انواع بازی با بچه ها، تداعی لحظات شاد کودکی

شهرزاد: همه ما دل‌مان برای زمان کودکی و بازی‌های آن دوران تنگ شده و در هر لحظه از زمان به دنبال راهی می‌گردیم تا برای دقایقی آن لحظات شیرین را دوباره تجربه کنیم.

آیا کودکان امروز ما نیز در آینده دل‌شان برای روزهای کودکی و بازی‌های آن تنگ می‌شود؟ آیا مثل ما در حسرت آن دوران هستند؟ امروز با آپارتمانی شدن و کوچک شدن ابعاد خانه‌ها دیگر شاید جایی برای شیطنت‌ها و قیل و قال‌های کودکی نمانده باشد.

زندگی و حتی تفریحات هم ماشینی شده‌اند. اگر به هر کدام از ابعاد زندگی فکر کنیم شاید خیلی افسوس گذشته و زندگی‌های ساده آن دوران را بخوریم. پیشرف تکنولوژی به‌‌‌ همان اندازه که دارای مزایاست محدودیت‌هایی را برای بشر به ارمغان می‌آورد که نمی‌توان آن را نادیده گرفت.

امروزه کودکان ما مانند گذشته در معاشرت‌ها با اقوام و دوستان نیستند تا مانند ما بازی کنند و با شیطنت‌های خود انرژی درونی‌شان را تخلیه کنند. ما بزرگتر‌ها نیز زمانی برای آن‌ها نداریم و تمام تلاش خود را برای فراهم کردن بهترین رفاه برای‌شان انجام می‌دهیم ولی صد افسوس که با نادیده گرفتن این روزهای کودکی‌شان خودمان سبب‌ساز مشکلات روحی و روانی آن‌ها می‌شویم.

زمانی که ما آن‌ها را از بازی کردن به هر دلیلی محروم می‌کنیم آن‌ها دیگر قادر نخواهند بود که قابلیت‌های خود را بشناسند و به آن جهت دهند و بنابراین دچار مشکلات فراوانی می‌شوند.

در گذشته آخر هفته خانواده‌ها در کنار هم جمع می‌شدند و کودکان‌شان یک دل سیر با هم بازی می‌کردند ولی امروز چگونه است؟ شاید بعضی وقت‌ها زمانی کوتاه پیدا کنیم و به صورت تلفنی از حال هم مطلع شویم آن هم اگر وقت کنیم.

پس نقش کودکان در این زندگی کجاست؟ کودکان امروزی که بیشتر زمان خود را در مهد‌ها یا مدارس سپری می‌کنند و آن زمانی که در خانه هستند به دلیل این‌که ما خسته هستیم، خانه‌مان کوچک است، در خانه فردی مسن ست، یا همسایه بغلی مریض دارد، به او مرتب می‌گوییم بالا و پایین نپر چون همسایه ناراحت می‌شود.

ولی هیچ وقت شده خودمان را جای کودکان‌مان بگذاریم؟ واقعا آن‌ها باید چکار کنند؟ آیا بهتر نیست به جای محدود کردن و بازداری آن‌ها از بازی‌های کودکانه‌شان خودمان به دنبال راه‌حلی برای این مشکل باشیم؟ باکمی تدبیر و شاید حوصله بتوان بهترین خاطرات را برایشان ساخت.

در اینجا راهکاری را پیشنهاد می‌کنیم تا شاید بتوانید لحظات شاد کودکی خود را بار دیگر با کودکان‌تان تجربه کنید.

۱. زمان و برنامه خودتان را به گونه‌ای طراحی کنید تا بتوانید ساعتی از آن را به کودکتان اختصاص دهید

۲. فهرستی از بازی‌هایی که می‌توانید در خانه و در محیط‌ های کوچک انجام دهید، تهیه کنید. برای انتخاب این بازی‌ها کتاب‌های زیادی وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. در انتخاب خود علایق کودکان را نیز لحاظ کنید.

۳. کتاب داستان‌هایی برای کودکان تهیه کنید که متناسب با سن کودک‌تان طراحی شده باشند (هر چقدر سن کودک پایین‌تر باشد مضامین وتصاویر باید ساده‌تر وقابل فهم‌تر باشد.)

۴. بازی‌هایی که نیاز به سر و صدا و جیغ و داد دارند را در یک فهرست بنویسید.

۵. بازی‌هایی که مورد علاقه کودک‌تان است و او حین آن بازی احساس نشاط و شادی می‌کند و می‌تواند تمام انرژی خود را تخلیه کند، انتخاب کنید. (مثلا ضربه زدن به یک بالش یا آب بازی)

۶. سی‌دی‌های آموزشی یا کارتون‌های جذاب متناسب باسن کودک تهیه کنید.

۷. در لیست خود رفتن به یک کلاس ورزشی را حتما قرار دهید. (برای کودکان بالای ۳ سال)

۸. یک یا دو روز در هفته را به صورت چرخشی برای گردش در محیط خارج از خانه اختصاص دهید.

