سوالات رایج در مورد شیردهی، پاسختان اینجاست

در این مطلب پرسش های مادران در مورد شیر دادن و مسائل شایع نوزادان و پاسخ آن ها را مطرح کرده ایم.

مادری که عمل جراحی سزارین شده است، چه موقع می تواند نوزادش را به پستان خود بگذارد و به او شیر بدهد؟

باید توجه داشت چه مادر سزارین شده باشد یا نشده باشد، باید نوزاد را از همان ساعات اول تولد به پستان مادر بگذارید. اگر نوزاد از یک پستان سیر می شود و در یک نوبت نوزاد را به پستان چپ گذاشته اید، دفعه دیگر او را به پستان راست بگذارید تا هر دو پستان تخلیه شود و شیر مادر جریان پیدا کند و افزایش یابد. پس از شیر دادن به نوزاد، چون مادر سزارین شده است، می تواند در حالی که روی تختخواب خوابیده است نوزاد خود را روی شکم یا روی پهلوی راست بخواباند تا هم شیر به آسانی از معده به روده نوزاد برود و هم اگر نوزاد استفراغ کرد، شیر استفراغ شده به بیرون بریزد و وارد ریه او نشود.

بیشتر نوزادان در سه روز اول تولد خواب آلود هستند و مک های موثر به پستان مادر نمی زنند، مخصوصا اگر مادر سزارین شده باشد و داروهای مسکن و آنتی هیستامین به او تزریق شده باشد (قسمتی از داروهای مسکن از راه جفت به جنین می رسد و نوزاد تحت تاثیر داروها قرار می گیرد)، ولی از روز سوم و چهارم تولد، نوزاد از حالت خواب آلودگی بیرون خواهد آمد و مک های موثر خواهد زد.

در ۲۴ ساعت چند نوبت باید به نوزاد خود شیر بدهم و زمان بین دو نوبت شیر دادن چه مدتی باید باشد؟

زمانی که شیر در معده کودک می ماند تا به طرف روده ها برود و معده از شیر خالی شود و دوباره نوزاد احساس گرسنگی کند، بر حسب سن و جثه نوزاد و شیرخوار متفاوت است. معده بعضی از نوزادان پس از یک ساعت از شیر خالی شده و کودک گرسنه می شود، کودک دیگری پس از ۳ تا ۴ ساعت شیری که خورده است، هنوز در معده اش وجود دارد و گرسنه نیست. بدین جهت تمایل به شیر خوردن در نوزادان و شیرخواران متفاوت است، بنابراین شیر دادن به نوزاد و شیرخوار باید بر حسب میل و رغبت او باشد یعنی هر موقع کودک خواست باید به او شیر بدهید. طبیعی ترین برنامه شیر دادن به نوزاد در چند هفته اول تولد این است که هر موقع نوزاد میل داشت و احساس کردید که گرسنه است به او شیر بدهید، ولی منظور این نیست که اگر شیرخوار هر لحظه ای از شب و روز گریه کرد مادر همه کارهای خود را رها کند یا از خواب بیدار شود و به او شیر بدهد. از طرف دیگر شیر دادن به نوزاد و شیرخوار هم نباید تحت برنامه زمان بندی شده و سر ساعت باشد، اگر نوزاد در ساعت ۵ و ۱۵ دقیقه صبح بیدار شد و گرسنه بود، نباید بگذارید تا ساعت ۶ گریه کند و آن موقع به او شیر بدهید.

بیشتر نوزادان به طور معمول در حدود ۶ تا ۹ بار در طول ۲۴ ساعت شیر می خواهند که باید به آن ها بدهید. به نوزادان نارس در هر نوبت مقدار کم و به دفعات زیادتر باید شیر بدهید. نوزادانی که جثه بزرگ تر دارند چون در هر نوبت شیر کافی می خورند، ممکن است هر ۴ تا ۵ ساعت میل داشته باشند که شیر بخورند. بیشتر نوزادان در پایان ماه اول تولد، زمان و فاصله بین دو شیر خوردنشان را خود تعیین می کنند. اگر مادر در چند هفته اول تولد نوزاد در ساعت ۳ صبح نیز یک نوبت به نوزاد شیر بدهد تا پستانش تخلیه شود، به جریان شیر و ازدیاد آن کمک خواهد کرد.

