زنان باردار از این خوردنی غافل نشوید

هشدارها می‌گویند بیشتر مراقب خوردن موادغذایی باشید زیرا سلامتی کامل زمانی حاصل می‌شود که شما به تک‌تک خوراکی‌های روزانه خود توجه کنید.

شاید توجه به همین جزئیات باعث سلامتی گذشتگان ما و ناخوشی مردمان حال شده‌ است. از یک مورد ساده شروع می‌کنیم؛ شما در هفته چند لیوان شیر می‌خورید؟ البته ملاک مصرف شیر، دریافت روزانه این ماده غذایی است ولی ما به همین آمار هفتگی هم راضی هستیم.

زیرا بررسی‌ها نشان می‌دهند از نظر مصرف شیر، ایران جزو آخرین رده‌های جدول کشورهای دنیاست. مصرف شیر در کشور از میانگین سرانه بین‌المللی کمتر است و از هر ۱۰‌ایرانی فقط چهار نفر شیر و لبنیات کافی دریافت می‌کنند.


همین بهانه خوبی است تا امروز سری بزنیم به خواص شیر و چگونگی مصرف بهتر آن شاید بعضی‌ها را ترغیب کند که با خواندن آن تصمیم بگیرند مصرف این ماده غذایی مهم را در برنامه خود قرار دهند.
ایران، پایین‌تر از استانداردهای جهانی

تقریباً می‌توان گفت مصرف هر آنچه برای سلامت بدن لازم و مفید است، مانند شیر و لبنیات، سویا، میوه و سبزی، ماهی و... در کشور ما پایین‌تر از استانداردهای جهانی و هر آنچه برای بدن مضر است، مانند شکر، نمک روغن و نوشابه‌های گازدار و... بیشتر است.

در کشور ما از مجموع ٨٠٠‌مرگ روزانه، ٣٠٠‌مورد مستقیماً به تغذیه نامناسب مرتبط است و در دهه گذشته، ٨٠٠‌هزار کودک زیر ۵‌سال در کشورمان دچار کوتاه‌قدی بودند که این امر نیز می‌تواند یکی از عوارض ناشی از سوءتغذیه باشد.

براساس آخرین آمار در مورد سبد غذایی ایرانیان، مصرف لبنیات به ازای هر نفر، روزانه ١٣٩‌گرم است که فقط ٢٨‌گرم از این میزان را شیر تشکیل می‌دهد؛ درحالی‌که مصرف مطلوب لبنیات برای هر فرد باید روزانه ٢٢۵ تا ٢۴٠‌گرم باشد. همچنین سرانه مصرف شکر هر ایرانی ٣٠‌کیلوگرم و ۶‌برابر میانگین هر فرد در دنیاست.

شیر، غذای فطری انسان‌هاست
شاید تا‌به‌حال این همه به خواص شیر و اهمیت مصرف آن توجه نکرده باشید اما توصیه به خوردن شیر در بسیاری از دستورات و احادیث از قول ائمه روایت شده است.

حضرت امام صادق‌(ع) در‌این‌باره می فرماید: «چون جنین از مادر متولد می‌گردد، همان خونی که غذایش بود در شکل غذایی دیگر، از پستانِ مادر سرازیر می‌شود، این غذا برای نوزاد از همه چیز سازگارتر است...».

دلیل این نکته آن است که خداوند نیاز به شیر و چگونگی نوشیدن آن را در اعماق ذات او نهاده است. بدین‌سان آدمی زندگی را با شیر آغاز کرده و لذت حیات این دنیا را با طعم شیر تجربه می‌کند و به همین دلیل که طعم شیر، طعم حیات است.

در روایتی از پیامبر خدا‌(ص) نقل شده است که «تنها شیر است که می‌تواند جای آب و غذا را بگیرد (انسان را از تشنگی و گرسنگی نجات دهد).»

امام صادق‌(ع) از قول پیامبر خدا فرمود: خرما و شیر [دو غذای] خوش مزه و پاکیزه‌اند و چون پیامبر‌(ص) شیر می‌نوشید، آن را مزمزه می‌کرد و می‌فرمود: شیر چربی دارد.

