مواد غذایی ممنوع در بارداری، چیست؟

اولین و مهمترین دغدغه ی یک زن باردار به دنیا آوردن یک نوزاد سالم است. بنابراین باید اطلاعات کاملی درباره مواد و شرایط ممنوعه و خطرناک در دوران بارداری داشته باشد. خوردن بعضی مواد خوراکی در ماه های مختلف ممکن است عوارض مختلف داشته باشد و قرار گرفتن در شرایط خطرناک در بعضی ماه های بارداری عواقب جبران ناپذیری دارند. زنان باردار باید قبل از بارداری در این زمینه مطالعه و تحقیق کنند.

مواد و شرایط خطرناک در طول بارداری
تقریباً هر چیزی که مصرف می کنید، از غذا ها و نوشیدنی های معمولی تا مواد خطرناک مانند کافئین، تنباکو، مواد روان گردان و شرایطی که در آن هستید، مانند شرایط روانی خاص یا شرایط آب و هوایی، در جنین تاثیر می گذارد. میزان تاثیر مواد مختلف به میزان مصرف، مدت زمان مصرف و دوره ای از بارداری که این مواد را مصرف کرده اید بستگی دارد. تاثیر شرایط خطرناک نیز به مدت زمان و شدت آن بستگی دارد.
به طور مثال قرار گرفتن در معرض مواد و شرایط خطرناک در سه ماهه اول، خطر سقط جنین یا نقص های مادرزادی را افزایش می دهد اما در سه ماهه دوم و سوم باعث کند شدن رشد مغز و بدن جنین یا زایمان زودرس می شود.

سیگار ، الکل و مواد مخدر
در دوره بارداری، الکل و دیگر مواد زیان آور مصرف نکنید زیرا این مواد موجب صدمه های جبران ناپذیری به کودک می شوند. هر نوع نوشیدنی الکلی که مصرف می کنید از طریق بند ناف و جفت وارد خون جنین می شود و خطر نقص های مادرزادی و مشکلات رشدی را افزایش می دهد.
تاثیر الکل در جنین به میزان مصرف، تعداد دفعات مصرف و زمان مصرف آن در بارداری بستگی دارد.کودکانی که مادران آنها الکل زیاد مصرف می کنند در معرض مشکلات شدید جسمی قرار می گیرند. مصرف الکل در سه ماهه اول که اندام های جنین در حال شکل گیری اند باعث معلولیت، بد شکلی صورت یا سقط جنین می شود.
در سه ماهه دوم، مصرف زیاد الکل در شکل گیری سیستم عصبی تاثیر می گذارد. و در سه ماهه سوم مانع رشد سیستم عصبی وحتی گاهی زایمان زودرس می شود. حدود چهار درصد از کودکانی که مادران آنها مشروبات الکلی مصرف می کنند به سندرم جنین الکلی مبتلا می شوند. این بیماری مجموعه ای از ناتوانی های جسمی، ذهنی و رفتاری است که شامل مشکلات رشدی مانند نارسایی قلبی، عقب ماندگی، بد شکلی صورت و مشکلات ماهیچه ها و اعصاب است.
حتی مصرف کم الکل نیز ممکن است باعث صدمه به کودک شود، پس بهتر است از نوشیدن مشروبات الکلی در طول بارداری و حتی قبل از آن پرهیز کرد. دود سیگار شامل سموم بسیاری است که به صورت مستقیم در رشد و تکامل جفت و کودک تاثیر می گذارد. این سم ها شامل نیکوتین، دوده، مونواکسید کربن و دیگر مواد است.
در طول بارداری، مصرف سیگار و قرار گرفتن در معرض دود سیگار خطر بروز مشکلات مختلف را افزایش می دهد. احتمال بروز مشکلاتی چون سقط جنین، افتادن جفت، مرده زایی و مرگ نوزاد در زنان سیگاری بسیار بیشتر است. علاوه بر این، هر چه مصرف سیگار بیشتر باشد، خطر بارداری خارج رحمی و جفت سرراهی افزایش می یابد(جفت سرراهی یعنی اینکه گاهی جفت در قسمت تحتانی رحم قرار می گیرد و دهانه رحم را که محل خروج جنین در هنگام زایمان است به طور کامل یا ناقص مسدود می کند).
احتمال تولد نوزاد کم وزن و نارس نیز در زنان سیگاری بیشتر است. مصرف سیگار حتی بعد از زایمان نیز برای کودک خطرناک است. احتمال مرگ ناگهانی نوزاد در زنانی که در طول بارداری سیگار می کشند بیشتر است. علاوه بر این، قرار گرفتن نوزاد در معرض دود سیگار باعث بروز مشکلات تنفسی در بزرگسالی می شود. اگر سیگار می کشید سعی کنید حتی قبل از باردار شدن سیگار را ترک کنید.
برای دور ماندن از زیان های سیگار، از دوستان، همکاران یا افراد خانواده بخواهید در نزدیکی شما یا کودک سیگار نکشند.

