شروع واکسن نوزادان، چه زمانی است؟

شروع واکسیناسیون از زمان تولد نوزاد برای تقویت سیستم ایمنی بدن بسیار ضروری است. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این موضوع، با دکتراحمد شاه فرهت متخصص بیماری های کودک، فوق تخصص بیماری های نوزادان و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت وگو کرده ایم که در پی می آید.

وی می گوید: شکی نیست که نوزاد پس از تولد حتما باید واکسینه شود اما اجازه دهید ابتدا به اهمیت شیر مادر در این زمینه اشاره کنم. آغوز، اولین قطرات شیر مادر، اولین واکسن برای نوزاد تلقی می شود و حتما باید این شیر به نوزاد داده شود. پس از تولد هم آن گونه که بیشتر مادران آگاهی دارند، ۳نوع واکسن وجود دارد؛ یک خوراکی است که قطره فلج اطفال است، دو واکسن دیگر نیز تزریقی است که یکی واکسن سل است که روی شانه نوزاد زده می شود و دیگری واکسن زردی یا هپاتیت B است.در این میان تنها واکسن سل است که معمولا یک تا ۲ماه بعد از تزریق، در محل آن برجستگی ایجاد و طی ۶ماه خود به خود برطرف می شود. واکسن ها باید در فاصله هر ۲ماه تزریق شود. از ۲ماهگی به بعد یک واکسن اضافه می شود به نام واکسن سه گانه.وی می افزاید: به طور کلی واکسیناسیون در ۱۸-۱۷ماه کامل می شود. یعنی تا ۱۸ماهگی حدود ۶نوع واکسن داریم که تزریق شود.

این متخصص اطفال افزود: واکسیناسیون کودک امری ضروری است. اما در چند مورد لازم است قبل از انجام دادن واکسن با پزشک مشورت شود. مورد اول زمانی است که کودک به بیماری عفونی مبتلا شود، به عنوان مثال دچار سینه پهلو، تب شدید و یا عفونت دستگاه ادراری و … شود. مورد دوم زمانی است که سیستم ایمنی بدن کودک مشکل دارد. مورد سوم زمانی است که نوزاد دچار بیماری خونی باشد یا در خانواده سابقه این بیماری وجود داشته باشد. به عنوان مثال هموفیلی. مورد چهارم برای کودکانی است که حساسیت های شدید دارند به ویژه حساسیت به تخم مرغ.

این فوق تخصص اطفال با اشاره به این که حساسیت های خفیف مشکل ایجاد نمی کند، می افزاید: در حساسیت شدید باید قبل از واکسن زدن با پزشک مشورت کرد تا از بروز تشنج در کودکان پیشگیری شود. در این موارد والدین باید حتما از پزشک مجوز تزریق واکسن بگیرند. نکته ششم در مورد کودکانی است که فلج مغزی به ویژه همراه با تشنج دارند، والدین این کودکان بهتر است قبل از واکسن زدن، نظر پزشک معالج را جویا شوند.

مورد هفتم در ارتباط با شیرخوارانی است که فرآورده خونی به آن ها تزریق شده است. به نوزادی که فرآورده خونی دریافت کرده است، نمی توانیم ویروس زنده تزریق کنیم و حتما باید پزشک وی را در جریان بگذارید. در این موارد به احتمال زیاد پزشک تزریق واکسن را ۳ماه به تأخیر می اندازد. مورد هشتم کودکانی است که بعد از تزریق واکسن سه گانه تب شدید می کنند یا دچار تشنج می شوند و به آن ها حالت شوک دست می دهد. وی ادامه داد: باید در این زمینه چند نکته را یادآوری کنیم؛ حداقل فاصله بین تزریق ۲واکسن می تواند ۲ماه باشد؛ اگر والدین قصد مسافرت دارند، می توانند واکسن را چند روز قبل از روز تعیین شده تزریق کنند. اما توصیه ما این است که تزریق به موقع واکسن ها فراموش نشود. مادران باید بدانند که سرماخوردگی مانع از تزریق واکسن نمی شود اما اگر سرماخوردگی شدید همراه با عوارض باشد باید به پزشک مراجعه کرد. تورم و قرمزی در محل واکسن امری طبیعی است و خود به خود خوب می شود و جای نگرانی ندارد. در موارد نادر ممکن است در محل آن آبسه ایجاد شود که واکنش ناشی از واکسن است نه این که تزریق مشکل داشته است.

از طرفی مادران باید بدانند که واکسیناسیون، حتی واکسن خوراکی دلیلی بر تغذیه نشدن نوزاد با شیر مادر نیست. در مقابل استفاده از شیر مادر نیز دلیل کافی برای نزدن واکسن نیست به عنوان مثال بعضی می گویند چون نوزاد، شیر مادر می خورد نیاز به واکسیناسیون ندارد، این گفته درست نیست، همچنین سوءتغذیه مانع از واکسیناسیون نمی شود، چه تغذیه خوب باشد چه بد، واکسیناسیون ضروری است. اگر بنا به دلایلی تزریق واکسن کودک به تأخیر افتاد، می توان ادامه واکسیناسیون را انجام داد و نیاز نیست که تزریق واکسن دوباره انجام شود. به عنوان مثال اگر کودک ۲ واکسن را زده است و نوبت سوم آن به تأخیر افتاده و این تأخیر ممکن است ۲ یا ۳هفته یا یک ماه باشد دیگر نیاز به تکرار نوبت اول و دوم نیست بلکه باید واکسن نوبت سوم تزریق شود. همچنین ابتلای کودک به بیماری مانع از واکسیناسیون وی نمی شود. به عنوان مثال اگر کودک دچار فلج اطفال شده، که خوشبختانه این بیماری ریشه کن شده است حتما باید واکسن فلج اطفال بزند زیرا چندین نوع ویروس فلج وجود دارد و ممکن است بیماری کودک تنها از یک نوع ویروس باشد و ویروس های دیگر هم می تواند برای وی مشکل ایجاد کند. توجه داشته باشید هر زمانی که دولت یا وزارت بهداشت به عنوان روز ملی واکسیناسیون اعلام کند، مادران حتما توصیه وزارت بهداشت را جدی بگیرند، حتی اگر کودک یک روز قبل هم واکسن زده باشد، واکسن اعلام شده از سوی وزارت بهداشت حتما باید تزریق شود. بسیاری از کودکان بعد از تزریق واکسن تب می کنند، برای پایین آوردن تب می توانید از قطره خوراکی استامینوفن استفاده کنید، میزان مصرف این قطره خوراکی برای هر یک کیلوگرم وزن کودک ۲قطره است یعنی اگر کودک ۵کیلو وزن دارد هر ۶ساعت ۱۰قطره به او داده شود.