هنگام شیرخوردن، ذکر بگویید
هنگام نوشیدن شیر هم مانند غذای دیگری «بسم‌ا...» بگویید. در روایات تا آنجا به خوردن شیر اهمیت داده شده که حضرت امام علی‌بن‌موسی‌الرضا‌(ع) نقل می‌کند که پیامبر خدا‌(‌ص) هر وقت غذایی می‌خورد، چنین دعا می‌کرد: «خدایا! به ما برکت عنایت کن و بهتر از آن را روزی ما فرما.» اما هرگاه شیر می‌نوشید چنین دعا می‌کرد: «خدایا آن (شیر) را برای ما مبارک گردان و از آن روزی ما فرما.»

دعاهای پیامبر خدا به هنگام نوشیدن شیر در مقایسه با دعای آن حضرت در زمان خوردن دیگر غذاها نشانگر اهمیت شیر و قدر گرانِ آن و برتری آن بر بسیاری از غذاهاست.

چه کسانی چه شیری بخورند؟
یکی از سؤال‌هایی که از متخصصان تغذیه پرسیده می‌شود درباره ارزش تغذیه‌ای انواع شیر است. بیشتر مراجعان می‌پرسند که آیا شیر گوسفند با شیر گاو از نظر ارزش غذایی تفاوت دارد؟ و اینکه کدام یک بهتر است؟ دکتر محمد صفریان، متخصص تغذیه و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در‌این‌باره این‌گونه توضیح داده است: در ابتدا باید گفت که از نظر فیزیکی و شیمیایی شیر گاو، گوسفند، بز و شتر با یکدیگر تفاوت دارند، اما همان‌طور که می‌دانید به دلیل آب‌وهوای منطقه‌ای که در آن قرار داریم، رایج‌ترین شیر مصرفی ما شیر گاو است.

از رایج‌ترین شیرها، شیر گاو است. این شیر منبع خوبی از پروتئین‌ها، ویتامین‌هایB٢ ،A و مقداری ویتامینD‌، روی، فسفر و کلسیم است. شیر گاو می‌تواند در عده‌ای از مصرف‌کنندگان حساسیت ایجاد کند و بنابراین گروهی نمی‌توانند شیر گاو را تحمل کنند. از نظر چربی شیر گاو حدود نیم تا یک‌درصد چربی دارد. همچنین کازئین بیشتری نیز دارد که درصورت استفاده برای نوزاد انسان، باید با آب رقیق شود.

بعد از شیر گاو، شیر گوسفند رایج‌ترین شیری است که آن را مصرف می‌کنیم، اما همان‌طور که می‌دانید هنوز این شیر به‌صورت پاستوریزه در بازار وجود ندارد.

شیر گوسفند ویتامین‌های بیشتری دارد
اگر بخواهیم شیر گاو و گوسفند را با یکدیگر مقایسه کنیم، باید به این نکته اشاره کنیم که در شیر گوسفند اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه، بیشتر وجود دارد که همین امر سبب جذب سریع آن می‌شود. از دیگر مزیت‌های این شیر عطر و طعم خوب آن است. همچنین شیر گوسفند دارای مقادیر بیشتری از ویتامین‌هایA و گروه B و E، کلسیم، فسفر و پتاسیم است.

این نوع شیر به‌صورت غیرپاستوریزه وارد بازار می‌شودوباید آن را خوب بجوشانید تا از بیماری‌ در امان بمانید.

یکی دیگر از شیرهایی که به میزان بسیار کمی در بازار وجود دارد، شیر بز است‌. این شیر هرچند کمتر در بازار وجود دارد، اما دارای چربی بسیار زیادی درمقایسه با شیر گاو است. همان‌طور که گفته شد شیر گاو به دلیل داشتن مواد آلرژی‌زا باعث ایجاد حساسیت می‌شود، اما شیر بز حاوی مقدار کمتری از این مواد آلرژی‌زاست و برای همین ایجاد حساسیت آن بسیار کمتر است. برای همین افرادی که به شیر گاو حساسیت دارند یا نمی‌توانند آن‌ را تحمل کنند، می‌توانند این شیر را جایگزین شیر گاو کنند. از نظر رنگ، شیر بز سفیدتر از شیر گاو و گوسفند است.