طول مدت شیر دادن به نوزاد و شیرخوار چقدر است؟

زمانی که لازم است مادر، نوزاد و شیرخوار را به پستان خود بگذارد، بستگی به سرعت و شدت مک زدن نوزاد و چگونگی نوک پستان و خود پستان هر مادر دارد، ولی هیچ شیرخواری بیش از ۱۰ تا ۱۵ دقیقه زمان مکیدن برای هر پستان لازم ندارد. زمانی که مادر، نوزاد را به پستان خود می گذارد، باید به طور دایم او را تحریک کند (با دست خود سر او را نوازش دهد و بخاراند) تا به خواب نرود. شیر یک پستان بعضی از مادران بیشتر و راحت تر از پستان دیگر ترشح می شود، چنین مادرانی باید سعی کنند در هر نوبت، نخست پستان کم شیر خود را در دهان کودک بگذارند تا میزان تراوش نیز به حد پستان پر شیر برسد.

اگر مادر، نوزاد را بیش از ۱۰ تا ۱۵ دقیقه به پستان خود بگذارد تا کودک مک بزند، نه فقط نوک پستان زخم می شود، بلکه نوزاد نیز مقداری هوا با شیر می بلعد که موجب دردهای شکمی کودک می گردد. اگر مادری اجازه دهد که کودکش مدت زیادی به یک پستان مک بزند، موقعی که او را به پستان دیگر خود می‌گذارد کودک خسته شده به خواب می رود. بنابراین توصیه می شود ابتدا کودک را به یک پستان بگذارید و موقعی که مک زدن او کند می شود، او را به پستان دیگر بگذارید و اجازه دهید به مک زدن خود ادامه دهد تا مک زدن به پستان دوم نیز کند شود و به خواب برود.

برای شیر دادن به نوزاد و سیر کردنش باید یک پستان به او بدهم یا هر دو را؟

در روزهای اول تولد، باید هر دو پستان را در دهان کودک گذاشت تا هر دو تحریک شوند و شیر از هر دو ترشح گردد، ولی بعد از آن اگر شیر یک پستان کودک را سیر می کند می توانید یک نوبت از یک پستان و نوبت دیگر از پستان دیگر بدهید. اگر شیر یک پستان، کودک را سیر نکرد، باید پستان دیگر را در دهان او بگذارید. البته ممکن است نوزاد، پستان دوم را کاملا خالی نکند و مقداری شیر در آن باقی بماند. علت تخلیه نشدن پستان دوم این است که موقعی که نوزاد از پستان اول شیر خورده، واکنش سرازیر شدن شیر شروع می شود و گرمی دهان نوزاد نیز سبب باز شدن اسفنکترهای مجاری شیر شده، پستان به طور کامل تخلیه می شود، ولی موقعی که مادر پستان دوم را در دهان نوزاد می گذارد، دیگر واکنش شدید نیست و در نتیجه پستان دوم کاملا تخلیه نمی شود، بنابراین باید برای تغذیه بعدی پستان تخلیه نشده را در دهان نوزاد بگذارید.

اگر کودک در خلال روز مدت زیادی خوابید، آیا باید او را بیدار کنم و به او شیر بدهم؟

همان طوری که گفته شد شیر دادن به کودک نباید بر مبنای ساعت باشد، بلکه باید برحسب میل و رغبت کودک باشد و هر موقع کودک میل داشت باید به او شیر بدهید.

