واکسن در دوران بارداری، خطر دارد؟

نیلو : همواره ترس از عوارض جنینی باعث می شود که از تجویز بسیاری از داروها و واکسن ها در دوران بارداری جلوگیری شود. این در حالی است که بعضی از این موارد نه تنها باعث بروز عارضه نمی گردند بلکه از بسیاری از بیماریهای خطرناک برای جنین هم پیشگیری می کنند.

بر اساس اطلاعات مندرج از سوی اداره کنترل بیماری های ایالات متحده شواهد چندانی در باره افزایش خطر مشکلات مادرزادی در جنین به دنبال واکسیناسیون مادر در دوران بارداری با واکسن های حاوی ویروس غیر فعال یا باکتریال یا توکسوئید وجود ندارد.


در مواردی که تماس مادر با عامل بیماری زا با افزایش خطر آسیب در مادر یا جنین همراه است فواید واکسیناسیون را باید با هر کدام از عوارض احتمالی آن مقایسه کرد. .واکسیناسیون روتین شامل واکسن آنفلوآنزای غیر فعال دیفتری کزاز و هپاتیت ب در دوران بارداری بی خطر است.

واکسن های ممنوع در دوران بارداری
به طور معمول و اکسن های زنده به دلیل افزایش خطر انتقال بیماری ها به جنین در دوران بارداری ممنوع هستند. این واکسن ها عبارتند از واکسن زنده ضعیف شده اوریون، سرخجه، سل و واریسلا (آبله مرغان). واکسیناسیون علیه سرخک به صورت ترکیب واکسیناسیون علیه سرخک و اوریون موجود است. از آنجا که واکسن زنده ضعیف شده است, نباید برای زنان باردار تجویز شود و باید به آنها توصیه کرد که حد اقل تا 28 روز پس از دریافت واکسن باردار نشوند.در مورد واکسن علیه سل ,بی خطری تجویز آن در طول بارداری ثابت نشده است.

خانم‌هایی که در دوران بارداری در معرض ویروس سرخک یا آبله‌مرغان هستند، باید پادتن اختصاصی ضد سرخک و ضد آبله مرغان را دریافت کنند. این تزریق در مورد آبله مرغان باید حداکثر تا ۹۶ ساعت بعد از تماس و در مورد سرخک تا ۶ روز بعد از تماس انجام شود.

واکسن دیفتری و کزاز
هر چند امروزه کزار و دیفتری در بسیاری از کشورهای پیشرفته مانند ایالات متحده کمتر به چشم می خورد اما هنوز هم سالیانه مواردی از ابتلا به آنها گزارش می شود. واکسن دوگانه اثر محافظتی در برابر هر دو بیماری دارد. بیماری کزاز به دنبال آلودگی زخم های عمیق یا حتی بریدگی های جزئی پوست با کلستریوم تتانی ایجاد می شود باکتری نامبرده نروتوکسین تولید میکند که نتیجه آن سفتی غیر قابل کنترل عضله ناحیه فک و گردن است (قفل شدن). به دنبال آن سفتی و سختی عمومی کل عضلات بدن اتفاق خواهد افتاد و در نهایت به فلج عضلات تنفسی و مرگ می انجامد. احتمال وقوع مرگ به دنبال ابتلا به کزاز در افرادی که واکسینه نشده اند با آنها که دوز یاد آور واکسن را دریافت نکرده اند در دوسال گذشته ۲۵ درصد بوده است.

دیفتری عفونت دستگاه تنفسی فوقانی است که به طور معمول لوزه ها و حلق را گرفتار می کند اما می تواند حنجره و لایه مخاطی بینی را هم درگیر کند. به دنبال ابتلا به این بیماری در بیشتر بیماران عوارضی مثل نوریت و میوکاردیت رخ می دهد. میزان مرگ و میر بیماران در میان افرادی که علیه دیفتری واکسینه نشده اند ۵ تا ۱۰ درصد است. تزریق توکسوئید دیفتری و کزاز در طول بارداری در زنانی که قبلا واکسینه شده اند اما در طول ۱۰ سال گذشته دوز یاد آور را دریافت نکرده اند توصیه شده است که در هفته ۲۸ تزریق انجام شود. هر چند شواهد چندانی مبنی بر ناهنجاری زا بودن واکسن دوگانه بزرگسالان وجود ندارد اما بهتر است در زنان بارداری که دوز اولیه واکسن دوگانه را دریافت نکرده اند برنامه واکسیناسیون آنها تا سه ماهه دوم به تعویق انداخته شود تا خطر آسیب های احتمالی به حد اقل برسد.

