سندرم تخمدان پلی کیستیک چیست؟
سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS) یک اختلال سیستم غدد درونریز است که به زنان در سالهای باروری زندگی آنان آسیب میزند.
سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS) یک اختلال سیستم غدد درونریز است که به زنان در سالهای باروری زندگی آنان آسیب میزند. کیسک‌های (توضیح: کیسک به معنی کیسۀ کوچک است) پر از مایع درون تخمدان‌ها رشد میکنند. این اختلال همچنین زیر عنوان سندرم استاین - لِوِنتهال شناخته میشود.
علایم شامل تغییراتی در چرخۀ قاعدگی و رشد بیش از حد مو است. در صورت عدم درمان، سندرم تخمدان پلیکیستیک میتواند به ناباروری و دیگر عوارض منجر شود. علت دقیق بروز این اختلال مشخص نیست.
تشخیص و درمان زودرس در مورد آن توصیه میشود. کاهش وزن در عین حال میتواند باعث کاهش ریسکهای مرتبط به سلامت مثل مقاومت به انسولین، دیابت نوع ۲، افزایش کلسترول، بیماری قلبی و هیپرتانسیون شود.
سندرم تخمدان پلیکیستیک چیست؟
در اغلب زنان دچار سندرم تخمدان پلیکیستیک، تعداد زیادی کیست کوچک یا کیسک‌های پر از مایع در تخمدان آنها رشد میکند. کیستها مضر نیستند اما میتوانند سبب ایجاد عدم تعادل در سطح هورمون‌ها شوند.
زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلیکیستیک در عین حال دچار ناهنجاریهایی در چرخۀ عادت ماهانه، افزایش میزان اندروژن (یک هورمون جنسی)، رشد بیش از حد مو، آکنه و چاقی میشوند.
در کنار بسیاری از اختلالات همراه سندرم تخمدان پلیکیستیک، این اختلال شایعترین علت ناباروری در زنان است - زیرا میتواند از انجام تخمکگذاری پیشگیری کند.
زنان دچار سندرم تخمدان پلیکیستیک در صورت باردار شدن دارای ریسک بالاتری برای از دست دادن بارداری، دیابت بارداری، فشار خون بالای ناشی از بارداری، پریاکلامپسی، و زایمان زودرس قرار دارند.
علل
در حال حاضر هیچ علت شناخته شدهای برای سندرم تخمدان پلیکیستیک وجود ندارد. به هر جهت، برخی ارتباط‌ها میان این بیماری و انسولین بیش از حد، التهاب خفیف و عوامل ژنتیکی به چشم میخورد.
ریسک فاکتورها
گمان می رود که سندرم تخمدان پلیکیستیک یک جزء ژنتیکی داشته باشد. زنان دارای مادر یا خواهر مبتلا به سندرم تخمدان پلیکیستیک بیشتر محتمل است که در مقایسه با مردم فاقد این خویشاوندی دچار سندرم تخمدان پلیکیستیک شوند. این پیوند خانوادگی در بیماری ریسک فاکتور اصلی سندرم تخمدان پلیکیستیک به شمار میرود.
قند منبع اولیۀ تأمین انرژی بدن است، و تنظیم آن در بدن توسط انسولین صورت میگیرد که از لوزالمعده ترشح میشود. مردم دچار مقاومت نسبت به‌انسولین قادر به کاربرد مناسب انسولین نیستند. این باعث میشود تا لوزالمعده ناچار از ترشح بیش از حد انسولین شود تا بتواند نیازهای بدن را برآورده سازد.
گمان میرود که انسولین اضافی بر توانایی تخمکگذاری زنان تأثیر منفی دارد زیرا بر تولید اندروژن تأثیر میگذارد. تحقیق نشان داده است که زنان دچار سندرم تخمدان پلیکیستیک دچار التهاب خفیفی هستند که تخمدانهای پلیکیستیک را به تولید اندروژن تحریک میکند.
ریسکهای مرتبط به سلامت
چند ریسک مرتبط به سلامت در مورد سندرم تخمدان پلیکیستیک مطرح است که عبارتند از:
- دیابت نوع ۲
- ناباروری
- کلسترول بالا
- افزایش میزان لیپیدها
- آپنه خواب
- بیماری کلیه
- خونریزی غیر نرمال رحم
- فشار خون بالا
- چاقی که احتمالاً به مشکلات مرتبط به تضعیف عزت نفس و افسردگی منجر میشود
- سندرم متابولیک
- کبد چرب غیر الکلی
- افسردگی و اضطراب
همچنین در شرایط ابتلا به سندرم تخمدان پلیکیستیک، ریسک ابتلا به سرطان اندومتریال، دیابت بارداری، فشار خون بالای ناشی از بارداری، حملات قلبی و سقط جنین افزایش پیدا میکند.
علایم
گذشته از کیست‌های تخمدان علایم سندرم تخمدان پلیکیستیک عبارتند از:
- بینظمی در عادت ماهانه
- میزان بیش از حد هورمون اندروژن
- آپنه خواب
- میزان بالای استرس
- افزایش فشار خون
- علایم پوستی
- ناباروری
- آکنه، پوست چرب، و شوره
- افزایش کلسترول و تریگلیسیریدها
- آکانتوزیز نیگریکانز یا لکههای تیره رنگ روی پوست
- خستگی مفرط
- الگوهای طاسی مردانه
- مقاومت انسولین
- دیابت نوع 2
- درد لگن
- افسردگی و اضطراب
- دشواری مدیریت وزن شامل افزایش وزن و دشواری در کاهش آن
- افزایش بیش از حد رشد مو در صورت و بدن که زیر عنوان هیرسوتیسم شناخته میشود.
