پنج ماهگی نوزاد، اتفاقاتی که شگفت‌ زده‌ تان می کند

در یکی از همین روز‌ها نوزادتان باید بتواند غلت بزند، البته اگر قبلاً این کار را انجام نمی‌داده است. اما قبل از اینکه شما را با غلت خوردن از روی میز تعویض پوشک غافلگیر کند؛ به یاد داشته باشید که چشم از او برندارید و او را محکم نگه دارید، مخصوصاً در جایی که خطر افتادن وجود داشته باشد. هرگز او را برای خوابیدن روی تختخواب خود یا کاناپه قرار ندهید، زیرا ممکن است تا لبهٔ تخت حرکت کند.

اگر هنوز خانه را برای نوزاد ایمن‌سازی نکرده‌اید، هر گونه شیء شکستنی و خطرناک را از دسترس او دور کنید و روی پریز‌ها نیز درپوش بگذارید.

تحقیقات نشان می‌دهند نوزادان زمانی شاد‌تر هستند که حواسشان معنای بیشتری برایشان پیدا کند. اگر قوای حسی او را به فعالیت وا دارید، خوشحال می‌شود. اما اگر حواس او را زیاد تحریک کنید، بد خلقی می‌کند. در این سن نوزاد به دنبال تجارب حسی می‌رود که در آن حواس مختلف با هم ترکیب می‌شوند؛ از قبیل استفاده از حس لامسه به همراه حس بینایی و توانایی حرکتی به همراه توانایی صدا درآوردن.

اما دسته بندی کردن تحریکات حسیِ زیادی که در محیط اطراف وجود دارد، برای نوزادان دشوار است. به آخرین باری که با خانواده دور هم جمع شده بودید، فکر کنید: همه با هم حرف می‌زدند، صدای موسیقی بلند بود، کودکانِ بزرگ‌تر دور خانه می‌دویدند، در این صورت احتمال بدخلق شدن نوزاد بالا می‌رود؛ در این هنگام اگر پدر بزرگش او را روی زانو‌هایش بالا و پایین بکند، و ترانه‌ای کودکانه برایش بخواند، نوزاد به طور شگفت آوری دوباره آرام و راضی می‌شود.

برای سرگرم کردن نوزادتان او را روی صندلی مخصوصش قرار دهید و یک موسیقی رقص بگذارید. حالا با موزیک پیش بروید: دست‌هایتان را تکان بدهید، بچرخید و کارهای بچه گانه انجام دهید. این کار‌ها او را شاد، آرام و سرگرم کرده و در عین حال به او کمک می‌کند تا حواسش (منظور حواس پنجگانه) را با شیوه‌ای مناسب یک نوزاد با هم ترکیب کند.

هنگامی که در یک میهمانی مملو از عوامل تحریک کنندهٔ حواس باشید - جشن تولد، و یا یک میهمانی خانوادگی شلوغ - اینجاست که صدای او در می‌آید و بدخلقی می‌کند. او را از آنجا بیرون ببرید و در حالی که تکانش می‌دهید (به حالت رقص والس) به آرامی زمزمه کنید. صدای آرامش بخش شما و ریتم حرکتتان به طور معجزه آسایی او را ساکت و آرام خواهد کرد.

یک اتفاق مهم

آیا نوزادتان بیش از حد نق نقو شده، دست‌هایش را می‌جود، ناله می‌کند و غر می‌زند، به حدی که فکر نمی‌کنید مشکل از دندان درآوردن باشد؟ تمامی این‌ها ممکن است با فزونی ریزش آب دهان، عفونت گوش و یا حتی تب خفیف همراه شود. همه این‌ها علائم رویش دندان هستند که هفته‌ها قبل از درآمدن دندان‌های کوچک و سفید او، شاهد آن‌ها خواهید بود.

پنج ماهگی- هفته دوم

در این سن نوزاد شما ممکن است در حال کشف پا‌هایش باشد! شاید وقتی او را روی دست‌هایتان نگه داشته‌اید خیلی راحت بایستد. همچنین ممکن است بتواند با کمک میز جلو مبلی، مبلمان یا صندلی، خودش را بالا بکشد و بایستد. این‌ها ورزش‌هایی برای تقویت پاهایی هستند که او چند ماه دیگر با استفاده از آن‌ها راه می‌رود و می‌دود.

