اوقات فراغت کودکان، چگونه پر کنم؟
همان فصلی که کودکان از ماه‌ها قبل انتظار آن را می‌کشند و برای آن روزشماری می‌کنند. حتی دراین‌باره با شما و دوستان خود سخن‌ها داشته‌اند و برای گذراندنش نقشه‌هایی در ذهن پرورانده‌اند.
جام جم آنلاین
تابستان نزدیک است، همان فصلی که کودکان از ماه‌ها قبل انتظار آن را می‌کشند و برای آن روزشماری می‌کنند. حتی دراین‌باره با شما و دوستان خود سخن‌ها داشته‌اند و برای گذراندنش نقشه‌هایی در ذهن پرورانده‌اند.همچنین ایام تابستان برای کودکان ایام خوشی است، روزهای شادی و نشاط است، ایام وعده‌ها و وعیدهاست، روزهای فراغت و استراحت است، ایام گردش و تفریح است و از همه مهم‌تر ایام درس و مشق نداشتن و بی‌دردسر زندگی کردن است .
تفریح از مسائل مهم زندگی و نیاز به تفریح طبیعی و فطری است و باید در تمام دوران عمر برآورده شود. در هر سنی تفریح مناسب، لذت‌بخش و نشاط‌آور است .
هرچه کارها و فعالیت‌های اجتماعی، تلاش‌های تحصیلی و حرفه‌ای بیشتر باشد، احتیاج به تفریح بیشتر احساس می‌شود. زیرا در اثر کار اعصاب خسته می‌شود و تفریح موجب می‌شود انسان نیرویی تازه همراه با نشاطی نوین به دست آورد و آمادگی بیشتری برای کار و فعالیت پیدا کند .
بنابراین تفریح از کودکی تا پیری برای همه افراد لازم و ضروری است .
تفریح از نظر اسلام
اسلام نیز به تمام خواسته‌ها و نیازهای جسمی و روحی بشر توجه داشته است. لذا درباره تفریح از سوی بزرگان دین دستوراتی داده شده است. امیر مومنان علی‌ع تفریح را یکی از وظایف روزانه مردم با ایمان می‌داند و می‌فرماید: شبانه‌روز افراد مؤمن باید ۳ قسمت شود: قسمتی برای راز و نیاز با خدا، قسمتی برای اصلاح امر معاش و تأمین زندگی و بخشی هم برای بهره‌برداری از چیزهای حلال و نیکو (تفریح ).
چند نکته
بزرگ‌ترین مشکل دانش‌آموزان در ایام فراغت، رعایت نکردن انضباط و بی‌برنامگی است. همین «چه‌کنم‌ها» مشکلات بزرگی به وجود می‌آورد. بنابراین اولین شرط، داشتن یک برنامه صحیح برای گذراندن ایام فراغت و بخصوص تعطیلات تابستان است تا کودکان دچار سردرگمی نگردند .
چه خوب است این برنامه‌ریزی با شرکت فعال خود کودکان باشد. زیرا انواع بحث‌ها و نشستن و گفتگو کردن با نوجوانان و کودکان به آنان کمک می‌کند از زمان فراغت خود درست استفاده کنند . باید به بچه‌ها بیاموزیم زندگی خود را تباه نکنند و با تفریحات آنی و زودگذر زندگی خو را به خطر نیندازند .
پر کردن اوقاعت فراغت مخصوصا تعطیلات تابستانی با تکرار مطالعه کتاب‌های درسی مناسب و جالب نیست. لکن کارهای بدنی و فنی برای آسایش و استراحت مغزی دانش‌آموزان در اوقات فراغت مفید خواهد بود و دانش‌آموزان به انجام کارهای بدنی و فنی در ایام فراغت رغبت بیشتری نشان می‌دهند .
ایجاد انضباط باید اولین شرط پر کردن ساعات فراغت باشد. بچه‌ها باید بدانند برای ۳ ماه تعطیلات تابستانی هر روز و هر ساعت چه کارهایی انجام دهند. دانش‌آموز باید بداند بعدازظهر گرم تابستان در کوچه و خیابان دویدن یا فوتبال بازی کردن یک نوع وقت‌کشی و از طرف دیگر موجبات آزار و مزاحمت دیگران را فراهم می‌کند .
برای ایام فراغت باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود تا تقویت و افزایش این صفات را در بچه‌ها فراهم کند : احترام به خود، احترام به بزرگترها، ایمان و اطمینان به خود و خانواده، راستگویی و جوانمردی، حفظ و رعایت بهداشت شخصی و محیط، حمایت از کوچکتران و ابراز محبت و مهربانی به آنان، پایبندی به دین و مذهب و سعی در عمل به احکام، احترام به قوانین و مقررات اجتماعی، حفظ عفت و پاکدامنی و ...
