بیماری های خطرناک در بارداری، چقدر درباره آنها می‌دانید؟

بارداری با تغییرات فیزیولوژیک وسیعی همراه است که اشتباه در شناسایی و افتراق آنها منجر به ایجاد عوارض جبران ناپذیر می شود. گاهی این عوارض تا انتهای عمر همراه مادر باقی می ماند (مانند دیابت) و روند معمول زندگی را دشوار می سازد، و گاهی این عوارض منجر به مرگ جنین یا اختلال در زندگی وی می شود. (مانند نوزاد کم وزن) گاهی نیز مرگ مادر به دنبال یک بارداری پرخطر ایجاد می شود که علاوه بر خانواده، جامعه نیز تحت تأثیر عواقب آن قرار می گیرد.

دیابت بارداری
دیابت و بارداری بر یکدیگر تاثیر گذاشته و سلامتی مادر و جنین را به طور جدی به خطر می اندازند. افزایــش احتمال پره اکلامپسی، ناهنجاری های مادرزادی، زایمان زودرس، زایمان سخت، مرگ جنین، عفونت، ماکروزومی و سقط، بارداری همراه با دیابت را تهدید می کند.

بیماری های ریوی
تعدادی اختلال های ریــوی حاد و مزمن دردوران بارداری دیده می شود و شایع ترین آن بیماری آسم است. بارداری باعث تشدید بیماری آسم در یک سوم بیماران می شود. اگر بیماری شدید در این دوران وجود نداشته باشد، پیامدهای حاملگی خوب خواهد بود. افزایش قابل توجه عوارض با افزایش پیشرونده شدت بیماری، کنترل ضعیف بیماری و یا هر دوی این عوامل درارتباط است. بیماری آسم در برخی موارد می تواند با افزایش احتمال پره اکلامپسی، نوزاد کم وزن، مرده زایی و زایمان زودرس همراه باشد. درحمله آسم جنین زودتر از مادر دچار کمبود اکسیژن می شود. علاوه برآسم، پنومونی، برونشیت حاد، سل و ... می تواند در دوران بارداری برای مادر و جنین مشکل ساز باشد.

بیماری های گوارشی
در دوران بارداری دستگاه گوارش دچار تغییرات فیزیولوژیک، عملکردی و آناتومیک می شود. در بیشتر زنان باردار درجات بارداری خفیف تا متوسط تهوع و استفراغ تقریبا تا هفته 16 بسیار شایع است که با بالا بودن میزان سرمی هورمون های بارداری مرتبط است. درطی بارداری ممکن است بعضی از عوارض گوارشی بهبود نسبی پیدا کند.

اختلال های ترومبوآمبولیک (ایجاد لخته درون رگ ها)
خطر ترومبوز وریدی (تشکیل لخته خون داخل سیاهرگ) و آمبولی ریوی(انتقال لخته خون یا چربی به سیستم تنفسی) درزنانی که از سایر جهات سالم هستند در دوران بارداری و نفاس بیشترین حد را دارد. خطر آمبولی ریه دردوران حاملگی چهار تا شش برابر بیشتر است. کاهش سرعت جریان خون وریدی ساق پاها مهم ترین عامل خطر زمینه ساز برای ترومبوز وریدی است. دراکثر موارد ترومبوز وریدی در دوران بارداری محدود به وریدهای عمقی اندام های تحتانی است. ترومبوز بیشتر درساق پای چپ اتفاق می افتد. نشانه های آن با درد و ادم ساق و ران، رنگ پریدگی و سردی اندام همراه است. در بارداری های چند قلویی، زنان مبتلا به کم خونی، استفراغ شدید حاملگی، خونریزی و زنانی که سزارین شده اند خطر ترومبوآمبولیسم تقریبا دو برابر است. نکته مهم این است که آمبولی ریوی هنوز هم یکی از علل اصلی مرگ مادر در کشورهای پیشرفته است.

بیماری های تیروئید
اختلال های تیرویید در زنان جوان شایع تر است. ارتباط نزدیکی بین عملکرد تیرویید مادر و جنین وجود دارد. داروهای موثر بر تیرویید مادر، تیرویید جنین را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. تشخیص بالینی کم کاری تیرویید در بارداری دشوار است. کم کاری شدید تیرویید در بارداری شایع نیست زیرا اغلب سبب ناباروری می شود. کم کاری و پرکاری تیرویید هر دو با پیامدهای نامطلوبی برحاملگی همراه است و مشکلاتی مانند افزایش فشارخون، مرده زایی، تاخیر رشد جنین، زایمان زودرس، دکولمان، افزایش بروز سقط و تولد نوزاد کم وزن را به همراه دارد.