استفاده از فنجان درب دار (Sippy cup) یکی از گام‌های بزرگِ بعدی نوزادتان است. این فنجان‌ها مانند شیشه شیرهای کوچک در سایزهای مختلف موجود است و جهت استفاده نوزادان بالای چهارماه استفاده می‌شود و نه تنها به وسیلهٔ آن یاد می‌گیرد که چگونه از فنجان چیزی بنوشد، بلکه اگر فقط شیر خودتان را به او می‌دهید، باعث آسودگی خاطرتان نیز می‌شود. نوزادان به طور کلی استقلالی را که با این فنجان بدست می‌آورند، دوست دارند.

یکی از نکات مهمی که باید بدانید این است که شیر خودتان یا شیر خشک را در این فنجان نریزید. به جای آن مقداری آب میوه رقیق شده یا یک چیز جدید که دوست داشته باشند طعمش را امتحان کند را با این فنجان به او بدهید.

در این سن بسیاری از نوزادان در طول روز کمتر خوابیده و بیشتر بازی می‌کنند. نوازدان در این سن ۳ تا ۴ چرت یک ساعته می‌زنند. هرچند برخی از نوزادان ممکن است چندین چرت کوتاه مدت و برخی دیگر دو چرت طولانی داشته باشند.

تعداد و مدت زمان چرت نوزاد واقعاً مهم نیست. مهم مجموع مدت زمان خواب او در ۲۴ ساعت است. نوزاد شما در این سن، باید در هر ۲۴ ساعت تقریباً ۱۴ ساعت را بخوابد؛ اما این مقدار نیز می‌تواند متفاوت باشد. اگر مطمئن نیستید که نوزادتان به اندازه کافی می‌خوابد یا نه، با پزشک او مشورت کنید.

در این سن نوزادان عاشق بازی هستند، مخصوصاً بازی‌هایی که شامل چنگ زندن و گرفتن شیء باشد. این نوع بازی‌ها به تقویت مهارت‌های حرکتی ظریفشان کمک می‌کند. یک توپ کوچک و نرم را به آغوش او پرتاب کنید و ببینید که آیا می‌تواند آن را پیدا کند و متقابلاً‌‌ همان کار را انجام دهد. یک قرقرهٔ بدون نخ را با یک روبان ببندید و آن را جلوی او آویزان کنید؛ به احتمال زیاد سعی می‌کند آن را بگیرد.

در این سن نوزادان عاشق بازی هستند، مخصوصاً بازی‌هایی که شامل چنگ زندن و گرفتن شیء باشد. این نوع بازی‌ها به تقویت مهارت‌های حرکتی ظریفشان کمک می‌کند. یک توپ کوچک و نرم را به آغوش او پرتاب کنید و ببینید که آیا می‌تواند آن را پیدا کند و متقابلاً‌‌ همان کار را انجام دهد. یک قرقرهٔ بدون نخ را با یک روبان ببندید و آن را جلوی او آویزان کنید؛ به احتمال زیاد سعی می‌کند آن را بگیرد. بهترین بازی ها برای نوزاد چیست؟

البته برای کوچولویتان هر بازی کوچکی یک تجربهٔ آموزشی است. محققان دریافتند که نوزادان بزرگ تری که به طور مرتب با بلوکِ خانه سازی بازی می‌کردند، در تست زبان بهتر از سایر نوزادان همسنشان عمل کردند. همین بازی‌های ساده، رابطهٔ والدین و نوزاد را تقویت کرده و زمان تماشای تلویزیون و یا سایر فعالیت‌هایی که نوزاد را مجذوب خود نمی‌کند، کاهش می‌دهند. همچنین این بازی‌ها ذهن نوزاد را پرورش داده و به او کمک می‌کنند که جهش مغزی جدیدی - فرآیندی که به تکامل مغز کمک می‌کند - داشته باشد.

نوزادتان ممکن است بسیار هدفمند وارد بازی شود؛ برای مثال، شاید متوجه شوید که ابرو‌هایش را در هم برده و ظاهراً خیلی تمرکز کرده است. تمامی این لذت‌ها برای نوزادان ۴ تا ۵ ماهه به لحاظ ذهنی کار سختی است، بنابراین اگر شروع کرد به نق زدن، یعنی اینکه برای الآن دیگر کافی است و نیاز به استراحت یا خواب دارد.

پنج ماهگی- هفته سوم

نوزادتان به زودی می‌تواند بدون هیچ کمکی راست بنشیند. این رویداد برای اولین بار حدود ۵ ماهگی رخ می‌دهد، اما بار اول نوزاد کمی سست بوده و برای حفظ تعادل خود روی دست‌هایش به جلو تکیه می‌کند. با گذشت زمان کم‌کم تعادل خود را حفظ می‌کند. معمولاً در نه ماهگی می‌تواند بدون اینکه زمین بخورد، خودش را راست نگه دارد. تمام آن لحظاتی که او را روی شکم می‌خواباندید، او را بسیار قوی کرده‌اند. در این هفته هنگامی که روی شکمش خوابیده است می‌تواند دست‌ها و پا‌هایش را از روی زمین بلند کند، به طوری که انگار می‌خواهد پرواز کند.

