بیماری آسم در بارداری، نحوه کنترل آن

آسم یک بیماری ریوی است که باعث می‌‌شود مسیرهای هوایی تنگ شوند و شما برای نفس کشیدن به مشکل بر بخورید. هیچ راهی برای درمان بیماری آسم وجود ندارد اما می‌‌توان با اجتناب از قرار گرفتن در معرض عوامل محرک و قرار گرفتن در نظر پزشک به کنترل این بیماری پرداخت به این ترتیب می‌‌توان گفت که بیماری آسم به معنای اجتناب از بارداری نیست. روش‌های متعددی که برای کنترل بیماری آسم مورد استفاده قرار می‌گیرند برای جنین خطری ندارند و به نظر نمی‌‌رسد که باعث سقط جنین یا مشکلات مادرزادی شوند.

چه عواملی در بروز بیماری آسم در دوران بارداری نقش دارند؟
هنوز پزشکان به درستی نمی‌دانند چرا برخی از افراد دچار بیماری آسم می‌‌شوند اما برخی دیگر از این اختلال مصون هستند اما به احتمال زیاد عوامل محیطی و عوامل ژنتیکی در بروز این بیماری نقش به سزایی را ایفا می‌کنند. پزشکان عقیده دارند که عوامل متعددی باعث افزایش ریسک ابتلا به بیماری آسم می‌‌شود که در بخش زیر به این موارد اشاره می‌کنیم:
در صورتی که یکی از اعضای خانواده از قبیل والدین یا خویشاوندان چار بیماری آسم باشد.
در صورتی که فرد به بیماری آلرژیک دیگر از قبیل درماتیت آتوپیک یا رینیت آلرژیک یا همان تب یونجه مبتلا باشد.
در صورتی که فرد اضافه وزن دارد.
در صورتی که به استعمال دخانیات می‌پردازد.
در صورتی که اطرافیان او سیگاری هستند.
در صورتی که در معرض گرد و غبار و سایر انواع آلودگی‌ها قرار دارد.
در صورتی که در معرض محرک‌های شغلی از قبیل مواد شیمیایی مورد استفاده در کشاورزی، صنعت و آرایشگاه قرار دارد.

علائم و نشانه‌های بیماری آسم شامل چه مواردی است؟
علائم و نشانه‌های بیماری آسم شامل چه مواردی استاگر شما تاکنون دچار حمله آسم نشده‌اید احتمال آنکه در دوران بارداری دچار آسم شوید وجود دارد. در بخش زیر به برخی از علائم و نشانه‌های شایع در بیماری آسم اشاره می‌کنیم:
احساس فشار در قفسه سینه
مشکل در نفس کشیدن
کوتاه شدن تنفس
سرفه کردن
خس خس کردن سینه