آنچه باید در نگهداری شیر به خاطر داشته باشید
١- همیشه شیر سالم را از فروشگاه‌های معتبر خریداری کنید و آن را در یخچال نگهداری کنید.

٢- از مصرف شیری که بو، طعم و مزه آن تغییر کرده‌ است، خودداری کنید.

٣- شیر استریل شده را پس از بازکردن، در یخچال نگهداری کنید.

۴- از جابه‌جایی ظروف شیر از ظرفی به ظرف دیگر خودداری کنید حتی اگر ظاهر ظرف چندان مرتب به نظر نرسد زیرا در هر شرایطی داخل ظرف بسته‌بندی شیر کاملا استریل بوده و برای نگهداری آن مناسب‌تر است.

۵- در فصول گرم سال مراقب خوردن شیرهای خانگی و سنتی باشید زیرا احتمال ابتلا به مسمومیت و تب مالت را به‌ویژه در بچه‌ها افزایش می‌دهد.

شیر در بدن چه وظایفی دارد؟
رشد و استحکام استخوان، ساخت سلول‌های عضلانی، فعالیت‌های هورمون تیروئید، انسولین، تیروکسین، هموگلوبین، حفظ تعادل مایعات بدن، تحریک‌پذیری عضله قلب، تنظیم فشار خون، تنظیم مکانیسم بینایی، تاثیر در فعالیت آنزیم‌ها، ساخت متابولیسم پروتئین، تولید انرژی، فعالیت قلب و مغز، ساخت آنزیم‌ها، سلامت بافت‌های عصبی، سلامت پوست، ساخت بافت‌های بدن، کمک به جذب آهن، تنظیم غلظت کلسیم خون، ساخت گلبول قرمز و سفید خون، انعقاد خون، خون‌سازی، کمک به جذب کلسیم و تشکیل دندان‌های سالم، سلامت دندان‌ها‌، سلامت لثه و دندان و بسیاری فعالیت‌های دیگر ازجمله خواص کامل‌ترین ماده غذایی دنیا یعنی شیر است.

شیر، سلامتی شما را تضمین می‌کند
نوشیدن شیر در بهبود علایم قاعدگی که با نام سندروم پیش از قاعدگی معروف است، نقش به سزایی دارد. بسیاری از خانم ‌ها قبل از دوران قاعدگی دچار نشانه‌هایی از جمله افسردگی، اختلالات خلقی، کمردرد و سردرد می ‌شوند. مصرف شیر می‌‌تواند این نشانه‌ها را تسکین دهد.

شیر برای داشتن ناخن‌ها، دندان‌ها و موهایی سالم‌تر لازم است. این نوشیدنی چون کلسیم فراوان دارد، مصرفش به همراه ویتامین‌D باعث استحکام استخوان‌ها و دندان‌ها و تقویت رشد موها و پیشگیری از ریزش آن‌ها می ‌شود. وجود کلسیم به همراه ویتامین A‌، ویتامین‌های گروه B و پتاسیم مانع از نرم و نازک‌شدن موها می‌شود و به درخشان‌شدن آن‌ها کمک فراوان می‌‌کند.

مصرف روزانه شیر در کنار میوه‌ها و سبزیجات، هم در بچه‌ها و هم در بزرگسالان باعث کاهش فشار خون بالا می‌‌شود. اگرچه هنوز مکانیسم آن مشخص نیست، اما به نظر می‌‌‌رسد که کلسیم، پتاسیم، منیزیم و پروتئین شیر نقش مهمی در این زمینه داشته باشند.

برخلاف تصور عموم، دیده شده است، افرادی که از شیر کم‌‌چرب استفاده می‌ کنند، لاغرتر از سایرین هستند. شما می‌توانید با مصرف شیر و لبنیات کم‌چرب میزان کالری دریافتی‌تان را تحت کنترل داشته باشید تا از بروز چاقی، مخصوصا چاقی شکم پیشگیری شود.