فعالیت‌هایی در ایام فراغت یا برنامه‌ریزی صحیح فعالیت‌های گوناگون زیادی می‌توان برای کودکان پیش‌بینی کرد و ما در اینجا به بیان بعضی از آن فعالیت‌ها اشاره می‌کنیم .
مسافرت و گردش
مسافرت یکی از تفریحات سالم و لذتبخشی است که در سلامت جسم و روان موثر است. در اهمیت مسافرت همین بس که در قرآن کریم ۱۰ آیه، انسان را به سیر و گردش در زمین فرمان داده است تا در اثر گردش و مسافرت و دیدن آثار گذشتگان با وضع و حال مردم آشنا شوند علل انحراف و انحطاط و همچنین عوامل موفقیت و اعتلای اقوام گذشته را دریابند و با دل‌های زنده و بیدار و گوش‌هایی شنوا و چشمانی بینا زندگی کنند .
پیامبر اسلام فرمود: «سفر کنید تا سالم و تندرست باشید». آری کسانی که برای رفع خستگی و تجدید نیرو در ایام بیکاری به سفر می‌روند، هم تفریحی مسرت‌بخش انجام داده‌اند و هم به یکی از عوامل تندرستی دست یافته‌اند .
امروزه از نظر پزشکی ثابت شده است زندگی تکراری، کار و خوراک یکنواخت ضرر دارد و اعضای بدن را زودتر فرسوده و ناتوان می‌کند و اکثر اطباء تغییر و ایجاد تنوع در زندگی را جزو برنامه‌های بهداشتی قرار می‌دهند .
نکته قابل ذکر این است که مسافرت باید مثل همه امور هدف داشته باشد. یکی از هدف‌های مسافرت دیدن آثار باستانی، بازدید از موزه‌ها و نقاط دیدنی، کارخانه‌ها، صنایع، پارک‌ها، جنگل‌های مصنوعی و طبیعی، غارها و مکان‌های دیدنی دیگر است تا در افزایش وسعت دید و بینش فرزندان اثر گذارد .
راهپیمایی، کوهنوردی، گردش‌های خانوادگی، مسافرت‌های دسته‌جمعی، اردوها و امثال آن درس‌های زنده‌ای از طبیعت به انسان می‌دهد و بالاخره زیارت مکان‌های متبرکه که اثر روانی و روحی و تربیتی انکارناپذیری در فرزندان دارد .
به هنگام گردش و مسافرت موقعیت‌های خاصی پیش می‌آید که می‌توانیم راه‌ها و رموز صحیح زندگی اجتماعی و تربیتی را به کودکان و نوجوانان بیاموزیم و با نشان دادن نمونه‌هایی از عواقب نامطلوب ناشی از تنبلی، بیکاری و بی‌بندوباری راه‌های جلوگیری از انحراف و فساد را به آنان بیاموزیم و آنان را ترغیب و تشویق کنیم تا با تلاش و امید، آینده خود را به بهترین وجهی بسازند .
تهیه کلکسیون گل و گیاه، حشرات، انواع سنگ‌ها، عکاسی و نقاشی از مناظر طبیعی، ازجمله تفریحات مفید و پرحاصلی برای اوقات فراغت بچه‌هاست .
فعالیت‌های ورزشی
ورزش از تفریحات سالم و سودمند و مانند مسافرت نشاط‌انگیز است. ورزش علاوه بر سلامت بدن به سلامت روح هم کمک می‌کند و از آنجا که نیک‌بختی هر کس با سلامت روح و بدن او بستگی کامل دارد، اهمیت ورزش معلوم می‌شود. امروز همه اقرار دارند ورزش بدن را قوی و روح را قدرت می‌بخشد .
فعالیت‌های ورزشی باعث ایجاد روحیه کار دسته‌جمعی، حس ابتکار، احساس موازنه و تعادل، چابکی و کارآمدی بدنی، ازخودگذشتگی و اطمینان است و به طور کلی ورزش، تندرستی و سلامت را به تن و روان هدیه می‌کند. ورزش‌هایی مثل تیراندازی، اسبدوانی و شنا مورد توجه بزرگان دین بوده و پیامبر اسلام فرموده است : به فرزندانتان شنا و تیراندازی بیاموزید .