چه عواملی باعث بروز علائم و نشانه‌های بیماری آسم می‌شوند؟
چه عواملی باعث بروز علائم و نشانه‌های بیماری آسم می‌شوند؟برخی از عوامل می‌توانند باعث تحریک بیماری آسم شوند در بخش زیر به برخی از این موارد شایع که در تحریک این بیماری نقش دارند اشاره می‌کنیم.
عوامل آلرژی زا
از هر ۱۰ نفر از افراد مبتلا به آسم ۷ نفر از آنها یا به عبارتی ۷۰ درصد از آنها آلرژی دارند. آلرژی به واکنش بدن نسبت به لمس کردن، خوردن یا بو کردن یک عامل تحریک کننده گفته می‌‌شود که باعث می‌‌شود شما عطسه کنید، به لحاظ تنفس به مشکل بر بخورید یا دچار راش پوستی شوید. عوامل آلرژی زا باعث بروز علائم و نشانه‌های آلرژی در شما می‌شوند و تعداد زیادی از آنها باعث به وجود آمدن علائم و نشانه‌های آسم خواهند شد. برخی از عوامل آلرژی زا که بسیار شایع هستند عبارتند از گرده گل و گیاه، کرک و پر حیوانات، کپک، خاکستر، انگل خاکی و انواع سوسک. اگر شما نیز به این موارد حساسیت دارید باید سعی کنید تا سطح تماس خود را با آنها کاهش دهید. اگر علیرغم دوری از این عوامل هنوز دچار علائم و نشانه‌های بیماری آسم هستید بهتر است هر چه زودتر با پزشک خود مشورت کنید.
عوامل تحریک کننده
عوامل تهدید کننده به چیزهایی گفته می‌‌شود که در محیط زیست وجود دارند و می‌توانند باعث آسیب دیدگی ریه شما شوند و علائم و نشانه‌های بیماری آسم را تحریک کنند این عوامل عبارتند از آلودگی هوا، سیگار کشیدن، دود حاصل از بخاری، هوای سرد و بوهای قوی مانند بوی رنگ یا بوی عطر.
بروز عفونت
برخی از انواع عفونت از قبیل سرما خوردگی، آنفولانزا یا پنومونی ویروسی می‌‌توانند در برخی از افراد باعث تحریک علائم و نشانه‌های بیماری آسم شوند.
ورزش کردن
ورزش کردن می‌‌تواند در برخی از افراد باعث بروز علائم و نشانه‌های بیماری آسم شود در صورتی که بیماری آسم تحت کنترل قرار دارد به احتمال زیاد می‌توانید بدون بروز هیچ گونه مشکلی ورزش کنید اما در صورتی که ورزش کردن در دوران بارداری باعث تشدید بیماری شده است بهتر است هر چه زودتر با پزشک خود مشورت نمایید.

چگونه بیماری آسم تشخیص داده می‌شود؟
ممکن است تشخیص بیماری آسم دشوار باشد اگر می‌خواهید بدانید که آیا دچار بیماری آسم هستید یا خیر باید پزشک به بررسی سابقه پزشکی شما بپردازد سپس معاینه جسمانی را انجام دهد و به صدای نفس کشیدن شما گوش دهد. همچنین می‌توانید تست ریه که اسپیرومتری نام دارد را انجام دهید در این تست نحوه عملکرد صحیح ریه شما ارزیابی می‌‌شود. پزشک از شما می‌خواهد که در هنگام انجام این تست نفس عمیق بکشید و سپس بازدم خود را به درون دستگاهی که اسپیرومتر نام دارد بدمید. این دستگاه میزان هوایی که از بازدم شده خارج است را اندازه گیری می‌کند همچنین سرعت تنفس شما را نیز بررسی می‌نماید. در صورتی که شما باردار هستید تغییرات طبیعی در سطح بدن می‌توانند باعث کوتاه شدن تنفس شود. این تست می‌‌تواند به پزشک شما برای تشخیص اینکه آیا کوتاه بودن تنفس شما یکی از عوارض شایع بارداری است یا اینکه به علت بیماری آسم به وجود آمده است یا خیر کمک کند.

چرا بیماری آسم در دوران بارداری باعث نگرانی می‌شود؟
اگر بیماری آسم شما به خوبی تحت کنترل قرار دارد و در دوران بارداری نیز تحت نظر پزشک هستید با هیچ گونه خطری در خصوص عوارض حاصل از آسم مواجه نخواهید شد. اما به خاطر داشته باشید در صورتی که بیماری شما در دوران بارداری شدید باشد یا آنکه به خوبی تحت کنترل نباشید می‌تواند ریسک بروز مشکلات متعددی را افزایش دهد. برخی از این مشکلات به شرح زیر می‌باشد:
عوارض بارداری که خود را به صورت فشار خون بالا و علائم و نشانه‌های آسیب دیدگی سایر اعضای بدن از قبیل کلیه نشان می‌دهد.
رشد ناقص و محدود جنین
زایمان زودرس لینک به مقاله زایمان زودرس
نیاز به انجام سزارین
در برخی موارد حاد ممکن است جان جنین در خطر باشد.

