میزان نرمال آمنیوتیک، ماه های مختلف بارداری

مقدار نرمال مایع آمنیوتیک در کیسه جنین بسیار مهم می باشد.مایع آمینوتیک مایعی است که اطراف جنین را در کیسه ای که در آن قرا دارد احاطه کرده است .مایع آمینوتیک نقش های بسیار مهمی دارد و وجودش برای جنین بسیار حیاتی می باشد از جمله نقش های مهم مایع آمینوتیک حفظ دمای محیط جنین و ثابت نگه داشتن آن ، حفظ جنین در برابر عفونت ها و حفظ جنین از ضربه ها می باشد.همچنین مایع آمینوتیک از فشرده شدن و چسبیده شدن جفت جلوگیری می کند. مقدار نرمال مایع آمنیوتیک در بارداری موضو مهمی است که پزشک به این موضوع در آزمایش ها توجه می کند و در مورد میزان نرمال مایع آمنیوتیک جنین در این مقاله مفصلا صحبت خواهیم کرد.همچنین میزان کم و زیاد بودن مایع آمینوتیک و ضررهای آن را در این مقاله بازگو می کنیم .با ما همراه باشید.

مایع آمینوتیک چیست؟
مایع آمنیوتیک ، یک نوع مایع برای احاطه ی جنین در کیسه ی جنین می باشد.میزان مایع آمنیوتیک در هفته ۳۴ تا ۳۶ به اوج خود می رسد و ممکن است به یک لیتر هم برسد.نام علمی مایع آمنیوتیک (الیگوهیدرامنیوس، Oligohydramnios) می باشد.کیسه س آمنیوتیک یک فضای کاملا بسته می باشد که دو لایه ی غشایی آمنیون و کرونیون تشکیل شده و جنین در داخل این کیسه ی امن رشد می کند و تکمیل می شود .
مایع آمنیوتیک در ابتدای بارداری از آب تشکیل شده که از بدن مادر گرفته می شود اما به مرور که جنین بزرگ تر می شود این مایع علاوه بر آب میزانی ادرار جنین همین در آن وجود دارد .در واقع جنین مایع ها رامی بلعد و ادرار می کند و مایع آمنیوتیک علاوه بر آب و ادرار از هفته ی بیستم به بعد از مواد مغذی ، هورمون ها و آنتی بادی های ضدعفونت تشکیل می شود .

فواید وجود مایع آمنیوتیک
همانطور که گفتیم وجود مایع آمنیوتیک برای سلامت جنین بسیار مهم و حیاتی می باشد و علاوه بر وجود مایع آمنیوتیک میزان مایع آمنیوتیک و کم و زیاد بودن آن بروی جنین تاثیر می گذارد.از جمله کارهایی که مایع آمینوتیک برای جنین انجام می دهد موارد زیر را می توان نام برد:
1.مایع آمنیوتیک دمای موجود در کیسه ی آمینوتیک را ثابت نگه می دارد و دمای مناسب را ایجاد می کند.
۲.مایع آمنیوتیک جنین را از ضربه های ناگهانی و تکان های ناگهانی مادر حفظ می کند.
3.مایع آمنیوتیک باعث می شود جنین بتواند به اطراف حرکت کند و معلق باشد و در نتیجه عضلات و استخوان های جنین به طور مناسب رشد می کنند.
۴.مایع آمنیوتیک موجب می شود که جنین در برابر عفونت ها حفظ شود.
5.این مایع حیاتی در کیسه ی جنین به رشد دستگاه گوارش و دستگاه تنفسی جنین کمک می کند.
۶.در صورتی که مایع آمنیوتیک کم باشد و یا وجود نداشته باشد می تواند موجب فشرده شدن جفت شود و در نتیجه اکسیژن رسانی به نوزاد مختل می شود .

مایع آمنیوتیک چگونه تولید می شود؟
در شانزده هفته ی اول بارداری جفت ، غشاهای آمینوتیک ، بند ناف و پوست جنین ، مایع آمینوتیک تولید می کنند و این مایع همزمان با رشد نوزاد بیشتر می شود و در هفته های ۳۱تا ۳۶ به یک لیتر هم می رسد و رفته رفته کم تر می شود.دز اوایل سه ماهه ی دوم بارداری میزان مایع بیستر می شود و بیشتر حجم مایع را ادرار جنین شما تشکیل می دهد زیرا جنین مایع را می بلعد و سپس به صورت ادرار دفع می کند و مدام مایع آمنیوتیک بازیافت می شود. در حوالی ترم مایع آمنیوتیک شفاف ولیمویی رنگ با PH ۷.۱ - ۷.۳ است این مایع فعال بوده وروزانه حدود هزار میلی لیتر وارد کیسه آمنیوتیک وبه همان میزان خارج می شود وتشکیل ادرار را می دهد .گاهی اوقات این سیستم به راحتی به هم میریزد و میزان مایع آمینوتیک کم یا زیاد می شود.