بیماری کبدی
آن دسته از بیماری های کبد که در جریان بارداری اتفاق می افتد، به سه دسته عمومی تقسیم می شوند. دسته اول شامل اختلال هایی است که با بارداری ارتباط دارند و بعد از زایمان بهبود می یابند. از بیماری های این دسته می توان به اختلال عملکرد کبد در اثر تهوع و استفراغ شدید بارداری، کبــد چرب حاد و آسیب سلول هــای کبــدی در ارتباط با پره اکلامپسی اشــاره کرد. گروه دوم اختلال های کبدی حادی است که همزمان با بارداری رخ می دهند، مانند هپاتیت ویروسی حاد و دسته سوم، بیماری های مزمن کبدی هستند که مقدم بر بارداری وجود دارد، مانند هپاتیت مزمن، سیروز و واریس های مری. شایع ترین علت نارسایی حاد کبد در دوران حاملگی، کبدچرب حاد است. یکی ازخطرناک ترین بیماری هــایی که می توانــد جنین راتهدید کند هپاتیت B است.

نوزادان به ویروس این بیماری بسیار حساسند و اگر بیماری مادر در زمانی نزدیک به تولد نوزاد تشخیص داده شود، شیرخوار به احتمال بسیار زیاد ناقل مزمن (طولانی مدت) عفونت می شود. با تشخیص زودهنگام این بیماری در بارداری و انجام اقدام های پیشگیرانه و درمان حمایتی می توان احتمال انتقال عفونت به نوزاد را کاهش داد .

تمامی خانم های بارداری که علیه هپاتیت B واکسینه نشده اند باید در هفته ۱۰ تا ۱۶ بارداری از نظر این بیماری مورد غربالگری قرار گیرند . اگر مادر به عفونت هپاتیتB آلوده باشد ، به منظور پیشگیری از ابتلای نوزاد طی ۱۲ ساعت اول پس از تولد، ایمونوگلوبولین و اولین دوز واکسن هپاتیت B، به نوزاد تزریق می شود .
مادرمبتلا به منعی برای شیردهی به نوزاد خود ندارد، چون انتقال ویروس هپاتیت B از طریق شیر مادر وجود ندارد، البته به شرط آنکه نوک سینه مادر زخم نباشد.

بیماری های عصبی روانی
در تعداد بسیاری از زنان مبتلا به بیماری مزمن عصبی، بیماری قبل از حاملگی تشخیص داده می شود. در برخی دیگر نشانه های عصبی اولین بار در دوران بارداری ظاهر می شود. سردرد شایع ترین شکایت عصبی دردوران حاملگی است. غربالگری از نظر بیماری های روانی در اولین ملاقات بارداری انجام می شود. حاملگی یکی از عوامل مهم استرس زای زندگی است که می تواند سبب تسریع یا تشدید زمینه ایجاد بیماری های روانی و افسردگی شود. افسردگی پس از زایمان در ۱۰ تا ۲۰ درصد زنان به وجود می آید. عواملی مانند سن کم مادر، افسردگی قبل از زایمان، استعمال دخانیات، مصرف موادمخدر، استفراغ شدید حاملگی و زایمان قبل از موعد و مشکلات خانوادگی در بروز افسردگی پس از زایــمان نقش دارند. افسردگی مادر در هفته ها و ماه های اول بعد از زایمان، ممکن است سبب ارتباط ضعیف بین مادر و نوزاد و پیدایش مشکلات رفتاری در مراحل بعدی زندگی کودک شود.

صرع
در زنان مبتلا به صرع تعداد تشنج ها و خطر بروز ناهنجاری های مادرزادی افزایش می یابد. انجام مشاوره پیش از بارداری و ارجاع به پزشک جهت تغییر درمان دارویی با کمترین عوارض بر جنین، ضروری است. هدف از انجام مراقبت های دوران بارداری در زنان مبتلا به صــرع کنترل تشنج ها است. بعد از ســردرد، اختلال های تشــنجی دومین بیماری شــایع عصبی است که درزنان باردار رخ می دهد.