تربیت کودک منظم، ممکن است؟

نظم و انضباط واژه‌ای است که برخی با شنیدن آن یاد محدودیت و عدم آزادی می‌افتند. ولی بسیاری از دانشمندان بر این باورند که حقیقت شکل دیگری داشته و کاملا با این مفهوم تفاوت دارد؛ به گونه‌ای که نداشتن نظم، وابستگی و عدم استقلال را به همراه دارد.

نظم شخصی و فردی به عبارتی، کلید اصلی رها شدن از عادات ناخوشایند و بد روحی و ذهنی است که باعث آزار آدمی می‌شود. قانونی در زندگی حاکم است مبنی بر این که هر چیزی را که در آن ممارست داشته باشی، سرانجام به دست خواهی آورد. در واقع، مغز انسان به گونه‌ای است که به آنچه برایش عادت می‎شود، خو می‌گیرد. اگر انجام کاری دشوار باشد، با هر بار تمرین، مهارت بیشتری در آن کار به دست می‌آید. نظم هم از جمله کارهایی است که برای عده‌ای بسیار دشوار بوده و گاه آن را غیر ممکن می‌دانند.


اما باید گفت، خو گرفتن به نظم و انضباط باید از دوران کودکی به بچه‌ها آموزش داده شود تا در آینده شخصی منظم شوند. آموزش انجام کارها به این شیوه به کودکان کمک می‌کند تا در انجام وظایفشان موفق‌تر باشند. در واقع، نخستین ویژگی داشتن نظم، خودشناسی است. والدین باید کودکانشان را در شناخت بهتر خود یاری دهند تا با شناختی که از اهداف و ارزش‌های خود به دست می‌آورند، تصمیم به انجام کار بگیرند. اما این کار به تنهایی نمی‌تواند در منظم شدن کمکی کند. وجود تعهد درونی برای انجام منظم کارها باید شکل بگیرد تا کودک از بی‌نظمی دست برداشته و منظم شود.

برخی بر این باورند که انضباط شخصی ارتباط تنگاتنگی با انگیزه‌های درونی فرد دارد به طوری که هر چه این انگیزه بیشتر باشد، فرد برای کارهای خود نظم بیشتری را رعایت می‌کند .

بسیاری از کارها برای کودکان سخت و دشوار به نظر می‌رسد، اما در این مواقع نباید تظاهر به ساده بودن آن کرد بلکه بهتر است با ایجاد انگیزه در آنها به رویارویی با سختی کار پرداخت. با کسب موفقیت در کارهای کوچک رفته رفته انضباط شخصی در درون کودک شکل گرفته و تقویت می‌شود. صحبت کردن با کودک نیز نقش موثری داشته و به عبارتی، هدایت از درون می‌تواند اثرات مفیدی بر عملکرد آنها داشته باشد. از سوی دیگر، با هدایت درونی می‌توان اهداف پیش رو را متذکر شد و بدین طریق، انگیزه‌های درونی کودک را تقویت نمود که به طور طبیعی باعث افزایش تعهد و آگاهی کودکان می‌شود.

به عبارتی، زندگی اتاق انتظار نیست که بتوان در آن با سهل انگاری‌های مداوم، وقت کشی کرد و از هر زمانی باید به بهترین شکل برای تربیت کودکان استفاده نمود. در نتیجه در کنار تمامی تعلیم و تربیت‌هایی که به کودکان آموزش داده می‌شود، والدین نباید انجام چنین آموزش‌هایی که می‌تواند نقش مهمی در سرنوشت و آینده کودکان داشته باشد را فراموش کنند. در ابتدا کودکان تنها به انجام مرتب و منظم کارهایی می‌پردازند که جذابیت داشته و سرگرم کننده باشد و معمولا تا زمانی که علاقه‌ای به انجام آن نداشته باشند، کاری را انجام نمی‌دهند. ولی بهترین راه حل این است که والدین نقطه جذابی را برای سرگرم کردن یا علاقه‌مند شدن کودکان بیابند تا به مرور علاقه و انگیزه لازم برای انجام کارها در آنها ایجاد و تحریک شود.

کارشناسان توصیه می‌کنند که با برنامه ریزی‌های کوچک آغاز کنید. به عنوان مثال، صبح‌ها و عصرها انجام یک کار را در برنامه روزانه کودکان قرار دهید ولی این کار نباید طولانی شود که خستگی و دلسردی آنها را به دنبال داشته باشد تا کودکان با رسیدن زمان انجام وظیفه و کاری که بر عهده آنهاست خودشان پیشقدم شوند. این برنامه یا تمرین که می‌تواند ۱۵ دقیقه‌ای به طول انجامد باید حدود دو ماه ادامه یابد. مزیت این نوع برنامه‌ریزی را می‌توان در افزایش تمرکز کودکان دانست. بهتر است از روند پیشرفت کودکتان فهرستی تهیه نمایند زیرا در طول زمان می‌تواند انگیزه‌ای برای تلاش بیشتر او باشد. در واقع، تمرین بهترین راه کاری است که می‌تواند به مرور کودکان را منظم بار آورده و به آن عادت دهد.

زمانی را تصور کنید که کودکتان وقت زیادی را به تماشای تلویزیون اختصاص داده و انجام مرتب و منظم کارهایش را فراموش می‌کند، در این مواقع والدین باید از تماشای بیش از حد تلویزیون ممانعت کرده یا چنانچه کودکان زمان زیادی را صرف بازی با رایانه یا تلفن‌های همراه می‌کنند بهتر است اجازه بازی در مدت زمان محدودی را به فرزندانتان بدهید تا با تمرین برخی راهکارهای ساده به منظم شدن او کمک کنید.