تست تحمل گلوکز (GTT) یا آزمایش قند خون در بارداری چیست؟
تقریبا یک مورد به ازای هر ۱۰ زن باردار دیابت بارداری (GTT) را تجربه خواهند کرد. در صورتی که قند دو ساعت بعد از غذای فرد بالاتر از حد طبیعی باشد، تست تحمل گلوکز (GTT) که شامل سه مرحله اندازه گیری قند خون است، می‌تواند در تشخیص دیابت بارداری بسیار کمک کننده باشد.
تقریبا یک مورد به ازای هر ۱۰ زن باردار دیابت بارداری (GTT) را تجربه خواهند کرد. در صورتی که قند دو ساعت بعد از غذای فرد بالاتر از حد طبیعی باشد، تست تحمل گلوکز (GTT) که شامل سه مرحله اندازه گیری قند خون است، می تواند در تشخیص دیابت بارداری بسیار کمک کننده باشد. این آزمایش برای تعیین بالا یا پایین بودن قند خون انجام می شود.
تست تحمل گلوگز از جمله غربالگری‌های خیلی مهم است که متاسفانه بسیاری از خانم‌ها آن را جدی نمی‌گیرند.
تست تحمل گلوکز برای چه کسانی انجام می شود؟
تست تحمل گلوکز به صورت روتین در دوران باردرای بین هفته 26 تا 30 در خواست می شود. همچنین شاید قبل از این زمان به زنانی که چاق هستند و یا سابقه خانوادگی دیابت دارند توصیه به انجام GTT می شود.
آزمون تحمل گلوکز خوراکی (OGTT) چیست و چطور انجام می شود؟
در آزمایش تحمل گلوکز فرد باید حداقل هشت ساعت ناشتا باشد. معمولاً از فرد خواسته می‌شود که شب قبل از آزمایش دیروقت شام میل کند و بعد از آن ممکن است گفته شود از خوردن و نوشیدن هر چیز به جز مقدار کمی آب خودداری کند، در نتیجه بهتر است صبح روز بعد، پیش از هر کاری این آزمایش انجام شود. در روز آزمایش ابتدا یک نمونه خون برای اندازه‌گیری قند خون ناشتا گرفته می‌شود و پس از آن محلولی حاوی ۱۰۰ گرم گلوکز خوراکی به فرد داده می‌شود.
در این زمان طی سه ساعت، سه نمونه خون به صورت هر ساعت یک بار، از بازو گرفته می‌شود تا خون مورد آزمایش قرار گیرد. از آنجا که این آزمایش سه ساعت به طول می‌انجامد، حتماً نیاز به چیزی خواهید داشت تا سرتان را با آن گرم کنید، زیرا در زمان تهیۀ نمونه خون باید در اتاق انتظار بنشینید. همچنین یک خوردنی همراه داشته باشید، زیرا بعد از دریافت آخرین نمونه، احتمالاً گرسنه خواهید بود.
بعد از اعلام نتیجۀ آزمایش، درصورتی‌که حداقل دو مورد از مقادیر اندازه‌گیری‌شده بیشتر از مقدار استاندارد باشد، پزشک تشخیص قطعی دیابت بارداری می‌دهد و اقدام‌های لازم را برای شما انجام خواهد داد. توجه کنید که در برخی موارد، پزشکان به جای آزمایش چالش گلوکز، از ابتدا آزمایش تحمل گلوکز دو ساعته را درخواست می‌کنند.
بعد از اعلام نتیجۀ آزمایش، درصورتی‌که حداقل دو مورد از مقادیر اندازه‌گیری‌شده بیشتر از مقدار استاندارد باشد، پزشک تشخیص قطعی دیابت بارداری می‌دهد و اقدام‌های لازم را برای شما انجام خواهد داد. توجه کنید که در برخی موارد، پزشکان به جای آزمایش چالش گلوکز، از ابتدا آزمایش تحمل گلوکز دو ساعته را درخواست می‌کنند.
این آزمایش مانند آزمایش تحمل گلوکز سه ساعته است، با این تفاوت که محلول گلوکز خوراکی حاوی ۷۵ گرم گلوکز است و نمونه‌ها در مدت دو ساعت گرفته می‌شود. این نوع غربالگری در یک مرحله انجام می‌شود و نتیجۀ آن قطعی است.
نحوه انجام تست تحمل گلوکز (GTT) چگونه است؟
افزایش قند خون می تواند نشان دهنده کارکرد ضعیف بدن در تولید انسولین باشد. اما قند خون بالا همیشه نشانه ای از دیابت بارداری نیست. به همین دلیل از آزمون تحمل گلوکز استفاده می شود. برای انجام این آزمایش باید حداقل ۸ ساعت ناشتا باشید. در صبح روز آزمایش یک محلول گلوکز ( قند) به فرد داده می شود و نمونه خون در زمان های ۱ ساعت، ۲ ساعت و ۳ ساعت بعد از خوردن محلول گلوکز از او گرفته می شود.