محققان به این نتیجه دست یافته‌اند که مصرف منظم لبنیات و شیر کم‌‌چرب می‌تواند خطر بروز دیابت نوع دوم را در بزرگسالان پایین آورد.

نقش خوردن شیر در پیشگیری از سرطان‌های پستان و روده بزرگ به اثبات رسیده است. طبق تحقیقات دانشمندان سوئدی، مردانی که روزانه ۵/١ لیوان شیر می‌خورند، ٣۵درصد کمتر احتمال دارد که به سرطان روده بزرگ مبتلا ‌شوند.

همان‌طور که می‌دانید در دوران بارداری و شیردهی، نیازهای غذایی مادر افزایش پیدا می‌‌کند، بنابراین مادران باردار در این دوران مخصوصا در سه‌ ماهه دوم و سوم باید میزان بیشتری کالری، پروتئین، انواع ویتامین‌ و کلسیم مصرف کنند. شیر از آن دسته مواد غذایی است که مادران باردار به آن نیاز بیشتری دارند.

شیربرنج، یک غذای سنتی و پرخاصیت
مصرف شیر به صورت شیربرنج و فرنی بسیار مورد توصیه طب سنتی است. در طب سنتی عقیده بر این است که مصرف این مواد باعث طولانی‌شدن عمر و خوش‌رنگ‌شدن پوست و چهره می‌شود. در واقع شیر به همراه برنج و مقداری پودر نبات و عسل حرارت داده شده و ماده یکدستی حاصل می‌‌شود که غذایی بسیار مفید، مقوی با هضم راحت (به خاطر حرارتی که دیده) و برای بیشتر افراد قابل استفاده و مفید است.

پاسخ به سوالاتی درباره شیر
برای آن‌ها که شیر نمی‌خورند و بهانه‌هایی برای مصرف‌نکردن آن دارند سوالاتی به وجود می آید که شایع ترین آن ها انتخاب بهترین نوع شیر است و اینکه شیرهای سنتی با آنچه در کارخانه‌ها تولید می‌شوند، چه تفاوتی دارد؟ مهندس حسین نیک‌پویان، کارشناس صنایع غذایی دراین باره نکته‌های مهمی را گفته‌ است.

وی توضیح می‌دهد:«کامل» کلمه‌ای است که روی پاکت برخی شیرهای پاستوریزه چاپ می‌شود و ممکن است شما آن را دیده باشید و تفاوت آن را با شیرهای دیگر ندانید. چاپ واژه شیر کامل به معنای این است که چربی‌های شیر گرفته نشده است. شیرهای پاستوریزه موجود در بازار چند نوع یا کم‌چرب هستند که بیشترین چربی آن گرفته می‌شود. دسته‌ بیشتری از شیرها با حدود ٢ تا ۵ /٣درصد چربی به بازار عرضه می‌شود و درصورتی‌که میزان این چربی کمتر گرفته شده و به عبارتی شیر چرب‌تر باشد، به آن شیر کامل گفته می‌شود.

این کارشناس صنایع غذایی خاطر نشان می‌کند: در واقع چیزی با نام لبنیات سنتی وجود ندارد؛ زیرا این مراکز نیز مانند کارخانجات لبنی، شیر را از دامداری‌ها تهیه می‌کنند و تفاوتی با آن‌ها ندارند. از طرف دیگر بیشتر آن‌ها برای تهیه کره، خامه خود را از کارخانجات مواد لبنی خریداری می‌کنند. از همه این‌ها بدتر زمانی است که مراکز عرضه لبنیات سنتی پنیرهای تولیدشده در کارخانه را به‌صورت حلب‌های بزرگ خریداری کرده و در فروشگاه‌ها خود به نام پنیر سنتی به فروش می‌رسانند.

مهندس نیک‌پویان یادآور می‌شود: توصیه این است که تا حد امکان از لبنیات پاستوریزه استفاده کنید.