پیروی از یک برنامهٔ زمانی خوب برای خوابتان، به شما و نوزادتان زمان زیادی می‌دهد تا با هم ارتباط برقرار کنید و خودتان را برای شبی که در پیش دارید، آماده خواب کنید. این کار می‌تواند به نوزادتان کمک کند تا خواب راحتی داشته باشد. می‌توانید فعالیت‌های زمان خواب را با همسرتان تقسیم کنید؛ برای مثال نوزاد را حمام کنید و او برایش قصه بخواند.

از آنجایی که نوزادتان در حال یادگیری دربارهٔ حرکت است، اشیاء متحرکی را در اطراف او قرار بدهید. او را روی زمین در حالت نشسته قرار دهید تا حرکت اجسام را ببیند، یک توپ را روی زمین غلت بدهید. ماشین‌های اسباب‌بازی را در جلو و عقب او حرکت دهید. یک تیوپ که برای کاغذهای رول شده استفاده می‌شود، خریداری نمایید، توپ و سایر اسباب بازی‌های کوچک را از طریق این تیوب غلت بدهید. این فعالیت در حین اینکه به نوزاد قانون مسیر پرتابه را یاد می‌دهد، برای روز‌ها، هفته‌ها و ماه‌ها لبخند را بر لبان او می‌نشاند.

در حال حاضر نوزادتان یک گلولهٔ انرژی است. روز‌ها بیشتر بیدار است و احتمالاً دو چرت پیوسته می‌زند. یکی از آن‌ها چند ساعت بعد از بیدار شدن و دیگری بعد از نهار. بقیه روز را دوست دارد مهارت‌های جدیدش را تمرین کند: گرفتن اشیاء، غلت زدن، وراجی کردن و بازی کردن به تنهایی و به آرامی. نوزادتان هنگام بازی ممکن است مدام اشیائی را در دهانش بگذارد تا طعم و جنس آن‌ها را بفهمد. او هنوز تمایل زیادی به مکیدن دارد، به خصوص اگر خوردن غذاهای جامد را شروع کرده باشد که به قوی شدن ماهیچه‌های دهانش کمک می‌کند. هماهنگی دست و چشم او پیوسته بهتر می‌شود. ناگهان هرچیزی در جلو چشمانش برای بازی کردن جالب به نظر می‌آید، برمی دارد؛ شامل کفش‌ها و خرده نان‌هایی که کف آشپزخانه ریخته شده‌اند. اگر شیء بد مزه‌ای را در دهانش گذاشت، مضطرب نشوید. این اصلیترین روش او برای اکتشاف است. فقط اشیائی که نباید در دهانش بگذارد، از او بگیرید و در عوض چیز دیگری که برایش لذت بخش باشد، به او بدهید. (مثل راست نشستن نوزاد)

پنج ماهگی- هفته چهارم

ممکن است متوجه شوید که گپ زدن‌های نوزادتان در حال تغییر است. علاوه بر سخنان نامفهوم کودکانه، معمول شروع می‌کند به امتحان آهنگ، زیر و بمی و بلندی صدا. کم کم صداهای بیشتری از زبان او می‌شنوید، مانند «با-با»، «گا-گا»، «ما-ما» و «دَ-دَ». هیچ نظم و دلیلی برای تولید این گونه از اصوات وجود ندارد، اما خیلی زود متوجه خواهید شد که نوزادتان با ایجاد این صدا‌ها چه چیزی از شما می‌خواهد.

همچنین در حال حاضر نوزادتان باید نام خود را بداند و وقتی او را صدا می‌کنید، باید سرش را به سمت شما برگرداند. ممکن است به شکلک‌های بامزه‌ای که در می‌آورید، بخندد و سعی کند شما را نیز بخنداند.

با بزرگ‌تر شدن نوزادتان ممکن است زمانی که اتاق را ترک می‌کنید، شروع به گریه کند و وقتی باز می‌گردید، هیجان زده شود. همچنین هنگامی که می‌خواهد او را در آغوش بگیرید، دستانش را بالا می‌آورد.

