سفت بودن شکم نوزاد، مشکل کجاست؟

پاسخ: شیرخواران ممکن است به طور طبیعی هر ۲ تا ۳ روز بدون هیچ مشکلی دفع مدفوع نرم داشته باشند که در این صورت یبوست تلقی نمی‌شود، اما به طور کلی هر گاه مدفوع سفت و خشک باشد و دفع آن برای کودک همراه با درد و زور زدن باشد و فواصل دفع بیش از یک ۲ روز یا بیشتر باشد، می‌توان گفت که کودک یبوست دارد. بنابراین کاهش نوبت دفع به تنهایی بیانگر یبوست نیست. در هفته اول زندگی معمولا نوزاد تا ۴ بار در روز ممکن است دفع داشته باشد اما با بزرگ‌تر شدن بتدریج کاهش می‌یابد و در ۲ سالگی به ۲ بار در روز می‌رسد.
بـیشتر کودکان که دچار یبوست می‌شوند، مشکل زمینه‌ای خاصی ندارند و به اصطلاح پزشکان یبوست آنها علت عملکردی دارد و به عـلـت بیماری بخصوص یا مشکلات اعضای گـوارشـی نـیـسـت . اما در موارد کمی هم یبوست کودکان بخصوص اگر از زمان نوزادی شروع شده باشد، می‌تواند به علت بیماری‌های خاص گوارشی و روده‌ای بـــاشــد کــه در ایــن صــورت نـیــاز بــه بررسی‌های بیشتر بالینی و آزمایشگاهی توسط پزشک هست.
گاهی یک تغییر رژیم غذایی از شیر مادر به شیر گاو به علت تغییر در نسبت پروتئین به کربوهیدرات سبب سفت شدن مدفوع و دفع دردناک می‌شود. در این حالت اگرچه مشکل کودک به صورت حاد ایجاد شده است و می‌تواند بسرعت برطرف شود، اما امتناع از دفع و نگه داشتن مدفوع سبب ایجاد یبوست به صورت مزمن می‌شود.
احتباس مدفوع سبب بازجذب آب آن از روده و خشک‌تر شدن آن می‌شود و مشکل را شدیدتر می‌کند.
بوست در شیرمادرخواران نسبت به شیر خشک‌خواران کمتر اتفاق می‌‌افتد، اگر چه به علت جذب کامل شیر مادر در دفعات دفع در شیر مادر‌خواران کمتر است. ادامه تغذیه انحصاری شیرخوار با شـیر مادر و مراجعه به پزشک در این مورد ضروری است، زیرا یبوست مزمن در این سنین نیاز به بررسی‌هاو مداخله‌های پزشک دارد. با گذشتن سن کودک از مرز ۶ ماهگی و آغاز تغذیه کمکی میزان ابتلا به یبوست نیز بیشتر می‌شود. در موارد زیادی عدم تحمل پروتئین شیر گاو می‌تواند سبب بروز یبوست شود که در این موارد نیز لازم است مادران به صورت حاد و در فاصله زمانی کوتاهی شیر گاو را به میزان زیاد وارد رژیم غذایی کودک خود نکنند و از روزانه حدود چند سی‌سی شروع کنند. مصرف کافی آب و مایعات و سبزیجات پرفیبر و ملین مانند انجیر،آلو، زردآلو و سایر میوه‌ها و سبزی‌های تازه سبب نرم شدن مدفوع می‌شود. علاوه بر آن سبوس موجود در نان‌های سبوس‌دار و غلات نیز یک منبع خوب برای تامین فیبر غذایی است.
بیشتر موارد یبوست در کودکان با تغذیه صحیح کودک و توجه به مسائل روحی ــ روانی وی قابل درمان است. این کودکان اغلب به دلایل مختلفی هنگام اجابت مزاج مدفوع خود را نگه می‌دارند و دفع را به تعویق می‌اندازند که به این ترتیب مدفوع آب بیشتری از دست می‌دهد، سفت و خشک می‌شود و ممکن است دفع آن با سختی و درد همراه شده و باعث نگه‌ داشتن بیشتر مدفوع و تسلط کودک بشود. این سیکل معیوب می‌تواند مثلا به دنبال یک شقاق مقعد که سبب دفع دردناک می‌شود، ایجاد گردد. بنابراین مهم‌ترین اصل در پیشگیری از یبوست مزمن، برطرف کردن علت حاد آن است. اضطراب و عجله برای دفع در کودک و سایر مسائل روانی یکی از مهم‌ترین علت‌های ایجاد یبوست است. این مساله بخصوص در سنین آموزش رفتن به توالت و اجابت مزاج اهمیت بیشتری دارد. ایجاد کردن یک الگوی منظم برای دفع در کودک می‌تواند این مساله را تا حد زیادی حل کند. پدرها و مادرها می‌‌توانند با یک برنامه منظم پس از صرف صبحانه و شام برای تخلیه روده کودک ۵ تا ۱۰ دقیقه کودک را مجاب به نشستن در توالت کنند. چنین برنامه منظمی بتدریج الگوی دفعی کودک را تنظیم می‌کند.
ماساژ ملایم شکم کودک ، می تواند از تا حدی مشکل او را برطرف کند، همچنین خواباندن او به پشت وخمیده نمودن پاهایش بسمت شکم ، بهمراه چرخش ملایم در جهت عقربه های ساعت نیز روش نسبتا مؤثری در برطرف کردن این مشکل می باشد.در کودکان بالای ۶ ماه که از این روش نتیجه نگرفته باشند میتوان ( زیر نظر پزشک ) از شیاف های گلیسرین برای نرم کردن مدفوع استفاده کرد .
استفاده از این شیافها تنها برای یک تا دو بار مجاز است . در صورتی که پاسخ مناسبی از این کار حاصل نشد ، حتما با پزشک خود مشورت نمائید .
استفاده از روش های تنقیه یا مصرف شل کننده های مدفوع بدون تجویز پزشک ، توصیه نمی شود.
در کودکان زیر ۳ ماه اگر یبوست بیشتر از ۲۴ ساعت بطول انجامید ، ودر کودکان ۳ ماهه تا ۱۱ ساله اگر یکهفته درمان در منزل مفید واقع نشد ،
همچنین در موارد مزمن اگر ، به مرور بر شدت بیماری افزوده شود ، یا مشکلات جدیدی در حال پیدایش است ، درد مقعدی یا دردهای شکمی بوجود آیند ، یا نسبت به قبل افزایش یابند ، تب به تابلوی بیماری افزوده شود ، خون در مدفوع دیده شود ، مقدار آن نسبت به قبل بیشتر شود ، یا بیشتر از یکهفته ادامه یابد ، حتما با پزشک خود مشورت کنید.