درد کمر در بارداری، ناشی از چیست؟

کمر درد در دوران بارداری بحث بسیار مهمی است چرا که اکثرا بانوان مبتلا به این مشکل می شوند. از ابتدا زمانی که این مسئله را بررسی می کنیم، خانمی که باردار می شود عضلات، لیگامان ها و مفاصلش شل خواهد شد؛ چرا که برای زایمانی که ۹ ماه دیگر اتفاق خواهد افتاد باید این مفاصل آماده شوند و توسط هورمونی که از جفت ترشح می شود این اتفاق صورت می گیرد. در مرحله بعد وقتی جنین رشد می کند، شکم بزرگ شده و باعث تغییر مرکز ثقل بدن می شود؛ وقتی مرکز ثقل تغییر کند قوس کمر زیاد و عضلات شکم از هم باز و لیگامان ها شل می شوند و تمام ساختار بیو مکانیک لگن برهم می ریزد. این عوامل باعث می شود که فرد در ناحیه کمر، درد را احساس کند چرا که مرکز ثقل جا به جا شده است، درست مثل برجی که در حال کج شدن است؛ برای همین باید یک نیرویی برج را صاف نگه دارد و آن نیرویی است که از انقباض عضلات حاصل می شود و چون عضلات مجبورند به مدت طولانی انقباض داشته باشند زود خسته شده و فرد دچار کمردرد می شود.

برای درمان کمر درد در دوران بارداری باید چه راهی را پیشنهاد می دهید؟
یکی از کارهایی که می توان انجام داد یک سری تمرینات تقویتی است. همچنین استفاده از کمربند بارداری هم توصیه می شود چرا که مرکز ثقل را کنترل کرده و کمتر به انقباض عضلات نیاز می شود، اما مهم ترین مسئله این است که شش هفته بعد از بارداری هر خانم باید برنامه های توانبخشی را آغاز کند تا بتواند مجدد به شرایط جسمانی ۹ ماه قبل از بارداری برسد. تاکید می کنم حتما بانوان باید ورزش انجام دهند تا عضلات شکم که از هم باز شده اند را مجدد به هم نزدیک کنند تا عضلات به حالت اول بازگردند. همچنین ریتم لگن که برهم ریخته است و به جلو چرخش پیدا کرده، بازگردانده شود. به علاوه عضلاتی که کوتاه شده اند باید کشیده و باز شوند و عضلاتی که ضعیف شده اند باید انقباض و تمرین داده شوند تا به حالت قبل خود برگردند. به همین دلیل نیاز است این دسته از افراد بین ۱۰ تا ۱۲ جلسه توانبخشی فعال داشته باشند.

اگر توانبخشی فعال بعد از زایمان صورت نگیرد، چه مشکلاتی ممکن است رخ دهد؟
معمولا بعد از زایمان کارهای فیزیکی مثل بچه بغل کردن بیشتر می شود، بنابراین اگر این کار را انجام ندهند عضلات شکم به همان صورت باقی می ماند و قوس کمر زیاد شده و مفصل ها و لیگامان ها هم حالت شلی خواهند داشت و این مشکلات به مرور زمان به خصوص برای کسانی که زایمان های متعدد و پشت سر هم دارند تشدید پیدا می کند و دچار کمردرد مزمن می شوند. کمردردی که بیشتر از ۶ هفته طول کشیده شده باشد باید با یک برنامه منظم توانبخشی فعال نه فقط صرفا فیزیوتراپی، این مشکل را حل کنند. مطمئنا بعد از پایان جلسات افراد می توانند به زندگی عادی بدون درد خود بازگردند چرا که تصور برخی از افراد از فیزیوتراپی اشتباه است و فکر می کنند تنها با دستگاه مشکلاتشان حل می شود و یک کار غیرفعال است اما توانبخشی فعال یعنی اینکه فرد به صورت فعالانه در برنامه درمان خود مشارکت و تمرین داشته باشد. درمانگر به وی آموزش می دهد که به چه صورت حرکت کند، ورزش انجام دهد نحوه بلند شدن و خوابیدن صحیح را آموزش می دهد.
اما متاسفانه خیلی از این افراد معمولا بعد از زایمان این مراحل را انجام نمی دهند و دچار کمردرد مزمن می شوند و بعد از آن مراجعه می کنند. برای تشخیص صحیح از این افراد MRI گرفته می شود که ممکن است تشخیص داده شود فرد دیسک دارد. اما باید به این نکته اشاره کنم که علت اصلی کمر درد مربوط به دیسک تشخیص داده شده نیست؛ بلکه عواملی است که در بالا به آن اشاره شد که به اشتباه برچسب بیرون زدگی دیسک به آن زده می شود. برای همین توانبخشی فعال می تواند در درمان چنین مشکلی نقش بسزایی داشته باشد. اما باید به این نکته اشاره کنم که افرادی که تحت درمان هستند باید حوصله و همکاری زیادی داشته باشند تا بتوان به صورت اصولی این مشکل را از بین برد. برای همین در درمان توان بخشی فعال افراد نباید تصورشان این باشد که به صورت سریع نتیجه بگیرند. به همین خاطر ممکن است برخی از افراد به دنبال روش های سریع تری مثل تزریقات و عمل های جراحی که برای دیسک انجام می شود و بعد از عمل ها، چون هنوز عضلات قوی نشده و علت این مشکلات برطرف نشده است بعد از یک مدتی درد ممکن است کاهش پیدا کند اما بازخواهد گشت. به همین دلیل هر خانمی بعد از بارداری حتما باید در یک برنامه توانبخشی فعال شرکت کند تا بتواند عضلاتش را به حالت قبل از بارداری بازگرداند. همچنین باید به این نکته اشاره کنم که درد کمر بعداز دوران بارداری هیچ ارتباطی به تزریق آمپول بی حسی برای زایمان ندارد و این یک باور غلط است که فکر می کنند ممکن است این درد ناشی از جای آمپول باشد.