بعد از تهیه این لیست از بازی‌ها وتفکیک آن‌ها، باید برنامه‌ریزی کنید. از اینجا به بعد شما می‌توانید هر زمان که کودک‌تان را از بازی منع می‌کنید بازی را جایگزین آن کنید.

با این کار شما به او می‌فهمانید قصد شما فقط بازداری او از کار فعلیش نیست یعنی شما تنها نمی‌خواهید نشاط او را از او بگیرید و او را محدود کنید بلکه می‌خواهید راهکار و بازی جدیدی را به او پیشنهاد کنید زیرا زمانی که شما فقط او را از بازی مورد علاقه‌اش منع می‌کنید، عامل شادی و نشاطش را از او می‌گیرید و در برابر آن، چیزی را به او اهدا نمی‌کنید.

بنابراین او در برابر کار شما حالتی تدافعی می‌گیرد و گاهی با شما مقابله می‌کند. در این زمان لجاجت‌ها و شاید برخی حرکات و رفتار‌های ناشایست و پرخاشگری در کودک شما آشکار شود.

این‌‌‌ همان کاری است که شما زمان تنبیه کودک هم انجام می‌دهید. زمانی که با حالت تحکم از آن‌ها می‌خواهید که کاری را انجام ندهند ولی نمی‌گویید به جای آن چه کاری را انجام بدهند، تفکیک کارهای مد نظر شما برای آن‌ها بسیار دشوار است.

شاید گاهی ندانسته کار بدتری را جایگزین کار فعلی‌اش کند. پس همیشه به کودک بگویید چه کاری را انجام بدهد نه چه کاری را انجام ندهد. زمانی که کودک شما در خانه در حال شیطنت و سر و صدا و داد و قال و توپ بازی است، او را به آرامش دعوت کنید و بعد برایش توضیح دهید که این بازی زیبا و پرهیجان در جای سرباز و بزرگ مثل پارک و حیاط بسیار لذت‌بخش‌تر از فضای کوچک خانه است و بعد نظرش را بپرسید؟ و برایش توضیح دهید که هر لحظه امکان یک حادثه خطرناک وجود دارد و ممکن است سبب آسیب به خودش یا یکی از وسایل خانه شود.

(حتما در اولین فرصت ممکن به صورت تجربی این موقعیت را برایش فراهم کنید او را به پارک ببرید تا یک تجربه شیرین برایش بیافریند و موقعیت را با مقایسه توضیح دهید) به او بگویید در این لحظه بازی بی‌صدا مانند بازی‌های فکری ایده بسیار خوبی است و شاید خودش پیشنهاد بهتری برای شما داشته باشد. (سعی کنید آن لحظه را برایش خاطره‌انگیز کنید).

در ابتدای کار شاید با کار شما مخالفت کند، نافرمانی یا لجبازی کند ولی با خوش قولی‌های شما و تجربه‌ لذت بازی در جایی خارج از خانه (پارک) این کار در نهاد او نقش می‌بندد.

رعایت این نکته بسیار حائز اهمیت است که زمانی که کودک سرحال نیست و تمایلی به محیط خارج از خانه ندارد او را به زور وادار به این کار نکنید زیرا اصلا موثر نیست.

همچنین لذت بازی‌های آپارتمانی مثل خواندن یک کتاب داستان همراه با نمایش سایه آن روی دیوار، می‌تواند لحظات لذت‌بخش و نشاط‌آوری را برایش خلق کند. البته نباید این کار جنبه تحمیل به خود بگیرد که نتیجه عکس دارد.

در هر صورت او باید انرژی‌های نهفته خودش را به گونه‌ای تخلیه کند. در غیر این صورت این انرژی به صورت رفتارهای پرخاشگرانه تدافعی و نافرمانی بروز کند. پس چه بهتر شما جهت دهنده آن باشید نه سرکوب کننده آن.

شما با این کار بازی مورد علاقه‌اش را از او نگرفته‌اید بلکه موقعیتی برایش فراهم کرده‌اید که از آن بازی ‌‌‌نهایت لذت را ببرد. او این را با تجربه عینی می‌فهمد و بازخوردش را به شما ارائه می‌دهد.

بازی برای کودکان تنها سرگرمی نیست نوعی آموزش مهارت‌های زندگی است. شما بسیاری از نکات آموزشی‌تان را و حتی بعضی از قوانین زندگی رادر خلال بازی می‌توانید به آن‌ها القا کنید.

در این صورت آن‌ها با اشتیاق آن‌ را می‌پذیرند. کودکان با هرچه اسم بازی را به خود بگیرد ارتباط برقرار می‌کنند و آن را می‌پذیرند. کودکان، دانشمندان کوچکی هستند که از تجارب بازی‌های خود و جهت گرفتن از آن‌ها دست به خلاقیت و شاید اکتشاف و اختراع بزنند. پس آن‌ها را سرکوب نکنید.