مواد مخدر و دارو های غیر قانونی
مصرف این دارو ها علاوه بر شما در جنین نیز تاثیر می گذارد، زیرا این مواد و دارو ها از طریق جفت وارد خون جنین می شود. میزان عوارض این مواد و دارو ها به نوع، میزان مصرف و زمان مصرف آن بستگی دارد. اگر این دارو ها در سه ماهه اول مصرف شوند ممکن است باعث معلولیت یا حتی سقط جنین شوند. در صورت مصرف این دارو ها در سه ماهه دوم، احتمال کند شدن رشد جنین یا تولد نوزاد نارس افزایش می یابد.
هر دارو عوارض خاص خود را دارد و استفاده از چند داروی غیر قانونی، عوارض و مشکلات بیشتری خواهد داشت. برای داشتن کودک سالم، حتی قبل از باردار شدن از مصرف دارو ها و مواد غیر قانونی بپرهیزید.

هشدار!
دارو های گیاهی نیز ممکن است خطرناک باشند.

کافئین
کافئین محرکی است که باعث بالا رفتن ضربان قلب و فشار خون و انقباض رگ ها می شود، در خواب تاثیر می گذارد و باعث عصبی شدن شما می شود.کافئین باعث دفع بیش از حد مایعات بدن و نیز کلسیم می شود. قهوه، چای، نوشیدنی های انرژی زا و دیگر نوشابه ها حاوی مقادیر زیادی کافئین هستند. در بین نوشیدنی های مختلف، قهوه حاوی بیشترین کافئین است.
البته میزان کافئین به نسبت مصرف آن و نوع درست کردن آن متفاوت است. برای مثال ۲۵۰ گرم قهوه دم شده حاوی ۶۵ تا ۱۲۰ میلی گرم کافئین است. حتی قهوه های بدون کافئین نیز مقدار کمی کافئین دارند.
در 250 گرم چای دم شده بین 20 تا 90 میلی گرم کافئین وجود دارد. در برخی نوشابه ها نیز در هر 360 گرم حدود 54 میلی گرم کافئین وجود دارد.
شواهد بحث برانگیز و متناقضی درباره تاثیر کافئین در سقط جنین، اختلال در رشد و مرده زایی وجود دارد. پژوهش ها نشان می دهند که مصرف زیاد کافئین، برای مثال بیش از ۲۵۰ میلی گرم در روز باعث صدمه به جنین می شود. با توجه به آثار منفی کافئین، بهتر است در زمان بارداری کافئین مصرف نکنید یا حداقل کمتر مصرف کنید.
گیاهان دارویی و دم کرده های گیاهی
قرن هاست که از گیاهان دارویی و دم کرده آنها برای درمان بیماری ها استفاده می شود. عطاری ها انواع بسیاری از این گیاهان دارویی را می فروشند در حالی که اطلاعات کمی درباره ترکیبات این دارو ها وجود دارد. این دارو ها در مادر و جنین تاثیر می گذارند. بهتر است مادران برای کاهش خطر سقط جنین، از مصرف این دارو ها بپرهیزند. دارو های گیاهی مختلف عوارض متفاوتی دارند.
برای مثال، مصرف چای بابونه ممکن است باعث ایجاد حساسیت شود، مصرف دم کردۀ شیرین بیان نیز ممکن است باعث دفع زیاد مایعات بدن و از دست دادن پتاسیم شود. چون اطلاعات زیادی درباره گیاهان دارویی مختلف و عوارض احتمالی آنها موجود نیست، بهتر است در دوران بارداری از آنها استفاده نکنید.