مایع آمنیوتیک چگونه اندازه گیری می شود؟
میزان مایع آمنیوتیک بسیار مهم می باشد به همین دلیل میزان آن اندازه گیری می شود .کم یا زیاد بودن مایع امنیوتیک می تواند برای جنین برای سلامت جنین بسیار خطرناک باشد و کاهش مایع آمنیوتیک نوعی بیماری با نام الیگوهیدرامنیوس و افزایش آن پلی هیدرامنیوس نامیده می شود.برای اندازه گیری مایع آمینوتیک از دو روش استفاده می شود
1.maximum vertical pocket (MVP)
بیشترین قطر قدامی - خلفی بزرگترین کیسه عادی از اندام جنین یا بند ناف اندازه گیری می شود که مقدار طبیعی آن ۲الی ۸ سانتی متر است .
2.amuiotic fluide index (AFI)
در این روش رحم به چهار قسمت مساوی تقسیم می شود که در هر یک از آنها قطر قدامی - خلفی بزرگترین کیسه اندازه گیری می شود. اعداد حاصل با هم جمع شده ومقدار طبیعی آن ۵الی ۲۴ سانتی متر است .

میزان مایع آمنیوتیک چقدر باید باشد؟
میزان کم یا زیاد بودن مایع آمنیوتیک بسیار مهم است و می تواند کم بودن و زیاد بودن آن برای جنین مشکلاتی ایجاد کند .در اوایل بارداری میزان مایع آمنیوتیک کمتر است و در سه ماه دوم و سوم این مایع بیشتر می شود و در هفته ۳۴ تا ۳۶ این مایع بیشتر و بیشتر می شود و تا زمانی که زایمان صورت گیرد این مایع رفته رفته کمتر می شود.
در هر زمان از بارداری که باشید در صورتی که میزان مایع آمنیوتیک کم شود گفته می‌شود که دچار اولیگوهیدرامنیوس شده‌اید و اگر مقدار مایع آمنیوتیک بیشتر باشد گفته می شود ئچار هیدرامنیوس یا پلی هیدرامنیوس شده اید.
از میان زنانی که ۲ هفته از موعد زایمان‌شان گذشته است و هنوز باردارند ۱۲% دچار کمبود مایع آمنیوتیک هستند.

زیاد بودن مایع آمنیوتیک
پلی هیدرآمنـــــیوس
زمانی که میزان مایع آمنیوتیک بیشتر از 2000 میلی لیتر باشد و میزان AFI بیشتر از 24 سانتی متر باشد و میزان MVP بیشتر از 8 سانتی متر باشد اصطلاحا می گویند دچار پلی هیدرآمنیوس شده اید.
پلی هیدرآمنیوس معمولا در سونوگرافی ها تایید می شود و حدود ۱ درصد ار حاملگی ها دچار این اتفاق می شوند.
افزایش جزیی این مایع معمولا مشکلی ایجاد نمی کند و افزایش های بیش از حد ممکن است به علت بیماری ای در مادر مانند دیابت و یا بیماری های ویروسی خاص ممکن است این اتفاق بی افتد.
در بعضی موارد نادر وجود مایع بسیار زیاد ممکن است ناشی از مشکلات خاص جنینی باشد؛ مثلا ممکن است جنین برای بلعیدن مایع دچار مشکل باشد بنابراین مقدار بیشتری از آن در کیسه انباشته می شود.

دلایل افزایش بیش از حـــــــد مایع
۱.در صورتی که مادر دیابت داسته باشد می تواند موجب افزایش مایع آمنیوتیک شود.
2.در حاملگی های چند قلویی احتمال افزایش مایع آمنیوتیک وجود دارد.
۳.ناهنجاری های جنینی هم می تواند موجب افزایش بیش از حد مایع آمنیوتیک شود.

عوارض افزایش مایع آمنیوتیک
۱.زیاد بودن بیش از اندازه مایع آمنیوتیک می تواند موجب زایمان زودرس و خونریزی های بعد از زایمان شود.
2.می تواند موجب افزایش فشار در داخل شکم و رحم شود.
۳.افزایش مایع آمنیوتیک می تواند ظرفیت های تنفسی را کم کند.
4. افزایش مایع آمنیوتیک می تواند باعث اتساع زیاد رحم وپارگی پرده ها شود.
۵.افزایش این مایع حیاتی می تواند باعث انسداد گوارشی یا ادراری وافزایش ریسک عفونت ادراری شود.
6. مرگ ومیر پری ناتال بین 15 الی 30 % به علت نواقص همراه با زایمان ,اختلالات کروموزومی , پارگی زودرس پرده ها و حوادث بند ناف .

افزایش مایع آمنیوتیک چطور مشخص می شود؟
در مواردی که افزایش میزان مایع آمنیوتیک خیلی شدید است دیواره رحم آنقدر سفت می شود که لمش هیچ قسمتی از بدن جنین قابل لمس نمی باشد.
همچنین در مواقعی که مایع آمنیوتیک افزایش می یابد شنیدن صدای قلب نوزاد دچار مشکل می شود و اندام های جنین دیگر مانند قبلا قابل لمس نیستند.
برای تشخیص دقیق تر این عارضه از سونوگرافی و رادیوگرافی استفاده می شود.

