تزریق آمپول روگام در بارداری، نیازه همه است؟

چهار گروه خونی شناخته شده در انسان ها شامل گروه های خونی A ، B ، BA ، O می باشد .هر فردی به طور طبیعی یکی از این چهار گروه خونی را دارد.بعدها پروتیئنی در گلبول قرمز برخی افراد کشف شد که اسم آن را " RH " گذاشتند. تقریبا ۸۵ درصد افراد این پروتئین را در خون خود دارند که به آن ها RHمثبت می گویند. کسانی که این پروتیئن را در خون خود ندارند RH منفی نامیده می شوند .

چرا بدن مادر پادتن می سازد؟

طی بارداری خون مادر و جنین کاملا از هم جداست و مواد غذایی و اکسیژن از طریق جفت مبادله می‌شوند. به این ترتیب احتمال مخلوط شدن خون مادر و جنین بسیار کم است اما بر اثر شرایطی ممکن است خون جنین به خون مادر وارد شود. یکی از مواردی که امکان ورود خون جنین به مادر وجود دارد هنگام زایمان و خروج جفت است. از آنجا که طی‌ زایمان‌ نوزاد، مقدار اندکی‌ از خون‌ نوزاد از طریق‌ جفت‌ وارد جریان‌ خون‌ مادر می‌شود، اگر نوزاد RH مثبت و مادر RH منفی باشد، بدن‌ مادر نسبت به خون Rh مثبت جنین واکنش نشان می‌دهد. به این معنا که چون بدن مادر RH ندارد و از لحاظ این عامل منفی است، بدنش آن را به ‌عنوان عامل خارجی شناسایی کرده و شروع‌ به‌ تولید پادتن‌هایی‌ ضد Rh مثبت‌ خون جنین می‌کند.

روگام به چه دردی می خورد؟

برای جلوگیری از این مشکلات خانم های باردار با گروه خونی منفی آمپولی به نام تجاری روگام (Rhogam) را باید تزریق کنند این آمپول از تحریک‌شدن خون مادر علیه خون جنین جلوگیری می‌کند .لازم به ذکر است که روگام به مادرانی که هنوز نسبت به خون ارهاش منفی حساس نشده اند تزریق می گردد .در واقع نتیجه ازمایش کومبس غیر مستقیم نشان می دهد آیا مادر باردار نسبت به فاکتور Rh حساس شده یا نه ؟ یا به بیانی دیگر بدن مادر پادتن ضدRh تولید می کند یا خیر؟

چه زمانی باید روگام تزریق شود؟

دستورالعمل کشوری برای تزریق آمپول روگام یک بار در هفته 28 حاملگی و بار دوم در 72 ساعت اول بعد از زایمان می باشد. قبل از تزریق آمپول روگام حتما باید تست کومبس غیر مستقیم انجام شده باشد تست کومبس غیر مستقیم منفی نشان می دهد مادر آنتی بادی بر علیه گلبولهای قرمز نوزاد تولید نکرده است و در این صورت می توان تزریق را انجام داد اگر مادر باردار با گروه خونی منفی در طی 72 ساعت بعد از زایمان به هر علتی روگام را تزریق نکرد باشد بهتر است حتی تا 28 روز پس از زایمان تجویز شود.

بارداری دوم به بعد

در بارداری دوم اگر باز هم RH خون جنین مثبت باشد، آنتی بادی‌ها شروع به حمله می‌کند و باعث کشته شدن گلبو ل‌های قرمز خون کودک می‌شود، به این ترتیب تعداد گلبول‌ها کم شده و باعث یرقان، کم خونی، عقب ماندگی ذهنی، نارسایی قلبی و خیلی مشکلات دیگر و حتی در موارد شدید مرگ در داخل رحم یا بعد از زایمان می‌شود. این شرایط باعث بیماری همولیتیکی در نوزادان می‌شود که تمام حاملگی‌های دوم به بعد مادر را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ البته درمان بموقع جلوی تمام این عوارض را می‌گیرد. در واقع تزریق داروی روگام مانع تولید آنتی‌بادی علیه گلبول هایRH مثبت از سوی سیستم ایمنی می‌شود و به این شکل نوزادان به بیماری همولیتیکی مبتلا نمی‌شوند. اگر آنتی بادی تولید شده باشد، درمان با روگام قادر به حذف این آنتی‌بادی‌ها نیست، ولی تزریق روگام طی حاملگی می‌تواند مانع تولید آنتی بادی‌ها شود.

موارد تجویز آمپول روگام

- به دنبال زایمان طبیعی و سزارین

- به دنبال سقط جنین و کورتاژ

- حاملگی خارج از رحم

- بچه خوره ( مول )

- لکه بینی یا خونریزی در طول حاملگی

- به هنگام تزریق خون و فرآورده های آن

اگر نزنیم چه می شود؟

میزان عوارضی که براثر عدم تزریق آمپول روگام برای جنین ایجاد می‌شود، براساس میزان آنتی‌بادی تعیین می‌شود که وارد بدن جنین می‌شود. اگر این میزان بالا باشد کم‌خونی شدید برای جنین رخ می‌دهد که جنین دچار عارضه‌های متعددی مثل نارسایی قلبی، نارسایی کبد، ورم شدید کلیه قسمت‌های بدن، آسیت (تجمع مایع در شکم) می‌شود و حتی همان‌طور که قبلا گفته شد امکان مرگ داخل رحمی نیز وجود دارد. البته این را هم بگوییم که حتی اگر آمپول روگام را تزریق نکرده باشید و جنین دچار کم‌خونی شده باشد باز هم با تزریق خون به جنین می‌توانید عوارض را تا حد زیادی جبران کنید. تشخیص به‌موقع و درمان مناسب در ۹۰ درصد موارد می‌تواند از عوارض جلوگیری کرده و باعث می‌شود نوزاد سالم به دنیا بیاید.