چگونه می‌توان به کنترل و درمان بیماری آسم پرداخت؟
چگونه می‌توان به کنترل و درمان بیماری آسم پرداخت؟روش‌های متعددی برای کنترل بیماری آسم وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌‌کنیم.
داروی برونکودیلاتور
داروی استنشاقی آگونیست بتا ۲ که معمولا داروی تسکین دهنده آسم یا داروی نجات دهنده نامیده می‌شود برای کنترل علائم و نشانه‌های شدید بیماری آسم تجویز می‌شود. آلبوترول یک داروی استنشاقی آگونیست بتا ۲ است که در دوران بارداری تجویز می‌‌شود زیرا تحقیقات نشان داده است که این دارو از ایمنی بالایی برخوردار است. سالمترول و فورموترول دو داروی آگونیست بتا هستند که میزان اثرگذاری آنها بالا است اما تاکنون در دوران بارداری ایمنی آنها مورد آزمون و خطا قرار نگرفته است. به دلیل آنکه این دارو از راه تنفسی مصرف می‌شود، ارتباط شیمیایی آنها با آلبوترول و موثق بودن داده‌های موجود مصرف این داروها در دوران بارداری در بیمارانی تجویز می‌‌شود که مصرف کورتیکو استروئیدهای تنفسی نتوانسته است بیماری آنها را کنترل کند. تئوفیلین دارویی است که به صورت گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد و تاکنون هیچگونه مدرکی در خصوص بروز ناهنجاری در ارتباط با آن اعلام نشده است و در صورتی که مادر دچار فشار خون بالا باشد نوزاد ا دچار تهوع و استفراغ، ضربان قلب بالا و بیقراری خواهد شد.
داروهای ضد التهاب
داروهای ضد التهاب جزء داروهای پیشگیری کننده یا کنترل کننده آسم محسوب می‌شوند و شامل کرومولین استنشاقی، کورتیکو استروئیدها و لوکوترین تغییر دهنده است. افراد مبتلا به بیماری آسم یا افرادی که نتیجه آزمایشات اسپیرومتری آنها رضایت بخش نیست در طول هفته ۳ یا ۴ بار آگونیستهای بتا ۲ دریافت می‌‌کنند و معمولا به داروهای ضد التهاب نیز نیاز دارند که باید به صورت روزانه استفاده شوند. کرومولین سدیم استنشاقی هیچ گونه عوارض جانبی ندارد اما در مقایسه با کورتیکو استروئید استنشاقی از اثرگذاری کمتری دارد. بودوزونید به عنوان کورتیکو استروئید استنشاقی در دوران بارداری تجویز می‌شود زیرا تحقیقاتی که بر روی آن انجام شده است نشان داده که یک داروی کاملا ایمن است. اما سایر داروهای کورتیکو استروئیدی استنشاقی مانند بکلومتازون، فلوتیکازون، فلونیزولید، مومتازون و تریا مسینولون مورد تحقیق و بررسی جامع قرار نگرفته‌اند و نمی‌توان به طور قاطع گفت که مصرف آنها در دوران بارداری خطری برای جنین ندارد. در برخی موارد مصرف داروهای خوراکی یا تزریقی کورتیکو استروئیدی از قبیل پردنیزون، پردنیزولون یا متی پردنیزولون به مدت چند روز در بیمارانی که دچار آسم شدید شده‌اند یا در طول دوران بارداری در افرادی که در شرایط حاد قرار دارند ضروری خواهد بود. تحقیقاتی که در این خصوص انجام شده است نشان داده که مصرف دوز بالای این داروها می‌‌تواند اندکی ریسک بروز پره اکلامپسی، زایمان زودرس یا تولد نوزادان کم وزن را افزایش دهد. اما باید توجه کرد که مصرف این داروها در بیمارانی که دچار آسم بسیار شدید یا سایر انواع اختلالات آلرژیکی هستند سودمند خواهد بود همچنین میزان سودمندی آنها معمولاً بیشتر از خطرات ناچیز آنها است