فعالیت‌های تحقیقی و مطالعاتی
فعالیت‌های تحقیقی و مطالعاتی باعث افزایش شعور و آگاهی و ارضای حس کنجکاوی کودکان و نوجوانان می‌شود. بعضی از تحقیقات می‌تواند از سال‌های آخر دبستان شروع و تا دانشگاه و حتی بعد از آن ادامه یابد. هدایت فرزندان به سمت تحقیقات اگر درست انجام شود، می‌تواند اوقات فراغت را به نحو مطلوبی پر کند .
فعالیت‌های تحقیقاتی و مطالعاتی در معارف اسلامی و کتب ارزنده، علاوه بر بالا بردن اطلاعات مذهبی، ادبی و فکری در تزکیه و تهذیب فرزندان نیز مفید است . کودکان از فعالیت‌های هنری که جنبه خلاقیت دارند بشدت لذت می‌برند لذا کارهایی مثل خطاطی، نویسندگی، طراحی، نقاشی، گل‌سازی، گلدوزی، قالیبافی، حصیربافی، قلمزنی و سایر کارهای دستی برای کودکان و نوجوانان شادی‌آفرین، سودآور و مفید است .
ورود به میدان کار و کارگری
کارهایی مثل کمک در جمع‌آوری محصولات کشاورزی، جوشکاری، آهنگری، نجاری، سیم‌کشی، لوله‌کشی، تعمیرات وسایل خانگی مانند یخچال، شوفاژ، رادیو، تلویزیون، تلفن، بخاری، اتو برقی و پنکه، آشنایی با سیستم‌های مخابراتی، کاربرد رایانه و... همه از کارهای مورد علاقه دانش‌آموزان است .
اشتغال در کارهای خدماتی مثل کارآموزی در مراکز پزشکی، دندانپزشکی، یادگیری واکسیناسیون و تزریقات، نسخه‌پیچی، کمک‌های اولیه، حسابداری، صندوقداری و امثال آن علاوه بر احساس شخصیت و احساس مفید بودن، وابستگی به اجتماع و کشور را در کودکان، نوجوانان و جوانان فراهم می‌کند و نیز می‌تواند تجربه‌ای برای انتخاب شغل آینده باشد .
همراهی با والدین
در صورت امکان خوب است والدین فرزندان را به محل کار خود ببرند و با رموز شغل و حرفه خود آشنا کنند. والدین باید در حد وسع و توان فرزندانشان از او کار بکشند و اجازه ندهند فردی تن‌پرور و بیکار بار بیاید. مادران در ایام تعطیلات تابستانی فرصت خوبی دارند دختران خود را با آشپزی، نظافت، خیاطی و سایر وظایف خانه‌داری و فنون مدیریت خانه آشنا کنند تا آنان بتوانند در آینده کدبانوهای خوبی باشند .
گذراندن اوقات فراغت
گذراندن اوقات فراغت دانش‌آموزان خصوصا در مورد کودکان و نوجوانان یکی از مسائل حساس ودرعین‌حال پرمخاطره است. این حساسیت در تعطیلات تابستان به اوج خود می‌رسد. تا آنجا که می‌توان گفت با فرارسیدن فصل تابستان و هجوم خیل چندین میلیون دانش‌آموز یکی از مشکلات جدی خانواده‌ها مسأله پر کردن اوقات فراغت کودکان و نوجوانان است .
از طرف دیگر پر کردن اوقات فراغت دانش‌آموزان در تعطیلات تابستانی به لحاظ این که هم بتواند از نظر روانی و اجتماعی ثمربخش بوده و هم برای کودک و نوجوان خسته‌کننده نباشد، کاری بسیار ظریف و درعین‌حال دشوار است .
به علت همین دشواری و ظرافت، انجام این کار مهم از عهده والدین به تنهایی ساخته نیست و باید نهادها و سازمان‌ها با ایجاد امکاناتی مثل تشکیل اردوها، کانون‌های هنری، سازمان‌های ورزشی، کاروان‌های سیاحتی و امثال آن به کمک والدین بیایند و از طرف دیگر با دادن امتیازاتی به کودکان و نوجوانان مثل دادن بلیت نیمه بها برای مسافرت در ایام تابستان و بلیت‌های مجانی برای بازدید از موزه‌ها و استفاده از اسباب‌‌بازی‌های پارک‌ها و استخرهای شنا و امثال آن، والدین را در برنامه‌ریزی ایام فراغت دانش‌آموزان یاری دهند. اینک به ذکر بعضی از نکات که در مورد گذراندن ایام فراغت دانش‌آموزان باید مورد نظر باشد، می‌پردازیم .
صابر محمدی
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