تاثیر وزن مادر در بارداری

دوران بارداری تغییرهای فیزیولوژیک زیادی را در بدن به وجود می آورد. عوامل متعددی در شکل گیری روند صحیــح بارداری و نتیجه آن مؤثر هستند، یکی از مهم ترین و اصلی ترین عوامل، تغذیه مادر باردار است. رشد و نمو جنین با تغذیه مادر ارتباط تنگاتنگ دارد و رعایت برنامه غذایی مناسب و متعادل برای ترمیم و تکامل بافت های مادر که عهده دار تغذیه و رشد جنین است، اهمیت دارد.

تغذیه نامناسب مادر طی دوران بارداری نه تنها باعث کاهش وزن جنین می شود بلکه گاه به مرگ و میر نوزاد نیز منجر خواهد شد.

تأثیرات وزن گیری نامطلوب
سوء تغذیه ناشی از کمبود دریافت (خفیف، متوسط و شدید) انرژی و مواد غذایی دوران بارداری و قبل از بارداری روی سلامت کوتاه مدت و بلند مدت مادر وکودک تاثیر می گذارد. مشخص ترین نشانه سوء تغذیه در خانم های باردار، وزن گیری نامناسب در طول دوران بارداری است. علاوه بر وزن گیری ناکافی، ضعف و خستگی، ابتلا به عفونت های مکرر، تاخیر در بهبود زخم، افزایش خطرمسمومیت بارداری، خونریزی و کم خونی مزمن پـس از زایمـان، موفق نبودن در تداوم شیردهی و نگهداری نوزاد و ریزش مو در مادر و هم چنین زایمان زودرس، تولد نوزادکم وزن و کوتاه قد و افزایش احتمال مرگ جنین از عوارض دیگر سوء تغذیه است،که به دلیل کمبود دریافت انرژی و انواع موادمغذی در مادر یا جنین او رخ می دهد. این بچه ها به دلیل ســوء تغذیه مادر در معرض خطر چاقی مفرط و بیماری های قلبی عروقی قرار دارند .

در مقابل، وزن گیری بیش از مقدار لازم در دوران بـارداری (اضـافه وزن و چاقی در مادر) نیز نوعی سوء تغذیه محسوب می شود که می تواند سبب طولانی شدن مدت بارداری، دیابت بارداری، مسمومیت بارداری، افزایـش احتمال عوارض زمـان زایمان، زایمان سخت، افزایش احتمال سزارین، ماکروزومی جنین، مرده زایی، خونریزی بعد از زایمان، موفق نبودن در شیردهی کامل، عفونت زخم، عفونت دستگاه ادراری، عفونت لگن و باز نگشتن مادر به وزن قبل از بارداری حتی با گذشت سال ها از زمان زایمان شود. نوزادان متولد شده با وزن بالای4 کیلوگرم ، در معرض خطر چاقی مفرط و اضافه وزن و بیماری های مزمن مانند آسم، سرطان و... قرار می گیرند. هم چنین این نوزادان در معرض خطر فقر آهن هستند و این کمبود می تواند تاثیر نامطلوبی بر روی رشد مغزی جنین بگذارد که این امر روی سلامت و طول عمر آن ها اثر منفی دارد. به همین علت باید بر کنترل وزن زنان باردار و جلوگیری از اضافه وزن آنان تاکید شود. با این حال تجـویز رژیم لاغـری برای مـادران چـاق در دوران بارداری توصیه نمی شود.

وزن گیری کمتر از انتظار
هرگاه مادر باردار بر اساس جدول وزن گیری افزایش وزن کمتری داشته باشد و یا شیب نمودار وزن گیری مادر از شیب نمودار مرجع کمتر و یا هم سطح باشد، وزن گیری کمتر از حد انتظار محسوب می شود.
چنانچه از هفته 15 بارداری به بعد مادر باردار چاق(با نمایه توده بدنی مساوی یا بالاتر از30 ) ) کمتر از نیم کیلو گرم در ماه افزایش وزن داشته باشد.
چنانچه از هفته ۱۵ بارداری به بعد مادر باردار با وزن طبیعی، کمتر از یک کیلو گرم در ماه افزایش وزن داشته باشد.

وزن گیری بیش از انتظار
هرگاه مادر باردار براساس جدول وزن گیری افزایش وزن بیشتری داشته باشد و یا شیب نمودار وزن گیری مادر از شیب نمودار مرجع بیشتر باشد، وزن گیری بیش از حد انتظار محسوب می شود.
بعد از هفته ۲۰ بارداری مادر نباید ماهانه بیش ازسه کیلوگرم افزایش وزن داشته باشد. گاهی اوقات این امر به دلیل جمع شدن آب به طور غیر طبیعی در بدن است که اولین نشانه پره اکلامپسی است. در این صورت اقدام های لازم برای کنترل مسمومیت بارداری باید انجام شود. این اقدام ها در مجموعه مراقبت های ادغام یافته دوران بارداری توضیح داده شده است.
اگر افزایش وزن مادر در طول دوران بارداری بیش از یک کیلوگرم در هفته باشد. (نشانه خطر)

علل وزن گیری نا مطلوب در دوران بارداری
سابقه تولد نوزاد کم وزن ، چند قلویی، حاملگی های مکرر به ویژه با فاصله کم (کمتر از سه سال)، تهوع استفراغ دوران بارداری، سابقه زایمان زودرس (قبل از هفته ۷ )، سقط، حاملگی در سن زیر ۱۸ یا بالای ۳۵ ، ویار حاملگی یا پیکا، حجم زیاد کار روزانه، استراحت ناکافی، نداشتن فعالیت بدنی، استرس و افسردگی، اعتیاد به مواد مخدر، ناسازگاری بین زن و شوهر، اختلاف خانوادگی، نارضایتی از بارداری، ابتلا به بیماری های عفونی مثل سل و مالاریا، عادات غذایی نامناسب، پیروی از رژیم های غذایی خاص، سابقه یا ابتلابه بیماری های قلبی، فشار خون، دیابت، عفونت ادراری و ...