مصرف امگا سه در بارداری، ملاحظات مهم

در سال‌های اخیر پژوهش‌های علمی دانش ما را در زمینه نیازهای غذایی بارداری افزایش داده و یکی از چیزهایی که اهمیت آن برای سلامت جنین و نیز مادر مورد تاکید قرار گرفته اسید چرب امگا ۳ است.

روغن ماهی امگا ۳ چیست؟
امگا 3 خانواده‌ای از اسیدهای چرب غیر اشباع چندگانه زنجیره بلند است که برای سلامت و رشد ضروری می‌باشد. متاسفانه بدن انسان نمی‌تواند خودش این مواد را سنتز کند، در نتیجه باید از رژیم غذایی یا مکمل‌ها تامین شود.
نتایج مطالعات نشان می‌دهد مفیدترین انواع امگا ۳، EPA و DHA هستند. امگا ۳ از نوع EPA می‌تواند به عملکرد مناسب قلب، دستگاه ایمنی و پاسخ ضد التهابی بدن کمک کند. در مقابل، DHA از مغز،‌ چشم‌ها و سیستم عصبی مرکزی پشتیبانی می‌کند. به همین دلیل است که امگا ۳ برای خانم‌های باردار و خانم‌های شیرده اهمیت زیادی دارد.

امگا۳ به چه صورت به عملکرد مناسب فیزیولوژیکی بدن کمک می‌کند؟
میزان مناسب امگا3 برای حفظ تولید متعادل مواد هورمون گونه موسوم به پروستاگلاندین ضروری است. پروستاگلاندین باعث تنظیم بسیاری از عملکردهای فیزیولوژیکی مثل فشار خون، لختگی خون، انتقال عصبی، پاسخ ضد التهابی و آلرژیک، عملکرد کلیه‌ها و دستگاه گوارش شده و در تولید سایر هورمونها نقش دارد.
بسته به نوع اسید چرب در رژیم غذایی، بعضی از انواع پروستاگلاندین در مقایر زیاد، تولید شده در حالی که انواع دیگر آن اصلا تولید نمی‌شود. عدم تعادل پروستاگلاندین در بدن می‌تواند عامل ایجاد بیماری است. امگا ۳ این مشکل را حل می‌کند و به همین دلیل است که مزایای زیادی مثل جلوگیری از بیماری قلبی و بهبود عملکرد شناختی دارد.
دوز زیاد امگا 3 برای درمان و جلوگیری از اختلالات روحی، استفاده می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد امگا 3 از سرطان، التهاب روده و روماتیسم مفصلی جلوگیری می‌کند.

مزایای روغن ماهی امگا 3
اسیدهای چرب امگا۳ برای رشد عصبی و رشد اولیه بینایی کودک ضروری هستند. متاسفانه در رژیم غذایی ایرانی امگا۳ کمی وجود دارد. ضمن اینکه در دوران بارداری به دلیل آنکه جنین امگا۳ بدن مادر را برای رشد سیستم عصبی خود مصرف می‌کند میزان امگا ۳ لازم برای سلامت مادر کمتر هم می‌شود.
بعد از زایمان، امگا 3 برای تولید شیر در بدن مادر مصرف شده و با هر بار حاملگی میزان امگا3 در بدن مادر کمتر می‌شود. نتایج مطالعات نشان می‌دهد اضافه کردنEPA و DHA به رژیم غذایی بارداری تاثیر مثبتی بر رشد بینایی و شناختی کودک داشته و مصرف مناسب آن خطر آلرژی در کودک را کاهش می‌دهد.
اسیدهای چرب امگا ۳ می‌توانند بر خود بارداری هم تاثیر مثبتی داشته باشند. دریافت بیشترEPA و DHA از زایمان زودرس و جلوگیری کرده و خطر مسمومیت بارداری را کاهش می‌دهد. همچنین باعث افزایش وزن جنین در زمان تولد می‌شود. کمبود امگا ۳ می‌تواند خطر ابتلای مادر به افسردگی را افزایش دهد. ضمن آنکه باعث می‌شود اختلالات عصبی بارداری تشدید شده و در بارداری‌های بعدی زودتر نمایان شود.

چه خوراکی‌هایی دارای امگا ۳ هستند؟
بهترین منابع تامین EPA و DHA ماهی‌های آب سرد مثل قزل آلا، تون، ساردین، آنچویی و شاه ماهی هستند. اما با توجه به نگرانی خانم‌های باردار در خصوص جیوه و سایر مواد سمی موجود در بدن ماهی، توصیه می‌شود بجای ماهی ازEPA و DHA تصفیه شده و به خصوص از مارک‌های معتبر، خریداری نمایند. خیلی ها فکر می‌کنند روغن بذر کتان هم دارای امگا 3 هستند. بذر کتان دارای امگا 3 زنجیره کوتاه یعنی ALA است که باEPA و DHA متفاوت است. قبلا تصور می‌شد بدن می‌تواند ALA را به EPA و DHA تبدیل کند اما مطالعات اخیر نشان می‌دهد این تبدیل به ندرت و به میزان کم اتفاق می‌افتد. بنابراین روغن ماهی منبع قابل اعتمادتری برای تامین EPA و DHA است.

ملاحظات مهم در مصرف امگا 3
در دوران بارداری می‌توان از روغن ماهی با کیفیت تغذیه کرد. ماهی تازه ممکن است دارای سموم محیطی مثل جیوه باشد که در چرخه عمر ماهی، تجمع آن بیشتر می‌شود. اما شرکت‌های معتبر می‌توانند مواد سمی را در فرایند تولید روغن ماهی حذف نمایند. این شرکت‌ها برای ایجاد اطمینان مصرف کننده، گواهینامه آزمایشگاه‌های شخص ثالث را به همراه محصول ارائه می‌دهند.

توصیه هایی برای مصرف روغن ماهی امگا ۳
بهتر است قبل از مصرف امگا 3 کارهای زیر را انجام دهید:
فرایند تولید را بررسی نمایید. ببینید شرکت تولید کننده از چه استانداردهایی استفاده می‌کند. استاندارد اروپایی (European Pharmacopoeia Standard)، استاندارد آمریکایی (U.S. standard established by the Council for Responsible Nutrition's ۲۰۰۶) و تاییدیه سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت ایران می‌توانند موید کالای مورد نظر باشند.
بوی روغن ماهی را چک کنید. آیا روغن ماهی بوی ماهی می‌دهد؟ نتایج مطالعات نشان می‌دهد وقتی روغن ماهی بوی نامطبوع دارد که رغن در حال فاسد شدن و ترشیدگی باشد. روغن ماهی باکیفیت بوی ماهی نمی‌دهد.
مزه روغن ماهی را بچشید. آیا روغن ماهی مزه ماهی می‌دهد؟ روغن ماهی تازه و باکیفیت نباید بوی ماهی بدهد. از مصرف روغن ماهی‌های دارای طعم و اسانس زیاد خودداری کنید چون ممکن است تولید کننده برای پوشاندن بو و مزه بد به آن افزودنی‌های زیاد اضافه کرده باشد.