تعیین جنسیت جنین، آیا تضمینی هست؟

سوال : رژیم پسر یا دختر بودن جنین چیست؟ و آیا این رژیم تضمینی است؟

پاسخ : مسلما آن چیزی که در قدیم میشنیدیم و فکر میکردیم که بعضی از غذاهای خاص یا رژیم غذایی خاص ممکن است یک جنسیتی را برای ما داشته باشد، چندان پشتوانه علمی ندارد. اگر چه در خیلی از تحقیقات روی این موضوع کار شده ولی واقعا از نظر علمی هنوز ثابت نشده.
کاری که الان در دنیا انجام میشود و یک روش علمی و صد در صد است تعیین جنسیت در IVF و PGD است.

برای آگاهی بیشتر از رژیم پسر یا دختر بودن جنین به سراغ دکتر فتانه مختاری رفتیم. از شما دعوت میکنیم ویدئو زیر را تماشا کنید.

قدیمی ها معمولا با توصیه های خاص تلاش میکردند جنسیت فرزند خود را تعیین کنند و هنوز هم این نوع تفکر بین مادربزرگها و مادرانمان رایج است و براساس آن به هر زوجی که قصد بچه دارشدن دارند، توصیه هایی می کنند، ولی آیا واقعا می توان با همین توصیه ها جنسیت فرزند را تعیین کرد؟

در هر دورهای از تاریخ این مساله به دلایل خاصی مطرح بوده است. در حاکمان گذشته، داشتن فرزند پسر به معنای دستیابی موروثی به سلطنت و قدرت بود اما در جوامعی که زندگی خانواده از طریق شغل هایی که بیشتر مختص زنان بود مانند قالیبافی و... تامین میشد، تولد فرزند دختر اهمیت بیشتری داشت. مثال در مصر باستان یا انگلستان، وقتی پادشاه فرزند پسری نداشت، کشمکشها و اتفاقهای عجیب و غریبی بر سر تعیین جنسیت اتفاق می افتاد که خود حکایت هایی است؛ مثلا پادشاه برای داشتن جانشین، همسری دیگر اختیار میکرد که پسرزا باشد و به آن زن پسرزا یا دخترزا می گفتند. البته هنوز هم می گویند! ولی این باور که زنی پسرزا یا دخترزا باشد، بی پایه و بی اساس است و برخلاف تصور عمومی، زن نقشی در تعیین جنسیت ندارد، بلکه مرد تعیین کننده جنسیت جنین است.

دختران XX و پسران XY هستند. همه تخمک‌های مادر یک کروموزوم X دارند و این کروموزوم پدر است که جنسیت فرزند را تعیین می‌کند. اگر اسپرماتوزویید حامل کروموزوم y باشد، فرزند پسر و در غیر این صورت دختر می شود زیرا اسپرمها بعضی کروموزوم X و بعضی کروموزوم Y دارند. برخلاف هزاران سال پیش، اهمیت تعیین جنسیت جنین ، برای پیشگیری از تولد نوزادان مبتلا به بیماریهای وابسته به جنس است. تقریبا حدود ۱۵ سال پیش، این مساله مطرح شد که پیش از گذاشتن جنین با روش IVF درون رحم مادر، با تعیین جنسیت، می توان از احتمال تولد کودک مبتلا به بیماریهای وابسته به جنس پیشگیری کرد.

امروزه مساله دیگری در تعیین جنسیت مطرح است
براساس تحقیقات علمی، برخی از بیماریها فقط در نوزادان دختر و برخی دیگر فقط در نوزادان پسر ظاهر می شوند مثل ابتلا به بیماری هموفیلی، دیستروفی عضلانی و... که فقط در نوزادان پسر دیده می شود بنابراین یکی از مشکلات عمده، احتمال انتقال بیماریهای ژنتیکی وابسته به جنس به فرزند است. برای پیشگیری از تولد دوباره نوزاد پسر یا دختر در زنان بارداری که احتمال ابتلا به این بیماریها در فرزندشان وجود دارد، باید با کمک علم در تعیین جنسیت دخالت کرد.

امروزه با تکیه بر دانش پزشکی، می توان گامهای موثری در سلامت جسمی یا روحی و حتی بقای نسل برداشت. از سوی دیگر نتایج تحقیقات پروفسور ساندرا کارسون که چند سال پیش رییس انجمن باروری و ناباروری آمریکا بود، نشان می دهد با تعیین جنسیت جنین می توان در جوامع در حال توسعه، به تنظیم خانواده کمک کرد. گاهی بارداریهای مکرر برای داشتن نوزاد دختر یا پسر، باعث افزایش جمعیت میشود. گذشته از این امروزه خیلی از زوجها فقط می خواهند یک فرزند داشته باشند و ترجیح میدهند فرزندشان دختر یا پسر باشد.

