مصرف ویتامین دی، کنترل و پیشگیری از کمبودش

با توجه به نقش ویتامین D در تقویت سیستم ایمنی بدن از جمله پیشگیری از بیماری‌های حاد تنفسی و در شرایط کنونی به منظور مقابله با کرونا ضمن تاکید مکرر بر تداوم اجرای مکمل یاری با ویتامین D در گروه‌های سنی براساس برنامه کشوری مکمل یاری، مطالبی جهت شفاف‌سازی در رسانه‌ها با هدف ارتقاء آگاهی جامعه و خنثی نمودن شایعات برخی افراد ناآگاه در توصیه بر مصرف بی‌رویه و یا قطع مصرف مکمل ویتامین D به شرح زیر ارائه می‌گردد.

با توجه به شیوع بالای کمبود ویتامین " د " در جامعه، قبل از ارائه مگادوز یا دوز پیشگیری (ماهی یک عدد مکمل ۵۰۰۰۰ واحدی)، در حال حاضر لزومی به اندازه­‌گیری سطح سرمی ویتامین " D " نیست.

ویتامین D به عنوان ویتامین محلول در چربی دارای نقش­ های متعددی در بدن می‌­باشد از جمله شرکت در متابولیسم کلسیم و فسفر در سلامت استخوان و تقویت سیستم ایمنی

کمبود ویتامین D در بروز بیماری‌های غیرواگیر ، از جمله سرطان، بیماری­ های قلبی- عروقی، دیابت و بیماری­‌های خودایمنی دیده شده است.

از جمله راهکار های پیشگیری و کنترل کمبود ریز مغذی­‌ها در سیستم بهداشتی درمانی کشور: مکمل یاری، غنی سازی مواد غذایی و آموزش و اصلاح الگوی غذایی جامعه است.

ویتامین D را می توان از سه منبع دریافت کرد: تولید در داخل بدن از طریق قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید، مصرف مواد غذایی و نوشیدنی­ های حاوی ویتامین D و مصرف مکمل.

با توجه به اینکه کمبود ویتامین D در حال حاضر از مشکلات شایع در کشور به شمار می­رود. به طوری که شیوع کمبود ویتامین D از حدود ۲۴ درصد در کودکان ۲۳ - ۱۵ ماهه تا ۸۶ درصد در مادران باردار متغیر است و این کمبود در شهرها بیشتر از مناطق روستایی در همه گروه‌هایسنی دیده می­‌شود.

مکمل­ های تجویز شده از طریق سیستم بهداشتی درمانی تامین کننده بخشی از نیاز ها میباشد و مابقی باید از طریق منابع غذایی حاوی کلسیم (شیر و لبنیات، انواع کلم، حبوبات و ...) و ویتامین D (ماهی­ های چرب، لبنیات، زرده تخم مرغ و . . . ) تامین شود.

لازم به ذکر است بالاترین سطح دریافت قابل تحمل (Limit Upper) ویتامین D برحسب گروه سنی و فیزیولوژیک برای بزرگسالان روزانه ۴۰۰۰ واحد بین‌­المللی و برای کلسیم نیز معادل ۲۵۰۰ میلی­گرم در روز تعیین شده است. مصرف مقادیر بیشتر از ۰۰۰ / ۱۰ واحد بین المللی در روز در طولانی مدت میتواند موجب مسمومیت شود.

مصرف همزمان مکمل ۵۰ هزار واحدی ویتامین D با قرص کلسیم D بدون اشکال بوده و در محدوده ایمن از نظر دریافت ویتامین D قرار دارد . مکمل کلسیم همراه یا بعد از غذا میل شود.

برای پیشگیری از کمبود ویتامین " D " در زنان باردار، لازم است مطابق با دستور عمل مکمل یاری روزانه مادران باردار (۱۰۰۰ واحد روزانه) اقدام شود.

با توجه به این که نوع تزریقی ویتامین " D "، زیست دسترسی خوبی ندارد لذا در سطح پیشگیری از کمبود این ویتامین، شکل تزریقی آن توصیه نمی شود.

علائم مسمومیت با ویتامین D

در مسمومیت حاد با ویتامین D، افزایش کلسیم خون ( هایپرکلسمی) ایجاد می شود. مصرف نسبتا بالا و طولانی مدت ویتامین D ممکن است باعث ایجاد سختی عروق (کلسیفیکاسیون جدار عروق) شود.

در صورت مصرف نادرست و بیش از حد مجاز این ویتامین به صورت سهوی یا عمدی، بروز عوارضی مانند یبوست، ضعف، خستگی، خواب آلودگی، سردرد، کاهش اشتها، پرنوشی، خشکی دهان، طعم آهن در دهان، تهوع و از دست دادن اشتها، تکرر ادرار و کاهش وزن استفراغ نیز گزارش شده است.

در پایان با توجه به اینکه مرجع تصمیم­‌گیری در اجرای برنامه­ های بهداشتی درمانی، سازمان جهانی بهداشت می­باشد، مراتب جهت رفع شایعات و دستور عمل­ ها مبنی بر افزایش و یا قطع مصرف مکمل ویتامین D در شرایط کنونی جهت پیشگیری و کنترل کرونا به شرح زیر به اطلاع می رساند:

مصرف مکمل ویتامین D در ارتباط با بیماری با ویروس کرونا

در حال حاضر سازمان جهانی بهداشت هیچ گونه توصیه جدیدی مبنی بر مصرف مکمل ویتامین D به منظور پیشگیری از بیماری های تنفسی ارائه نکرده است. بر اساس آخرین مطالعات متاآنالیز در سایت سازمان جهانی بهداشت، تاثیر مصرف مکمل ویتامین D بر روی بیماری های عفونی از جمله بیماری های تنفسی در کودکان نشان داده نشده است و هنوز شواهد و مدارک علمی به صورت راهنما در این خصوص موجود نیست . آخرین متاآنالیز انجام شده نشان داده است که مصرف مکمل ویتامین D در پیشگیری و کنترل عفونت های حاد تنفسی موثر است و این تاثیر مثبت در افرادی که ویتامین D سرم آن ها کمتر از ۲۵ نانومول بر لیتر بوده ، بیشتر مشاهده شده است. همچنین تجویز مکمل ویتامین D در دوز های بالا تاثیر کمتری به همراه داشته است.

راهکار درمانی، کنترل و پیشگیری از کمبود ویتامین D

برای بیماران با میزان سرمی ویتامین D کمتر از ۱۰ نانوگرم در میلی لیتر ، روش های معمول درمان با تجویز پزشک به شرح زیر می باشد:

دوز ۰۰۰ ، ۵۰ واحد بین المللی ویتامین D به صورت خوراکی یکبار در هفته برای بزرگسالان به مدت ۸ هفته و سپس مطابق برنامه کشوری ، ما هانه یک عدد پرل ۵۰۰۰۰ واحدی ادامه یابد

دوز ۰۰۰ ، ۵۰ واحد بین المللی ویتامین D به صورت خوراکی یکبار در هفته برای نوجوانان سنین ۱۲ تا ۱۸ به مدت ۶ هفته و سپس مطابق برنامه کشوری ، ما هانه یک عدد پرل ۵۰۰۰۰ واحدی ادامه یابد

هدف رساندن سطح ویتامین D ( ۲۵ دی هیدروکسی ویتامین D۳ سرم ) به بالاتر از ۳۰ نانوگرم در میلی لیتر می باشد.