- کاهش میل جنسی
تست و تشخیص
هیچ تست واحدی قادر به تشخیص سندرم تخمدان پلیکیستیک نیست اما پزشکان میتوانند این اختلال را از طریق گرفتن شرح حال پزشکی، معاینۀ بالینی شامل بررسی وضعیت لگن، و تستهای خون برای اندازهگیری میزان هورمون، کلسترول و گلوکز تشخیص دهند.
اولتراسوند را میتوان برای بررسی وضعیت رحم و تخمدان مورد استفاده قرار داد.
درمان
هیچ علاج قطعی برای سندرم تخمدان پلیکیستیک وجود ندارد، اما هدف درمان مدیریت علایمی است که باعث رنج فرد میشوند.
این موضوع بستگی به آن دارد که آیا زن دچار این بیماری مایل به باردار شدن است و هدف کاهش ریسک اختلالات پزشکی ثانوی مثل بیماری قلبی و دیابت را دنبال میکند.
چند گزینۀ درمانی شامل موارد زیر در این مورد وجود دارد:
قرص‌های پیشگیری از بارداری:
این قرصها میتوانند به تنظیم هورمون‌ها و عادت ماهانه کمک کنند.
داروهای دیابت:
این داروها در صورت نیاز برای مدیریت دیابت مورد استفاده قرار میگیرند.
داروهای باروری:
اگر زن مایل به بارداری باشد این شامل استفاده از کلومیفن (کلومید)، ترکیبی از کلومیفن و متفورمین یا گونادوتروپینهای تزریقی مثل هورمون تحریک فولیکول (FSH) و داروهای هورمون لوتینیزه کننده خواهد بود. در برخی موقعیتها، امکان توصیۀ لتروزول (فمارا) وجود دارد.
درمانهای باروری:
این شامل باروری در محیط آزمایشگاهی یا تلقیح است.
رشد بیش از حد مو را میتوان با استفاده از داروی اسپیرونولاکتون (آلداکتون) یا ایفلورنیتین (وانیکا) کاهش داد. فیناسترید (پروپیکیا) نیز ممکن است توصیه شود، اما این دارو نباید توسط زنان باردار مصرف گردد.
هر زنی که اسپیرونولاکتون مصرف میکند نباید از قرص کنترل بارداری استفاده کند زیرا در صورت بارداری امکان ایجاد نقایص مادرزادی برای جنین وجود دارد. شیردهی همزمان با مصرف این دارو توصیه نمیشود.
دیگر گزینه‌های محتمل برای مدیریت رشد مو موزدایی با لیزر، الکترولیز، داروهای هورمونی یا مصرف ویتامین و مواد معدنی است.
گزینه‌های جراحی عبارتند از:
- متهکاری تخمدان: ایجاد سوراخ‌های ریز در تخمدان میتواند میزان اندروژن تولید شده را کاهش دهد.
- اوفورکتومی: در این جراحی یکی از تخمدان‌ها یا هر دوی آنها برداشته میشود.
- هیسترکتومی: این جراحی شامل برداشتن تمامی بخشهای رحم است.
- آسپیراسیون کیست: مایع موجود در کیست تخلیه میشود.
مداوای خانگی
هیچ علاج قطعی برای سندرم تخمدان پلیکیستیک وجود ندارد اما برخی مداواهای خانگی و مداخلات مربوط به سبک زندگی میتوانند تفاوتهایی در وضعیت ایجاد کرده و برخی علایم را کاهش دهند. این موارد عبارتند از:
- مصرف غذای سالم و متوازن شامل مقدار زیاد میوه و سبزی
- داشتن برنامۀ منظم فعالیت فیزیکی
- نگهداری وزن در محدودۀ سالم برای کاهش میزان اندروژن و کاهش ریسک بیماریهایی مثل دیابت و بیماری قلبی
- خودداری از مصرف دخانیات، زیرا باعث افزایش سطح اندروژن و ریسک بیماری قلبی میشود
بارداری و یائسگی
زنان دچار سندرم تخمدان پلیکیستیک ممکن است برای تمام عمر با اثرات این بیماری درگیر باشند.
احتمال افزایش ریسک از دست دادن جنین، دیابت بارداری، پرهاکلامپسی و زایمان زودرس در مبتلایان به این بیماری مطرح است.
پس از وضع حمل، ریسک بستری شدن نوزاد در بخش مراقبتهای ویژه یا مرگ نوزداد پیش از تولد، در کوران تولد، و کمی پس از تولد وجود دارد. این عوارض در بارداری چندقلویی، برای مثال دوقلویی یا سهقلویی، شایعترند.
علایمی مثل رشد بیش از حد مو و الگوی طاسی مردانه ممکن است پس از یائسگی ادامه یابد و حتی امکان تشدید آنها وجود دارد.
به همراه سالخوردگی در عین حال ریسک عوارض ثانوی مرتبط به سندرم تخمدان پلیکیستیک شامل بیماری قلبی مطرح است.
جمعبندی
علل سندرم تخمدان پلیکیستیک روشن نیست، اما تشخیص زودهنگام آن میتواند به تخفیف علایم و کاهش ریسک عوارض این بیماری کمک کند. هر کسی که دچار علایم سندرم تخمدان پلیکیستیک است باید به پزشک مراجعه کند.
منبع:
مهرین
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