در حال حاضر فقط با روش IVF یا باروری آزمایشگاهی همراه با تکنیک PGD که با آن کروموزومهای جنسی مشخص میشود، می توان به تعیین جنسیت قطعی رسید. PGD یعنی تکه برداری از جنین و ارسال یک سلول برای تعیین وضعیت کروموزومی یا ژنی. تقریبا در ایران از سال 1383 این کار انجام می شود و زوجها برای پیشگیری از ابتلا به بیماریهای وابسته به جنس در فرزندانشان یا داشتن فقط یک فرزند پسر یا دختر (تک‌فرزندی) یا یک جنس معین وقتی چند فرزند با جنس دیگر دارند، مراجعه می کنند. در این روش بعد از تشکیل جنین به کمک روش IVF، از هر جنین (که مثال 5 عدد است)، یک سلول جدا و سپس هسته سلول در مرکز ژنتیک رنگ آمیزی خاصی می شود. هسته هر سلول جنین 23 زوج کروموزوم دارد و متخصص ژنتیک سراغ کروموزومهای جنسی می رود و بعد از رنگ آمیزی، با دقت بسیار بالا، اعلام می کند که کدام جنین دختر یا پسر است. پس از این تعیین جنسیت، جنین موردنظر داخل رحم مادر قرار می گیرد.

موفقیت این روش را باید از 2 دیدگاه بررسی کرد؛ یکی تعیین جنسیت و دیگری احتمال بارداری. باید دید پس از تعیین جنسیت و گذاشتن جنین در رحم، امکان بارداری تا چه حد است. تقریبا در سنین کمتر از 35 سال، شانس موفقیت بارداری، 25 درصد است البته با افزایش سن، درصد احتمال بارداری کاهش می یابد. بسیاری از مراجعه کنندگان تصور می کنند احتمال بارداری در کسانی که نازا هستند، 25 درصد و در کسانی که میخواهند فرزند دوم یا سومشان، دختر یا پسر شود، حتما صددرصد است اما باید گفت اینطور نیست. اصول قدرت باروری انسان اساسا ازسایر پستانداران کمتر است. پس نباید انتظار داشت که میزان بارداری، از حد طبیعی بالاتر باشد. زیرا اگر قرار بود غیر از این باشد، باید در حال حاضر به جای 7 میلیارد نفر، 20 میلیارد نفر در کره زمین زندگی می کردند. اما اگر بارداری اتفاق بیفتد، احتمال تولد نوزاد دختر یا پسر با توجه به خواسته والدین، تقریبا حتمی است.

برخی مردم تصور می کنند مصرف برخی از غذاها، رابطه زناشویی در زمانی معین یا شستن واژن با محلولهای خاص می تواند در تعیین جنسیت نوزاد نقش داشته باشد. این نوع طرز فکر به حدود 50 سال پیش برمی گردد، حدود 15 سال پیش، خانم پروفسور ساندرا کارسون تحقیقات دقیق و جامعی در این زمینه انجام داد و براساس نتایج به دست آمده، مشخص شد هیچکدام از این روشها تاثیری در تعیین جنسیت جنین ندارند، اما متاسفانه هنوز هم بسیاری از مردم همچنان بر این باور هستند و از سوی دیگر بسیاری از پزشکان این روشها را به بیماران خود توصیه می کنند.

این روش علاوه بر پرهزینه و وقت گیر بودن، ممکن است موفق هم نباشد. مصرف داروها، بیهوشی برای برداشتن تخمک و... هم ممکن است خطرهایی در پی داشته باشد. باید پذیرفت که هر کدام از مراحل این کار، در پزشکی تهاجمی محسوب می شوند و عاقلانه نیست که یک فرد سالم، فقط برای کنجکاوی و رسیدن به علاقه شخصی، تصمیم به تعیین جنسیت جنین و انجام آنها بگیرد. در واقع باید گفت این کار آنقدر راحت نیست که مثال بتوان با خوردن یک قرص جنسیت جنین را تعیین کرد. بسیاری از مراجعه کنندگان تصور درستی از این قضیه ندارند. برای این کار فرد باید دلایل محکمی داشته باشد و اگر این دلیل قانع کننده نبود، پزشکان تلاش می‌کنند او را از این کار منصرف کنند. بسیاری از متقاضیان پس از این صحبتها، از تصمیم خود منصرف می شوند، پس به هرحال این امکان علمی و تکنیکی وجود دارد.