نشانه کم کاری روده در کودکان

پرسش: من پسری ۹ساله دارم که دچار کم کاری روده هست . تحت نظر دکتر متخصص قرار دارد اما جهت درمان همکاری نمی کند و طبق گفته دکتر پس از صرف سه وعده اصلی غذای خود جهت اجابت مزاج به دستشویی نمی رود دکتر به ما گفته در این حالت مصرف دارو چندان کمکی نمیکند نمیدانم چه کار کنم و خیلی نگران هستم .معمولا یک روز در میان شکمش کار میکند ایا او را به زور به دستشویی بفرستم.تا کی باید دارو مصرف کند؟

پاسخ: دفعات اجابت مزاج در افراد می تواندمتغیر باشد . این فاصله زیاد الزاما به معنای وجود یبوست نیست . باید مشخص شود که آیا علایم و شواهدی دال بر یبوست هم وجود دارد و یا خیر . در صورتی که بتوان از آن به عنوان یبوست یاد کرد لازم است اقدامات لازم برای بهبود آن صورت گیرد . در زیر مطلبی در خصوص یبوست برایتان می آورم:
کودکی دچار یبوست است که کمتر از سه بار در هفته اجابت مزاج داشته ، یا مدفوع حجیم و سفت داشته باشد و یا دفع به سختی انجام شود.برخی از والدین فکر می کنند که شکم کودکشان باید هر روز کار کند ، در صورتی که این تفکر چندان صحیح نیست !تعداد دفعات دفع به اندازه ی سهولت تخلیه ی آن اهمیت ندارد . بعبارت دیگر ، در صورتی که فرزند شما براحتی ، مدفوعی نسبتا نرم را تخلیه میکند ، دچار یبوست نیست حتی اگر این دفع ، هر چند روز یکبار اتفاق افتد.
امکان دارد یک نوزاد سالم از روزی ۴ بار تا یکبار در روز مدفوع کند . نوزادانی که از شیر مادر تغذیه میکنند ممکن است یکبار به ازای هر نوبت شیر ، دفع داشته باشند.با افزایش سن معمولا تعداد دفعات دفع کاهش می یابد ولی به حجم آن اضافه می شود.در حالت طبیعی یک کودک سه چهار ساله بین سه تا چهار بار در روز تا سه بار در هفته اجابت مزاج خواهد داشت !
تبدیل شیر مادر به شیرهای خشک به هر دلیل ، میتواند عادات روده ای نوزادان ( خصوصا طی دو سه هفته ی ابتدای تولد ) را تغییر دهد.
در برخی از این موارد ( به صلاحدید پزشک ( افزودن آب بیشتر به شیر خشک می تواند جلوی یبوست را بگیرد .نکته ای که ذکر آن خالی از لطف نیست اینکه باید به عادات اطفال توجه داشته باشیم ، برای مثال برخی از نوزادان در زمان اجابت مزاج به خود فشار می آورند ، تا حدی که صورتشان سرخ می شود ، اما اگر مدفوع سفتی نداشته باشند ، آنها را مبتلا به یبوست در نظر نمی گیریم.در این موارد اگر مشکلات دیگری وجود نداشته باشد ، نیاز به اقدام خاصی نخواهد بود.
اغلب اطفال در دوره ای دچار یبوست می شوند.ولی معمولا این دوره ها کوتاه مدت بوده و درمانهای ساده و معمولی کفایت می کنند.
از جمله علت های یبوست می توان به موارد زیر اشاره کرد :
تغییر در عادات غذائی ، مثلا تبدیل رژیم بسمت غذاهای افراد بالغ ، مصرف مقادیر قابل توجه از شیر گاو خصوصا در اطفال زیر 2 سال ، همچنین عدم مصرف مقادیر کافی مایعات ، خصوصا آب در طول فعالیت های فیزیکی یا در مناطقی که هوای گرم است ، و نیز بی توجهی به نیاز بدن به اجابت مزاج مثلا در اثر بازیگوشی مفرط کودک و تنبلی ترریجی روده ها ، تغییر محل زندگی یا مسافرت ، ترس از محیط توالت بهر دلیل مثلا وجود سوسک یا ... ، بهم خوردن نظم طبیعی و روزمره ی زندگی ، شروع تحصیل ، مصرف بسیاری از داروها ، و...
یبوست می تواند باعث دردهای قولنجی ( کرامپی ) ناشی از عبور سخت مدفوع ، باد کردن شکم ، و حتی تهوع شود ، همچنین وجود رگه هائی از خون روشن در اثر ایجاد شقاق مقعدی ( فیسور آنال ) نیز از دیگر علائم یبوست بشمار می روند، که اغلب با درمان مناسب ، برطرف خواهند شد .
