تنظیم خواب کودکان، چگونه؟

امان از برنامه‌های دیرهنگام تلویزیون که بچه‌ها را همراه با والدین‌شان پای تلویزیون بیدار نگه می‌دارد. شب‌بیداری‌ای که عاقبتش سروکله زدن صبح برای بیدار شدن بچه‌هایی است که باید به مدرسه بروند. در روزهای آخر هفته یا تعطیلی‌های مدت‌دار مانند تعطیلات عید نوروز که در پیش است نیز بچه‌ها بیشتر از حد بیدار می‌مانند. اما اگر این اتفاق افتاد چطور می‌توان دوباره آن‌ها را به ساعت خواب نرمال خود برگرداند. اصلا کم خوابیدن یا دیر خوابیدن چه ضرری می‌تواند به فرزندان ما وارد کند؟

با دکتر سمیه اسلامی، روانشناس درباره این موضوع مشورت کردیم. او درباره اهمیت رعایت نظم ساعت خواب در خانواده گفت: «بهتر است قبل از تنظیم ساعت خواب کودک به اجرای قانون در منزل توجه کنیم. اگر از سنین پایین قانون خواب به موقع اجرا شود کودک به این روند عادت می‌کند.»

این روانشناس بهترین زمان خواب کودکان را این طور توضیح داد: «بهترین ساعات خواب شبانه کودکان این است که از ساعت ۹ شب به رختخواب بروند و مدت زمان خواب‌شان تا حدود ساعت ۶ صبح به طول انجامد. چراکه در این فاصله زمانی هورمون خواب (ملنین) شروع به ترشح می‌کند و این هورمون کلید رشد کودک است. اگر مغز در این زمان در حال استراحت باشد، احساس خستگی به حداقل می‌رسد، رشد فیزیکی افزایش می‌یابد و میزان تمرکز کودک بالا می‌رود. بنابراین رعایت زمان خواب مخصوصا در کودکانی که به مدرسه می‌روند اهمیتی دوچندان پیدا می‌کند. زیرا کودک مدرسه‌ای نیاز به انرژی و تمرکز دارد و زمانی که خوابش کامل نباشد حواس‌پرتی، خواب آلودگی، پرخاشگری و یادگیری نامناسب برای او به وجود می‌آید.»

دکتر سمیه اسلامی، روانشناس درباره راهکارهایی که والدین در رابطه با اصلاح ساعت خواب کودکان باید به کار بندند، تاکید کرد: «البته همکاری والدین و صبر و حوصله آنها بسیار مهم است و نباید با بی‌حوصلگی و تعجیل انتظار داشته باشند که کودک‌شان در زمان کوتاهی بتواند ساعت خواب خود را اصلاح کند. نکته دیگری که والدین باید رعایت کنند و تاثیر زیادی در پذیرش ساعت خواب جدید از طرف کودک دارد این است که از شب بیداری‌های بی‌مورد پرهیز کنند چرا که در این صورت کودک تمایلی به زود به رختخواب رفتن ندارد زیرا تصور می‌کند اگر بخوابد چیزی را از دست می‌دهد و کمتر بازی می‌کند. مورد آخر اینکه برای تغییر ساعت خواب می‌توانید در طی روز با کودک خود وقت بیشتری بگذرانید و بسیار بازی داشته باشید و برای او سرگرمی‌های مختلف ایجاد کنید تا فرزندتان هنگام شب راحت‌تر به خواب برود.»

دکتر اسلامی درباره تنظیم مجدد خواب برای کودکانی که در زمان تعطیلات به شب‌بیداری‌های طولانی عادت می‌کنند، توضیح داد: «والدین برای تنظیم ساعات خواب کودکان بهتر است کم‌کم ساعات را کاهش دهند. یعنی اگر کودک شما ساعت ۱ بامداد می‌خوابد، در شب نخست، زمان به رختخواب رفتن او را به ساعت ۱۲:۳۰ تغییر دهید و بعد از چند روز که این ساعت تثبیت شد، آن را به ۱۲ نیمه شب برسانید و به همین منوال ادامه دهید تا به ساعت مورد نظر خود برسید. این فرآیند آهسته تغییر ساعت خواب کمک می‌کند که هم کودک‌تر راحت‌تر آن را بپذیرد و هم فیزیولوژی بدن او به مرور به ساعت تنظیم‌شده عادت کند.»