خطر های محیطی و عوامل آسیب زا
حشره کش ها، علف کش ها و آفت کش ها :
در طول بارداری سعی کنید تا حد امکان در معرض مواد شیمیایی که برای از بین بردن حشرات، علف های هرز یا آفت ها استفاده می شود قرار نگیرید. تنفس این مواد یا ورود آنها به بدن از طریق غذا ممکن است باعث سقط جنین، معلولیت های مادر زادی یا اختلال در رشد جنین شود. چون تاثیر بسیاری از این مواد در زنان باردار و کودکان ناشناخته است، قرار گرفتن در معرض آنها خطرناک است.
برای دور ماندن از آثار نامطلوب این مواد شیمیایی، میوه ها و سبزی ها را خوب بشویید و ضد عفونی کنید. اگر می خواهید از شر حشرات خانه راحت شوید هنگام سم پاشی، مواد غذایی و کابینت ها را کاملا بپوشانید و حداقل یک روز منزل را ترک کنید تا هوای آن پاک شود. هنگام بازگشت به منزل، پیشخوان آشپزخانه، میز ها ومحل تهیه غذا را خوب بشویید.
خطر های محل کار:
برخی شغل ها و محل های کار برای زنان باردار خطرناک هستند. پژوهش ها نشان می دهند که خطر های موجود در محل های کار مانند مواد ضد عفونی کننده، بنزن، دارو های سرطان، منواکسید کربن، اکسید اتیلن، اشعه ایکس، جیوه، حلّال های شیمیایی و برخی دیگر از مواد شیمیایی ممکن است باعث سقط جنین، معلولیت، تولد کودک کم وزن، زایمان زودرس، اختلال در رشد یا سرطان های دوران کودکی شوند.
افرادی مانند کارکنان مراکز بهداشتی(مانند مراکز دندانپزشکی یا دامپزشکی)دارو سازان، سربازان، جوشکار ها، تعمیرکننده های رادیاتور، نقاش های صنعتی، طراحان دکوراسیون و کارکنان مراکز اتمی و الکترونیکی در معرض مواد شیمیایی خطرناک هستند. اگر در محل کارتان با مواد شیمیایی سر و کار دارید از مدیر خود بخواهید تا حد امکان به شما اجازه دهد از این مواد دور بمانید.
نقاشی ساختمان :
بسیاری از خانواده ها هنگام آماده شدن برای تولد کودک، دکوراسیون خانه را تغییر می دهند. این تغییر دکوراسیون گاهی شامل رنگ کردن خانه نیز هست.به طور معمول پزشکان به زنان باردار توصیه می کنند که از رنگ های اسپری استفاده نکنند زیرا این رنگ ها از طریق تنفس وارد بدن می شوند. دیگر انواع رنگ ها خطر کمتری دارند اما برخی از رنگ ها حاوی مواد شیمیایی خطرناک هستند که از طریق تنفس یا تماس وارد بدن می شوند.
هنگام رنگ کردن از دستکش استفاده کنید و در و پنجره ها را باز بگذارید تا تهویه هوا به خوبی انجام شود. بهتر است از شخص دیگری بخواهید خانه را رنگ بزند تا در معرض مواد خطرناک قرار نگیرید.
رنگ کردن مو ها :
هر چند برخی پژوهش ها نشان می دهند بین رنگ کردن مو ها و احتمال ابتلای کودک به تومور مغزی رابطه وجود دارد اما برخی پژوهش های دیگر نشان می دهند که رنگ کردن مو در دوران بارداری خطری ندارد. از نظر پزشکان، رنگ کردن مو ها در طول بارداری خطری ندارد اما اگر نگران آثار منفی آن هستید، می توانید تا زمان تولد کودک صبر کنید.
سونا، وان و استخر آب گرم :
قرار گرفتن در سونا، وان یا استخر های آب گرم باعث بالا رفتن دمای بدن شما و جنین می شود. در این حالت، دمای بدن جنین دیرتر از دمای بدن شما پایین می آید. در شروع بارداری، استفادۀ مکرر و طولانی مدت از سونا یا وان آب گرم باعث معلولیت یا حتی سقط جنین می شود. در اواخر بارداری بالا رفتن دمای بدن ممکن است باعث اختلالات عصبی مانند صرع شود.
سعی کنید حداقل ده دقیقه در آب گرم بمانید. بهتر است در طول بارداری به جای سونا، وان و استخر آب گرم از دوش آب گرم استفاده کنید زیرا آب گرم تنها نیمی از بدن شما را می پوشاند و دمای بدن قابل کنترل است.
بیماری های عفونی :
بیماری های عفونی در طول بارداری و بعد از تولد به کودک صدمه می زنند. این بیماری ها شامل عفونت های انگلی، سرخجه، آبله مرغان، بیماری پنجم( پوست سرخ عفونی )، لیستریوز، هپاتیت، بیماری لایم و عفونت های آمیزشی است.