نوزاد در هفته های اول بعد از تولد، تفاوت شب و روز را حس نمی کند و شما باید به او بیاموزید و در خلال روز هر موقع و هر مقدار شیر خواست به او بدهید و سعی کنید که در خلال شب به او شیر ندهید تا به این وضع عادت کند و در طول شب بخوابد. اگر کودک در خلال روز بیش از ۴ تا ۵ ساعت می خوابد او را بیدار کنید و اگر گرسنه است به او شیر بدهید. برعکس، در خلال شب او را بیدار نکنید و به او شیر ندهید، مگر واقعاً گرسنه باشد و گرسنگی او را بیدار کرده باشد. با این روش کودک بعد از ماه اول تولد خود عادت خواهد کرد که روز کمتر بخوابد و شیر کافی بخورد و شب را کاملاً بخوابد. تمام کودکان پس از مدتی عادت خواهند کرد و شیر خوردن آن ها منظم خواهد شد. بدین ترتیب که وزن کودکی که ۳/۵ تا ۴ کیلوگرم می باشد، هر دو تا سه ساعت و کودکی که ۴/۵ تا ۵ کیلوگرم وزن دارد، هر ۳ تا ۴ ساعت شیر خواهد خورد و پس از دو تا سه ماهگی، کودک بعد از نصف شب بیدار نخواهد شد و از ساعت ۱۰ شب تا ۶ صبح می خوابد.

آیا نوزاد مقداری از شیری را که در هر نوبت می خورد از دهان خود بیرون بریزد یا استفراغ کند، اهمیت دارد؟

بعضی از نوزادان که از هر لحاظ طبیعی هستند، ممکن است بعد از شیر خوردن مقداری شیر را از گوشه دهان و لب های خود بیرون بریزند و لباس‌های خود و مادر را کثیف کنند. این حالت مخصوصاً موقعی که شیر زیاد به کودک داده شود یا کودک از شیر خشک یا شیر پاستوریزه تغذیه می کند، بیشتر دیده می شود. اگر کودک در هر ماه رشد طبیعی داشته باشد و وزن هم به طور طبیعی افزوده شود، بیرون ریختن شیر از دهان جای نگرانی ندارد. بیرون ریختن شیر از دهان ممکن است ماه ها ادامه یابد و حتی ممکن است کودک به سنی برسد که چهار دست و پا راه برود و مادر مجبور باشد بعد از شیر دادن، شیرهایی را که از دهان او بر لباس یا روی فرش و زمین ریخته است، پاک کند. این حالت دیر یا زود متوقف خواهد شد.

اگر کودک حقیقتا استفراغ می کند و استفراغ او جهنده است و هر چه شیر می خورد بالا می آورد و وزنش هم اضافه نمی شود، ممکن است انسدادی در محل خروجی معده داشته باشد یا علل دیگری در کار باشد. اگر کودک ناگهان دچار استفراغ های پی درپی شود، ممکن است مشکل مهمی داشته باشد، در چنین حالاتی باید هرچه زودتر نوزاد را نزد پزشک ببرید.

بعد از شیر دادن به نوزاد و شیرخوار، آیا او را روی شکم بخوابانم یا به پشت یا به پهلو قرار دهم؟

اگر کودک شما بعد از شیر خوردن مقداری از شیر را بالا می آورد، بهترین وضعیت برای این است که روی شکم بخوابد، زیرا شیری که کودک بالا می آورد، بدون هیچ مشکلی از دهان او به بیرون می ریزد. اگر چنین کودکی را به پشت بخوابانید، ممکن است مقداری از شیر در موقع بالا آوردن وارد ریه او شود و موجب عفونت ریه و حتی خفگی او گردد.

اگر کودک استفراغ نمی کند، او را باید در جهات مختلف بخوابانید، بدین ترتیب که در یک نوبت او را به پهلوی راست، نوبت دیگر به پهلوی چپ یا به شکم یا به پشت، زیرا اگر کودک را همیشه به یک طرف بخوابانید، چون استخوان های جمجمه او نرم است، خواباندن به یک سمت باعث صاف شدن یک طرفه جمجمه و تغییر شکل سر کودک می گردد. اگر بعضی از کودکان را روی شکم بخوابانید، پاهای خود را به زیر شکم خود جمع می کنند و می خوابند و این وضع خوابیدن ممکن است تا سن دو تا سه سالگی ادامه یابد.

زیر سر کودک بالش نگذارید، مگر کودک به سن دوازده ماهگی رسیده باشد، در این سن نیز باید ضخامت بالش او کم باشد و بالش و تشک او نرم نباشد، زیرا با تشک نرم ممکن است جلوی دهان و بینی کودک را بگیرد و مانع تنفس و سرانجام خفگی او گردد.