افزایش مایع آمنیوتیک چگونه درمان می شود؟
در بیشتر موارد این مشکل خود به خود حل می شود اما در صورتی که مشکل جدی تر باشد . درد شکم و تنگی نفش وجود داشته باشد بیمار را بستری می کنند تا رسیدگی ها انجام شود.و در صورتی که مایع خیلی بیش از حد زیاد باشد از طریق روشی به نام آمنیوسنتز مقداری از مایع را خارج کند.
البته زمانی که بیمار را استراحت مطلق می دهند درد تسکین می یابد اما در میزان مایع اثری نمی گذارد و پزشک را مجبور به استفاده از روش آمنیوسنتز می کند.

کم شدن میزان مایع آمنیوتیک
الیگوهیــــــدرآمنیــــــوس
مواقعی پیش می آید که میزان مایع آنیوتیک کمتر از حد نرمالش می شود که برای جنین بسیار ضرر دارد و می تواند سلامتش را به خطر بی اندازد. در الیگوهیدرآمنیوس اندکس مایع آمنیونی کمتر یا مساوی 5سانتی متر است این اتفاق معمولا در اواخر حاملگی بیستر اتفاق می افتد.
Gagnon وهمکارانش در سال ۲۰۰۲ دریافتند که نارسایی مزمن شدید جفتی ,سبب کاهش درحجم مایع آمنیونی می شود بدون این که کاهشی در تولید جنینی ایجاد گردد .
زمانی انسداد در دستگاه ادارای جنین رخ می دهد و یا آژنزی کلیوی جنینی مشاهده می شود این اتفاق رخ می دهد و حجم مایع کم می شود. بنابر این آنوری تقریبا نقش اتیولوژیک در چنین موارد ی دارد . تراوش مزمن مایع از شکافهای موجود در پرده ها حجم مایع آمنیونی را به شدت کاهش می دهد.
در این مواقع که حجم مایع آمنیوتیک کم می شود بسیار جنین را در خطر قرار می دهد و در ۵۰ درصد موارد با مرگ جنین همراه است. از سوی دیگر چسبندگی های بین آمنیون واندام های جنین ممکن است منجر به ناهنجاری های شدید شود .

مقدار نرمال مایع آمنیوتیک در هفته 35
حجم مایع آمنیونی به طور طبیعی بعد از هفته۳۵ کاهش می یابد .اداره کردن الیگو هیدروآمنیوس در اواخر حاملگی بستگی به وضیعت کلینیکی دارد .در یک حاملگی عارضه دار شده با الیگوهیدرآمنیوس ومحدودیت رشد جنینی به دلیل عوارض همراه ,مراقبت دقیق جنینی مهم است وزایمان به دلایل مادری وجنینی توصیه می شود .
عــــوارض کم شدن حجم مایع آمنیوتیک
۱.زمانی که حجم مایع آمنیوتیک کم می شود بند ناف فشرده می شود و خون رسانی به جنین مشکل می شود.
2.در مواقعی که حجم مایع کم می شود 5 برابر احتمال زایمان سزارین بیشتر می شود.
۳.افزایش ۵۰ % افت متغیر صدای قلب در طی لیبر نتیجه ی کاهش مایع آمنیوتیک می باشد.
4. خطر دفع مکونیوم غلیظ

درمـــــــان
شامل آمنیوانفوزیون محلول کریستالوئید جهت جایگزینی مایع کاهش یافته است .

جدول میزان مایع آمنیوتیک در ماه های مختلف

علائم کاهش مایع آمنیوتیک چگونه است؟
زمانی که مایع آمنیوتیک کم می شود علایمی در مادر ظاهر می شود از جمله ی این علائم می توان موارد زیر را نام برد:
1.شکم نسبت به سن بارداری کوچکتر به نظر می رسد.
۲.جنین دیگر مانند قبل حرکت نمی کند.
زمانی که پزشک این علائم را ببیند و یا شما این علائم را به او گزارش دهید برای اطمینان حتما سونوگرافی را تجویز می کند. اگر فشار خون مزمن، پره اکلامپسی، دیابت بارداری یا لوپوس دارید یا از موعد زایمان‌تان گذشته است، باز هم شاید پزشک‌تان به این موضوع توجه بیشتری بکند.
سونوگرافیست بزرگترین بخش مایع آمنیوتیک در ۴ بخش مختلف از رحم‌تان را اندازه می‌گیرد و آنها را با هم جمع می‌کند تا متوجه شود در شاخص مایع آمنیوتیک (AFI) در چه سطحی رتبه بندی می‌شوید. اندازه نرمال برای سه ماهه سوم بین ۵ تا ۲۵ سانتیمتر است. اگر اندازه کل از ۵ سانتی‌متر کمتر باشد مایع آمنیوتیک کم به حساب می‌آید.