واکسن آنفلوآنزا
ویروس آنفلو آنزا باعث مرگ 36 هزار مرگ در ایالات متحده می شود. بیماری آنفلوآنزا به طور کلاسیک با تب، سوزش گلو، درد عضلانی و سردرد تظاهر می کند که این علائم حداقل دو تا سه روز ادامه خواهند داشت. ویروس آنفلوآنزا می تواند در تمام گروه های سنی بیماری ایجاد کند اما شمار موارد بستری و مرگ ناشی از آن در افرادی که در معرض خطر ابتلا به عوارض آنفلوآنزا
هستند بیشتر است. از جمله این افراد زنان باردارند. بر این اساس کمیته ایمن سازی توصیه کرده است که در طول فصل ابتلا به آنفلو آنزا تمام زنان باردار در سه ماهه دوم و سوم بارداری با واکسن آنفلو آنزای غیر فعال واکسینه شوند. به علاوه زنان باردار مبتلا به بیماری خاص مانند دیابت، بیماری های قلبی و عروقی، آسم یا نقص دستگاه ایمنی باید صرفنظر از زمان بارداری یا فصل واکسینه شوند.

توصیه شده است که تمام زنان باردار که در فصل آنفلوآنزا هستند فقط از فرم غیر فعال واکسن استفاده کنند. به نظر میرسد واکسیناسیون با واکسن آنفلو آنزای غیر فعال برای زنان و جنین آنها بی خطر باشند. در دومطالعه بالینی که روی ۲۲۵۰ زن باردار انجام شده است هیچ عارضه ای به دنبال واکسیناسیون آنفلو آنزا مشاهده نشده است.

تزریق این واکسن به سن بارداری ارتباطی ندارد و به صورت عضلانی تزریق می‌شود.

واکسن هپاتیت B
از آنجا که واکسیناسیون هپاتیت ب در نوزادان از سال 1991 در برنامه واکسیناسیون اجباری قرار گرفته است بیش از 80 درصد موارد عفونت هپاتیت B در بزرگسالان مشاهده می شود. واکسن هپاتیت B شامل اجزای غیر بیماری زای آنتی ژن سطحی ویروس هپاتیت B است. در نتیجه خطری جنین مادران را تهدید نمی کند. به علاوه اکیدا تصیه شده است که زنان باردار در معرض خطر ابتلا به عفونت هپاتیت ب حتما واکسن آن را دریافت کنند. اگر سری واکسیناسیون هپاتیت قبل از بارداری آغاز شده باشد، می‌توان تزریق آن را در دوران بارداری ادامه داد.

اگر همسر خانمی دچار بیماری هپاتیت B باشد، این خانم در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارد و باید قبل و بعد از مواجهه با ویروس، 3 دوز واکسن عضلانی را در ماه‌های صفر، یک و ۶ تزریق کند. بعد از مواجهه با ویروس، علاوه بر واکسن هپاتیت B باید پادتن‌های اختصاصی ضد هپاتیت B هم دریافت شود.

سایر واکسن ها
واکسن های متعددی برای استفاده در کودکان و بزرگسالان توصیه شده اند که البته ایمنی مصرف آنها در دوران بارداری ثابت نشده است. واکسن های رایجی که تجویز آنها در دوران بارداری توصیه نمی شود عبارتند از واکسن هپاتیت آ واکسن مننگوکوک (عامل مننژیت)، واکسن پنوموکوک(عامل ایجاد کننده پنومونی)، واکسن فلج اطفال و سه گانه ( دیفتری کزاز سیاه سرفه). در سال ۲۰۰۶ میلادی اداره کنترل و پیشگیری از بیماری ها پیشنهاد کرده است که واکسن علیه ویروس پاپیلومای انسانی, جزئی از برنامه سراسری واکسیناسیون زنان ۹ تا ۲۶ سال باشد. البته هنوز بی خطر بودن تزریق این واکسن در دوران بارداری به اثبات نرسیده است.