگر خیلی محکم دور گردن جنین پیچیده شود و در موارد نادر گره بخورد مانع از خون رسانی به جنین می‌شود و مرگ جنین را در رحم به دنبال دارد. پیچش بند ناف در اواسط بارداری خیلی نگران‌ کننده نیست و نیازی به بررسی ندارد اما در اواخر بارداری زمانی که مادر آماده زایمان است به ‌خصوص اگر زایمان طبیعی باشد، در صورتی که بند ناف چند مرتبه دور گردن جنین پیچیده و کوتاه شده باشد چون پیچیدگی محکم بند ناف دور گردن باعث فشار روی بند ناف، کم ‌شدن و قطع جریان خون مادر به جنین و نامرتب ‌شدن قلب جنین و در برخی موارد مرگ‌ جنین می شود خطرناک است. در مواردی که بند ناف چند مرتبه دور گردن جنین پیچیده شده باشد، در سونوگرافی قابل ‌ملاحظه است. در این شرایط در تمام طول زایمان طبیعی یعنی از زمانی که دردها شروع می‌شود تا زمان تولد نوزاد به ‌طور دقیق و با فواصل کوتاه ضربان قلب جنین کنترل شود و از دستگاه‌ مانیتورینگ برای ثبت ضربان قلب جنین استفاده شود. گاهی با خروج جنین از کانال زایمانی بند ناف تحت ‌فشار قرار می‌گیرد و لحظات آخر زایمان قبل از تولد نوزاد تعداد ضربان قلب جنین کاهش قابل‌ ملاحظه‌ای پیدا می‌کند. برخی جنین‌ها را در این شرایط نمی‌توان با زایمان طبیعی متولد کرد و با نامرتب ‌شدن تعداد ضربان قلب جنین نیاز به سزارین فوری پیش می‌آید. اگر افت ضربان قلب شدید ایجاد نشود و بند ناف دور گردن جنین باشد به محض خارج‌ شدن جنین عامل زایمان بند ناف را آزاد می‌کند تا از فشار روی مجاری تنفسی جنین جلوگیری کند.