کنترل دقیق جنین
نوع و تعداد دفعات معاینه دقیق جنین در زنان مبتلا به بیماری آسم به فاکتورهای خطری که مادر را تهدید می‌کند و سن بارداری مادر بستگی دارد. در صورتی که پزشک در خصوص صحت معاینات شک داشته باشد قبل از هفته دوازده درخواست انجام سونوگرافی را می‌دهد و در صورتی که به کند شدن رشد جنین مشکوک باشد درخواست تکرار آن را خواهد داد. ارزیابی ضربان قلب به صورت الکتریکی که تست بدون استرس نام دارد و انجام معاینات توسط سونوگرافی در سه ماهه سوم بارداری می‌تواند به پزشک برای اطمینان از سلامت جنین کمک کند. در بیمارانی که با علائم و نشانه‌های شدید آسم مواجه هستند در صورتی که پزشک به وجود یک اختلال مشکوک شود تعداد دفعات معاینات جنین را افزایش خواهد داد. بیماران مبتلا به آسم باید فعالیت جنین و تعداد دفعاتی که در طول روز به شکم آنها لگد می‌زند را یادداشت کنند که پزشک بتواند به طور دقیق به ارزیابی وضعیت جنین بپردازد. در حملات شدید آسم که علائم و نشانه‌های بیماری به سرعت بهبود پیدا نمی‌کند ریسک کمبود سطح اکسیژن به وجود می‌آید که این شرایط، زمان بسیار مهمی برای معاینه جنین محسوب می‌‌شود به این ترتیب بررسی مداوم ضربان قلب جنین در کنار ارزیابی عملکرد ریه مادر اهمیت بسیار زیادی می‌یابد. خوشبختانه تعداد بسیار زیادی از بیماران در هنگام زایمان عملکرد مناسبی دارند این در حالی است که همواره ارزیابی دقیق جنین از اهمیت بالایی برخوردار است. در بیماران کم خطر که بیماری آسم آنها به خوبی تحت کنترل قرار دارد به مدت ۲۰ دقیقه وضعیت ضربان قلب جنین ارزیابی می‌شود. معاینه دقیق جنین و تحت نظر بودن مادرانی که با آسم شدید وارد مرحله زایمان می‌‌شوند و در معرض خطر قرار دارند اهمیت بسیار زیادی دارد.

چگونه می‌توان از بروز عوارض حاصل از بیماری آسم جلوگیری کرد؟
مراقبت از خود بهترین روش برای اطمینان از سلامت کامل جنین است با این حال رعایت موارد زیر اهمیت بسیار زیادی دارد:
در فواصل زمانی تعیین شده به پزشک خود مراجعه کنید زیرا انجام معاینات دوران بارداری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است زیرا شما می‌توانید سوالات خود را از پزشک بپرسید و در خصوص نگرانی‌هایی که دارید با او مشورت کنید.
داروهای خود را به موقع مصرف کنید. در صورتی که هرگونه سوالی در خصوص داروهای تجویز شده دارید می‌توانید با پزشک خود صحبت کنید.
از استعمال دخانیات خودداری کنید و اگر به سیگار کشیدن عادت دارید از پزشک بخواهید به شما برای ترک آن کمک کند زیرا سیگار کشیدن می‌تواند باعث بدتر شدن علائم بیماری آسم شود و استعمال آن در دوران بارداری می‌تواند مشکلات متعددی را برای شما و جنین به وجود بیاورد.
از عوامل محرک دوری کرده و سعی کنید آنها را کنترل کنید. اگر اعضای خانواده شما سیگاری هستند از قرار گرفتن در معرض دود سیگار و سایر عوامل محرک از قبیل گرد و خاک و مواردی از این قبیل خودداری کنید.
بیماری رفلاکس معده به مری را کنترل کنید. این بیماری مزمن سیستم گوارشی که باعث رفلاکس اسید معده و سوزش سر دل می‌شود می‌تواند منجر به بدتر شدن علائم و نشانه‌های آسم شود اما در صورتی که سر شما بالاتر از سطح بدن قرار بگیرد از شدت بروز این علائم کاسته خواهد شد. همچنین انتخاب وعده‌های غذایی کم حجم، نخوردن مواد غذایی ۳ ساعت قبل از خواب و اجتناب از مصرف خوراکی‌هایی که باعث تحریک سوزش معده می‌‌شوند می‌‌تواند به بهبود علائم و نشانه‌های شما کمک کند.
علائم و نشانه‌های خطر را بشناسید و اطمینان حاصل کنید که به خوبی با علائم اولیه بیماری آسم آشنایی دارید و می‌دانید که سرفه کردن، کوتاه شدن تنفس، خس خس سینه و احساس سنگینی قفسه سینه از علائم این بیماری هستند. با پزشک خود در خصوص روش‌های درمانی خانگی و زمان نیاز به مراجعه به مراکز پزشکی صحبت کنید.