آزمون تحمل گلوکز (تست تحمل گلوکز یا GTT) چه زمانی در بارداری انجام می شود؟
طبق دستورالعمل وزارت بهداشت کشور آ زمایش GTT بین هفته 26 تا 30 بارداری برای مادر درخواست می شود.
آیا انجام تست تحمل گلوکز (GTT) در بارداری برای جنین خطرناک است؟
انجام تست تحمل گلوکز با در نظر گرفتن میزان قند خون ناشتا در آزمایش قبلی و به تشخیص فرد متخصص، خطری برای مادر و جنین ندارد. مگر اینکه مادر از قبل مبتلا به دیابت باشد و یا دیابت بارداری در وی مسلم شده باشد. در این صورت خوردن محلول گلوکز (قند خوراکی) برای او خطرناک محسوب می شود.
بررسی نتایج آزمایش قند خون
پزشکان از استانداردهای مختلفی برای تعیین بالا یا پایین بودن سطح قند خون شما استفاده می‌کنند. در آزمایش چالش گلوکز اگر سطح قند خون شما پس از آزمایش بیشتر از ۱۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، جواب آزمایش مثبت است و نیاز به آزمایش تشخیصی قطعی تحمل گلوکز خواهد بود.
در تست تحمل گلوکز سه ساعته، اگر حداقل دو مورد از موارد اندازه‌گیری در ساعت‌های مختلف آزمایش بیشتر از مقادیر استاندارد آن باشد، پزشک تشخیص قطعی دیابت بارداری خواهد داد. مقادیر استاندارد برای قند خون در آزمایش تحمل گلوکز سه ساعته به شرح زیر است:
- قند خون ناشتا کمتر از ۹۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
- قند خون یک ساعته کمتر از ۱۸۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
- قند خون دو ساعته کمتر از ۱۵۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
- قند خون سه ساعته کمتر از ۱۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
در روش یک مرحله‌ای یا آزمایش تحمل گلوکز دو ساعته این مقادیر به شرح زیر است:
- قند خون ناشتا کمتر از ۹۲ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
- قند خون یک ساعته کمتر از ۱۸۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
- قند خون دو ساعته کمتر از ۱۵۳ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
درصورتی‌که پزشک تشخیص دیابت بارداری بدهد، احتمالاً از فرد خواهد خواست که با رعایت یک برنامۀ غذایی مناسب، وضعیت سلامت خود را کنترل کند. دیابت بارداری معمولاً تا زمانی که باردار هستید ادامه می‌یابد، اما برخی از خانم‌ها که در دوران بارداری به دیابت مبتلا می‌شوند،
پس از زایمان نیز دچار آن خواهند بود، بنابراین شش تا هشت هفته بعد از زایمان نیز انجام آزمایش ضروری است.
مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
قند خون بدن فرد باردار به پزشک اطلاعات مهمی راجع به سلامت بارداری داده و تست تحمل گلوکز (GTT) نشان می‌دهد بدن تا چه حد می‌تواند قند غذاها را کنترل کند.
این آزمایش نمایانگر آن است که آیا در خطر ابتلا به بیماری دیابت قرار دارید یا اینکه آیا قبلا به آن مبتلا شده‌اید. یک شیوه ساده‌تر از این تست در بارداری انجام شده و نشان می‌دهد آیا به دیابت بارداری مبتلا هستید یا خیر.
به طور طبیعی وقتی غذا می‌خورید، قند خون شما افزایش پیدا می‌کند. لوزالمعده، هورمونی آزاد می‌کند که انسولین نام دارد. در نتیجه، قند خون برای آزاد شدن انرژی و ذخیره شدن وارد سلول‌ها شده و دوباره سطح قند خون به حالت طبیعی خود بر می‌گردد.
خطر و عوارض دیابت بارداری برای مادر و جنین چیست؟
قند خون زیاد بدن مادر بر جنین هم اثر می‌گذارد چون جنین مواد غذایی بدن خود را از بدن مادر تامین می‌کند. جنین این قند خون اضافی را به صورت چربی ذخیره کرده و وزن او بیشتر از میزان نرمال می‌شود. در این حالت احتمال عوارض زیر برای او افزایش می‌یابد:
- جراحت در حین زایمان به دلیل وزن زیاد؛
- سطح پایین قند خون در زمان تولد؛
- زردی؛
- زایمان زودرس؛
- مشکلات موقتی تنفسی.
ضمنا در آینده احتمال ابتلا به چاقی و بیماری دیابت برای فرزند شما بیشتر خواهد بود.