نوزاد فوق العاده باهوش شما اکنون عاشق تجربه کردن مناظر جدید است. برای دیدن دنیا به صورت وارونه، پشتش را خم می‌کند و یا برای دیدن اجسام از زاویه‌های مختلف سر خود را می‌چرخاند. کوچولویتان می‌تواند اشیاء را به خاطر بیاورد. اگر چه برخی از محققان معتقدند که نوزاد حافظهٔ کوتاه مدتی دارد و فقط چند ثانیه قبل را به خاطر می‌آورد. اما خواهید دید که نوزادتان از طریق تکرار تجاربش می‌آموزد، برای مثال با شنیدن صدای تلق تلق کلید درون قفل در، پیش بینی می‌کند که لحظاتی بعد پدرش وارد خانه خواهد شد.

با نوزادتان دالی موشه بازی کنید، او را قلقلک بدهید و به او اجازه بدهید که بیشتر دنیای پیرامونش را کشف کند، از جمله شما! نوزادان شیفته چهره‌ها، چشم‌ها، بینی‌ها، دهان‌ها و حتی عینک‌ها هستند. ولی مواظب مو‌هایتان باشید چون در این سن شروع به کشیدن مو می‌کنند.

اگر شیء کوچکی را روی زمین قرار دهید، نوزادتان می‌تواند با انگشتانش آن را به سمت خود بکشد. همیشه توجه داشته باشید شیئی که قابل بلع باشد یا خطری برای او داشته باشد، در دسترسش قرار ندهید. اگر به جای غذای نشاسته‌ای نوزاد به او غذای جامد بدهید، نوزادتان می‌تواند آن را با دستانش برداشته و به طرف دهانش ببرد.

در این سن نوزاد به نحوهٔ حرکت انسان‌ها و حیوانات در مقایسه با اشیاء دقت می‌کند. نوزاد می‌فهمد که جانداران (شما، گربه و برادر بزرگترش) به خودی خود حرکت می‌کنند و اشیاء بی‌جان (صندلی‌ها و توپی که عاشق تماشای غلتیدن آن است)، فقط هنگامی که توسط عامل خارجی برداشته، هل داده و یا پرتاب می‌شوند به حرکت در می‌آیند.

همین که نوزادان نحوهٔ حرکت اشیاء و افراد را تشخیص بدهند، هنگامی که برای اولین بار حرکت جدیدی را ببینند، تعجب نمی‌کنند و به سرعت می‌توانند آن را در ذهن خود در گروه‌های جاندار و بی‌جان دسته بندی کنند. همین که به این مسأله پی ببرند، بهتر می‌توانند حرکت‌ها را پیش بینی کرده و در نتیجه بهتر می‌توانند دنیایی که در آن زندگی می‌کنند، سازماندهی و کنترل کنند.

آن‌ها همچنین عاشق کشف رابطه علت و معلولی هستند. نوزاد هر بار که جغجغه‌اش را‌‌ رها می‌کند، به زمین می‌افتد. البته این به آن معناست که در این روز‌ها باید به طور مداوم اسباب‌بازی‌های او را از روی زمین برداشته و برایش ببرید. این کار در واقع از نظر نوزادتان یک آزمایش علمی به تمام معناست، که با انجام آن متوجه می‌شود که آیا اشیاء به یک شکل به زمین می‌افتند و یک صدا را ایجاد می‌کنند یا خیر. او حتی واکنش‌های مختلف شما در برابر کارش (مانند خوشحالی، عصبانیت و تسلیم) را می‌سنجد.

اسباب‌بازی‌هایی خریداری کنید که به سینی صندلی بلند او بچسبند و یا با یک دسته حلقه پلاستیکی که در هم قفل شده باشند، بتوان آن‌ها را به جغجغه وصل کرد. این کار یک مهارت جسمانی جدید را به نوزاد می‌آموزد: بالا کشیدن اسباب بازی‌هایش.

به زودی نوزادتان یاد می‌گیرد که کدام یک از اسباب‌بازی‌ها برای به حرکت درآمدن نیاز به باتری دارد، کدام باید کوک شود و کدام را به جای کشیدن باید هل دهد.

در این سن نوزادتان ممکن است هنگامی که افراد غریبه در اطراف او هستند، مضطرب شود. اگر در آغوش فردی دیگر شروع به گریه کرد، خجالت نکشید، او را بگیرید و آرام کنید. سعی نکنید که او را از دیدن چهره‌های جدید محروم کنید؛ زیرا بودن در کنار افرادی غیر از شما و همسرتان برای او مفید است. فقط بدانید که او برای عبور از این مرحله رشدی مهم، نیاز به صبر و درک شما دارد.