رشد مغز کودکان، نکات مهم

وقتی از کمبود آهن صحبت می شود، احتمالاً به یاد کم خونی می افتید. با وجود این، کمبود آهن در نوزادان ممکن است رشد مغز را کُند نماید. چرا آهن برای مغز مهم است؟

- اگر نوزاد آهن کافی دریافت نکند، پیوندهای عصبیِ کمی شکل می گیرند.

- آهن برای تولید میلین ضروری است. کاهش تولید میلین باعث اختلال های ذهنی و حرکتی می شود.

- آهن برای تولید و کارکرد دوپامین ضروری است. دوپامین یک انتقال دهندۀ عصبی است که در سلامت روانی و جسمی نقش مهمی دارد. کمبود آهن ممکن است در فعالیت دوپامین تاثیر بگذارد و در نتیجه، در یادگیری، حافظه و توجه اختلال ایجاد کند.

حتی کمبود این مادۀ معدنی مهم ممکن است در هوش و رفتار تاثیر منفی بگذارد. برطرف کردن کمبود خفیف آهن با استفاده از مکمل های آهن بسیار مفید است. کودک را آزمایش کنید تا مطمئن شوید کمبود آهن ندارد، زیرا کمبود آهن در کودکان شایع است. نتایج یک پژوهش معتبر نشان داد که ۹ درصد از کودکان ۱ تا ۳ ساله کمبود آهن دارند و ۳ درصد نیز کم خونی ناشی از فقر دارند.

کمبود آهن دلایل زیادی دارد. نخست اینکه تعداد کمی از کودکان با شیر مادر تغذیه می شوند. شیر مادر سرشار از آهن است و حتی از مکمل ها نیز مفیدتر است. به طور طبیعی بدن شما به سختی می تواند آهن را از رژیم غذایی بگیرد اما شیر مادر حاوی نوعی مخصوص آهن است که نوزاد به طور کامل می تواند آن را جذب کند. دوم اینکه شیر گاوکه مقدار کمی آهن دارد غذای اصلی بسیاری از کودکان است. کودکی که با شیر گاو تغذیه می شود و مکمل آهن مصرف نمی کند در خطر کمبود آهن قرار دارد. توصیه می کنیم به کودکان زیر یک سال شیر گاو داده نشود.

اگر کودک با شیر خشک تغذیه می شود فقط از شیرخشک هایی استفاده کنید که حاوی آهن باشند. همۀ شیرخشک ها حاوی آهن نیستند و اگر کودک با شیرخشک های حاوی آهن تغذیه نمی شود در خطر کمبود آهن قرار دارد. کودکانی که با شیر خشک تغذیه می شوند باید از ۴ تا ۶ ماهگی به بعد مکمل های آهن مصرف کنند. آهن در غذاهایی مثل گوشت، مرغ و ماهی وجود دارد. گیاهان نیز حاوی آهن هستند که این نوع آهن به سادگی جذب نمی شود. مواد غذایی که شامل ویتامین C هستند (مثل مرکبات، میوه ها، توت، سبزیجاتِ خانوادۀ کلم) میزان جذب آهن را افزایش می دهند و باید در رژیم غذایی کودکان وجود داشته باشند.

نکتۀ مهم
چگونه می توان فهمید که کودک، آهن مورد نیاز خود را دریافت می کند؟ آزمایش خون که در نه ماهگی انجام می شود میزان هموگلوبین (پروتئینی که آهن را حمل می کند و در سلول های قرمز خون وجود دارد) را می سنجد تا کم خونی را تشخیص دهد.

آزمایش خون کم خونی شدید را تشخیص می دهد اما ممکن است نتواند کمبود آهن را در کودکان نشان دهد. از پزشک اطفال بخواهید تا آزمایش فریتین را انجام دهد. فریتین پروتئینی است که آهن را در بدن ذخیره می کند و با آزمایش فریتین می توان مقدار آهن ذخیره شده در بدن را مشخص کرد.

هرچه سطح فریتین پایین تر باشد، بیشتر احتمال دارد که کودک به کمبود آهن مبتلا باشد. اگر کودک در خطر کمبود آهن قرار دارد، مطمئن شوید که رژیم غذایی او به مقدار کافی از آهن غنی شده است و ویتامین C نیز در رژیم غذایی او وجود دارد تا بتواند آهن موجود در غذاها را جذب کند.

کودکی که با شیر مادر تغذیه شده است باید پس از ۶ ماهگی مکمل آهن مصرف کند. بهتر است از سولفات آهن یا قطرۀ آهن استفاده شود و مقدار آن نیز باید 8 - 6 میلی گرم در روز باشد که به صورت خوراکی مصرف می شود. نوزادان کم وزن و زودرس ممکن است در ماه اول زندگی به آهن بیشتری نیاز داشته باشند. آهن مانند سایر داروها و مکمل های غذایی، باید دور از دسترس کودکان نگهداری شود. کودکان 1 تا 3 ساله روزانه به 8 تا 10 میلی گرم مکمل آهن نیاز دارند. در 4 تا 6 ماهگی می توان غلات غنی شده با آهن را به رژیم غذایی کودک اضافه کرد. در سال اول زندگی، غلات غنی شده با آهن می توانند از کمبود آهن پیشگیری کنند.

مقدار بهینۀ مصرف آهن
مادران شیرده: هر روز ۴۰ تا ۵۰ میلی گرم مکمل آهن
کودکان بالاتر از 6 ماه که با شیر مادر تغذیه می شوند: به کودکان شش ماهه و بالاتر باید قطرۀ ویتامین که آهن نیز دارد داده شود. مقدار مصرف باید روزانه 6 تا 8 میلی گرم باشد. سولفات آهن مفیدتر است زیرا بهتر جذب می شود.

کودکانی که با شیر خشک تغذیه می شوند: باید به این کودکان فقط شیرخشک های غنی شده با آهن داده شود که در هر 150 گرم 1.8 میلی گرم آهن دارند.

کودکان یک ساله و بالاتر: کودکان 1 تا 3 ساله روزانه به 8 تا 10 میلی گرم آهن نیاز دارند.