سوالات متداول در خصوص بیماری آسم
آیا مادران مبتلا به آسم می‌توانند از سینه خود به نوزادشان شیر بدهند؟
شیردهی به نوزاد از طریق سینه در همه مادران مبتلا به آسم حتی مادرانی که دارو مصرف می‌‌کنند کاملاً مورد تایید پزشک قرار دارد.
آیا این احتمال وجود دارد که فرزند مادران مبتلا به آسم نیز دچار این بیماری شود؟
عوامل متعددی وجود دارند که می‌توانند ریسک ابتلا به بیماری را افزایش دهد که برخی از آنها عبارتند مبتلا شدن یکی از والدین یا خویشاوندان به بیماری آسم یا استعمال دخانیات توسط مادر در دوران بارداری. مادران مبتلا به آسم می‌توانند با پزشک خود در خصوص نگرانی‌هایی که دارند و اطمینان از سلامت کودک خود مشورت کنند.
آیا بارداری می‌تواند باعث بدتر شدن آسم شود؟
به طور کلی بیماری آسم به چهار گروه کلی تقسیم می‌‌شود و شامل آسم خفیف تا بسیار شدید است. اگر چه دوران بارداری می‌‌تواند در بدتر شدن، بهبود یا عدم تغییر حال مادر نقش داشته باشد تحقیقات نشان داده است که شدت بیماری آسم در دوران بارداری به شدت آن قبل از بارداری مادر بستگی دارد. احتمال بدتر شدن علائم و نشانه‌های این بیماری در افراد مبتلا به آسم شدید وجود دارد. در صورتی که این بیماری بهبود پیدا کند سطح بهبود نیز آهسته پیش خواهد رفت زیرا روند پیشرفت بارداری آهسته است. در صورتی که بیماری آسم بدتر شود شدت بروز علائم و نشانه‌های آن در سه ماهه اول و سوم بارداری بیشتر خواهد بود. ممکن است برخی از زنان در اوایل دوران بارداری و پس از آن که متوجه بارداری می‌شوند اقدام به قطع مصرف داروهای خود نمایند که این امر باعث بدتر شدن علائم و نشانه‌های آنها می‌شود. هر گونه تغییری که در سطح داروهای مصرفی به وجود بیاید می‌‌تواند بر شدت بیماری آسم تاثیر بگذارد.
آیا مصرف داروهای آسم در دوران شیردهی مشکلی را به وجود نمی‌آورد؟
داروهای مخصوص بیماری آسم وارد شیر مادر می‌شود اما مقدار آن آنقدر کم است که مشکلی را برای کودک به وجود نخواهد آورد. در صورتی که مادر از داروهای خاصی مانند تئوفیلین با دوز بسیار بالا استفاده می‌کند ممکن است کودک او دچار تغییرات خلق و خو و اختلالات خواب شود. در این شرایط بهتر است مادر داروهای خود را سه یا چهار ساعت قبل از وعده شیردهی بعدی مصرف کند. پزشک می‌تواند به مادر مبتلا به آسم برای تنظیم برنامه دارویی او کمک کند تا هم مادر و هم فرزندش از مزایای عالی شیردهی بهره ‌مند شوند.