یبوست مزمن :
در برخی موارد ، به دلایلی که بسیاری از آنها هنوز ناشناخته اند ، یبوست کودک برطرف نشده و بگونه ای می شود که محتاج درمان خواهد بود، این حالت را یبوست مزمن می نامند .مشخص ترین علامت این حالت دفع مشکل و دردناک مدفوع است.معمولا با عبور مدفوع این درد برطرف می شود ، تا بار دیگر که مجددا نیاز به دفع باشد که این سیکل تکرار خواهد شد .شدت این دردها می تواند به حدی باشد که کودک را از انجام اجابت مزاج تا مدتها منصرف کند ! ( تشدید مشکل ) .
از دیگر علل یبوست مزمن می توان به موارد زیر اشاره کرد :
وجود شقاقی در اطراف مقعد ( فیسور )که باعث دردناکی حرکات روده ای می شود و طفل را از انجام اجابت مزاج بر حذر می دارد ، این مسئله نسبتا شایع بوده و بمرور زمان با تشدید یبوست شدیدتر هم می شود. ناخوشی های خفیف و گذرا با اختلال تغذیه ای ، تب ، و کاهش یا ازبین رفتن فعالیتهای فیزیکی ، که عادات طبیعی روده را بر هم می زنند ، مشکلات روحی و خلقی یا یادگیری که توالت کردن را با اشکال مواجه می کنند ، دعوا کردن کودک بخاطر اجابت مزاج و...نیز از جمله علل یبوست مزمن هستند.تغییر محیط ، برای مثال رفتن به مدرسه و ترس از توالت آنجا ، یا ناتوانی در تمیز کردن خود ، نداشتن فرصت کافی برای اجابت مزاج ، نیز از جمله علل این مشکل بشمار میروند. مقعد در حقیقت ساختمانی عضلانی دارد وبمرور زمان و در اثر تجمع مواد دفعی ، کشیدگی پیدا کرده و حالت تنبلی بخود میگیرد بهمین دلیل درمان یبوست مزمن معمولا به چند ماه وقت زمان نیاز دارد و در این مدت باید علل ایجاد کننده ی آن را شناسائی و برطرف کرد بهمین دلیل از نگرفتن پاسخ مناسب در این مدت نا امید نشوید و درمان مناسب را بهمراه اصلاح مشکلات زمینه ای و علل تشدید کننده ی یبوست را ادامه دهید.
بندرت یبوست مزمن در اثر مشکلات مهمی از قبیل : فیبروز کیستیک ، بیماری هیرشپرونگ ، مسمومیت با سرب ، پرکاری غدد پارا تیروئید ، کم کاری غده تیروئید ، و آسیبهای نخاعی پدید می آید . تشخیص و درمان این موارد نیاز به متخصصین مربوطه دارد
درمان های یبوست در منزل :
از نوشیدن مقدار کافی مایعات خصوصا آب ، در کودکتان مطمئن شوید ، در صورتی که تغذیه کودکتان را از شیر مادر به شیرهای مصنوعی تغییر داده اید ، با نظر پزشکتان مقدار آب آن را افزایش دهید . در کودکان بالای 6 ماه آب میوه جاتی مثل آب سیب ، گلابی ، برای برطرف کردن یبوست استفاده کرد ، میتوانید با مقادیر کم شروع کنید و به مرور میزان آن را افزایش دهید .در صورتی که آب میوه ها برای برطرف کرن یبوست مؤثر نبودند ، از رژیم های غذائی پر فیبر ، دو بار در روز استفاده کنید . از غذاهای پر فیبر اطفال می توان به انواع لوبیاها ، نخود سبز ، زردآلو ، آلو ، واسفناج اشاره کرد.
ماساژ ملایم شکم کودک ، می تواند از تا حدی مشکل او را برطرف کند، همچنین خواباندن او به پشت وخمیده نمودن پاهایش بسمت شکم ، بهمراه چرخش ملایم در جهت عقربه های ساعت نیز روش نسبتا مؤثری در برطرف کردن این مشکل می باشد.در کودکان بالای ۶ ماه که از این روش نتیجه نگرفته باشند میتوان ( زیر نظر پزشک ) از شیاف های گلیسرین برای نرم کردن مدفوع استفاده کرد . استفاده از این شیافها تنها برای یک تا دو بار مجاز است . در صورتی که پاسخ مناسبی از این کار حاصل نشد ، حتما با پزشک خود مشورت نمائید .استفاده از روش های تنقیه یا مصرف شل کننده های مدفوع بدون تجویز پزشک ، توصیه نمی شود.
نکات بسیار مهم :
در کودکان زیر ۳ ماه اگر یبوست بیشتر از ۲۴ ساعت بطول انجامید ، ودر کودکان ۳ ماهه تا ۱۱ ساله اگر یکهفته درمان در منزل مفید واقع نشد ،
همچنین در موارد مزمن اگر ، به مرور بر شدت بیماری افزوده شود ، یا مشکلات جدیدی در حال پیدایش است ، درد مقعدی یا دردهای شکمی بوجود آیند ، یا نسبت به قبل افزایش یابند ، تب به تابلوی بیماری افزوده شود ، خون در مدفوع دیده شود ، مقدار آن نسبت به قبل بیشتر شود ، یا بیشتر از یکهفته ادامه یابد ، حتما با پزشک خود مشورت کنید .