همچنین خطر عوارض زیر برای مادر وجود دارد
- افزایش احتمال سزارین
- سقط جنین
- فشار خون بالا و مسمومیت بارداری
- زایمان زودرس
معمولا قند خون فرد بعد از زایمان به حالت قبل بر می‌گردد. اما احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ و دیابت بارداری در حاملگی بعدی افزایش پیدا می‌کند. با وجود آنکه ممکن است زایمان شما به شیوه سزارین انجام شود بسیاری از زنان مبتلا به دیابت بارداری بدون مشکل به صورت واژینال زایمان می‌کنند.
آزمایش تحمل گلوکز (بررسی دیابت بارداری) چیست؟
این آزمایش برای غربالگری دیابت بارداری انجام می‌شود. بیماری دیابت بارداری نوع خاصی از دیابت است که بعضی از خانم‌های باردار در انتهای بارداری به آن مبتلا می‌شوند (معمولا بعد از هفته ۲۴ بارداری). زنانی که به این بیماری مبتلا می‌شوند قبل از بارداری دچار دیابت نبوده‌اند.
تست تحمل گلوکز در هفته چندم بارداری انجام می‌شود؟
تمامی خانم‌های باردار باید آزمایش دیابت بارداری ( آزمایش قند خون بارداری ) را در دوران بارداری انجام دهند. این آزمایش با بررسی سابقه بیماری فرد و بررسی بعضی از فاکتورهای ریسک و همچنین تست تحمل گلوکز (GTT) انجام می‌شود.
این تست یکی از تست‌های استاندارد بارداری است که معمولا بین هفته 24 تا ۲۸ بارداری انجام می‌شود. اگر قبلا دچار دیابت بارداری بوده باشید، یا پزشک در خصوص این بیماری نگرانی داشته باشد ممکن است حتی قبل از هفته سیزدهم از شما بخواهد آزمایش را انجام دهید.
آزمایش دیابت بارداری چگونه انجام می‌شود؟
چند نوع تست برای شناسایی دیابت بارداری در افراد باردار وجود دارد. در نوع اول که تست چالش گلوکز نام دارد اگر نتیجه آزمایش مثبت باشد آزمایش دوم که تست تحمل گلوکز نام دارد انجام می‌شود.
وقتی که بدن نتواند به طور موثر گلوکز را مورد استفاده قرار دهد، این آزمایش احتمال ابتلا به دیابت را تعیین می‌کند.
آمادگی قبل از انجام آزمایش تحمل گلوکز چیست؟
آمادگی خاصی قبل از آزمایش ( آزمایش چالش گلوکز ) نیاز نیست. در این آزمایش باید یک مایع شیرین که گلوکولا نام دارد را به سرعت بنوشید. این مایع حاوی ۵۰ گرم گلوکز است.
بدن این گلوکز را به سرعت جذب کرده و سطح گلوکز در عرض ۳۰ تا ۶۰ دقیقه بالا می‌رود. حدود ۶۰ دقیقه بعد از نوشیدن گلوکولا، از یکی از رگ‌های بازو، خون گرفته می‌شود. آزمایش قند خون نشان می‌دهد محلول گلوکز چگونه در بدن فراوری و متابولیزه شده است.
عوامل موثر بر آزمایشات قند خون
موارد زیر می توانند بر نتیجه آزمایش اثر گذار باشند و باعث شوند که آزمایش نتیجه دقیق و درستی را نشان ندهد:
- خوردن یا نوشیدن کمتر از 8 ساعت قبل از آزمایش خون ناشتا و یا کمتر از 2 ساعت قبل از تست، 2 ساعت پس از غذا.
- مصرف الکل، سیگار کشیدن و نوشیدن قهوه
- بیماری
- مصرف داروهایی همچون قرص های جلوگیری از بارداری، داروهای کاهنده فشار خون، فنی توئین (دیلانتین)، فوروزماید (لازیکس)، تریامترن (دیرنیوم تیازید)، هیدروکلروتیازید (اسید ریکس، ارتیک)، نیاسین، پروپرانولول (ایندرال) و یا کورتیکواستروئید (پردنیزولون).
اگر نتایج تست تحمل گلوکز غیر نرمال باشد چه اقدامی باید انجام داد؟
اگر فقط یکی از مقادیر غیر نرمال باشد پزشک از شما می‌خواهد رژیم غذایی خود را تغییر دهید و در ادامه بارداری، مجددا آزمایش را برای شما تجویز خواهد کرد.
اگر ۲ مورد از تست‌ها یا بیشتر غیر نرمال باشد شما به عنوان مبتلا به دیابت بارداری شناخته شده و پزشک درباره برنامه مداوا با شما صحبت خواهد کرد. درمان دیابت بارداری برای حفظ سلامت مادر و جنین خیلی اهمیت دارد.
آزمایشگاه تشخیص طبی نویان
