کمبود اسپرم در مردان، موجب ناباروری می شود؟
تعداد کم اسپرمها به این معناست که مایع منی که در ارگاسم انزال میشود حاوی اسپرمهای کمتری از حد طبیعی است.
تعداد کم اسپرمها به این معناست که مایع منی که در ارگاسم انزال میشود حاوی اسپرمهای کمتری از حد طبیعی است. تعداد کم اسپرم مردان، «الیگواسپرمی» نیز نامیده میشود. عدم وجود اسپرم به طور کامل، «آزواسپرمی» نامیده میشود. وقتی میگویند تعداد اسپرمها از حد طبیعی کمتر است که تعداد آنها در هر میلیلیتر از مایع منی کمتر از ۱۵ میلیون باشد.
تعداد کم اسپرمها، شانس باروری تخمک همسر و بارداری او را کاهش میدهد. با این حال بسیاری از پدران که تعداد اسپرمهایشان از حد طبیعی کمتر است، هنوز هم قادرند پدر یک کودک باشند.
نشانهها
علامت اصلی کم بودن تعداد اسپرمها، ناتوانی در داشتن فرزند (ناباروری) است. ممکن است جز این، علامت یا نشانه واضح دیگری وجود نداشته باشد. در برخی موارد، یک مشکل زمینهای مانند عدم تعادل هورمونی به ارث برده شده و یک بیماری که مسیر اسپرمها را مسدود کرده است، ممکنست سبب بروز نشانههایی شود که عبارتند از:
-مشکل در عملکرد جنسی- به عنوان مثال، میل جنسی کم یا مشکل در حفظ نعوظ (اختلال نعوظ)
-درد، تورم یا وجود توده در بیضهها
-کاهش موهای صورت و بدن یا دیگر نشانههایی از یک اختلال کروموزومی یا اختلال هورمونی
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
-پس از یک سال نزدیکی محافظت نشده و منظم با همسرتان هنوز هم نتوانسته اید صاحب فرزند بشوید.
-دارای مشکلاتی در نعوظ یا انزال هستید؛ میل جنسیتان کم است یا مشکلات دیگری در عملکرد جنسی دارید.
-درد، ناراحتی، وجود یک توده یا تورم در ناحیه بیضه.
-سابقه مشکلاتی در رابطه با بیضهها، پروستات و مشکلات عملکرد جنسی.
-داشتن جراحی روی کشاله ران، بیضهها یا آلت تناسلی.
علل
تولید اسپرم، یک فرآیند پیچیده است و نیاز به عملکرد طبیعی بیضه و همچنین غدد هیپوتالاموس و هیپوفیز - اندامهایی در مغز شما که فعالیت آنها برای تولید هورمونهایی که باعث تولید اسپرم میشوند ضروری است- دارد. هنگامیکه اسپرمها در بیضهها تولید میشوند، لولههای ظریف آنها را انتقال میدهند تا با منی ترکیب شده و از آلت تناسلی مرد انزال شوند. مشکل در هر یک از این سیستمها میتواند بر تولید اسپرم اثر بگذارد. همچنین، مشکلاتی مانند شکل غیر طبیعی اسپرم (مورفولوژی) یا جنبش غیر طبیعی اسپرم نیز وجود دارد. با تمام این تفاسیر علت دقیق تعداد کم اسپرمها هنوز به طور کامل شناخته نشده است.
علل پزشکی
تعداد کم اسپرمها ممکن است به علت برخی از مشکلات سلامتی و درمانهای پزشکی اتفاق بیفتد. برخی از آنها شامل موارد زیر هستند:
-واریکوسل: واریکوسل، تورم رگ تخلیه کننده بیضه است. این بیماری یک علت شایع ناباروری در مردان است. این مشکل با التهابی که ایجاد میکند اجازه نمیدهد بیضهها به طور طبیعی خنک شوند و همین امر منجر به کاهش تعداد اسپرمها و حرکت کمتر آنها میشود.
-عفونت: بعضی عفونتها میتوانند در تولید و سلامت اسپرم اختلال ایجاد کنند یا میتوانند موجب زخم یا اسکاری شوند که این اسکار مانع عبور اسپرمها به بیرون میشود. این موارد شامل برخی از عفونتهای جنسی مانند کلامیدیا و گنوره، التهاب پروستات (پروستاتیت)، التهاب بیضهها ناشی از اوریون و دیگر عفونتهای دستگاه ادراری و یا دستگاه تولید مثلی هستند.
-مشکلات انزال: برگشت مایع انزال هنگامی رخ میدهد که مایع منی هنگام اوج لذت جنسی به جای بیرون آمدن از نوک آلت تناسلی وارد مثانه شود. مشکلات پزشکی مختلف میتواند به پس رفتن انزال منجر شود؛ مشکلاتی شامل دیابت، آسیبهای نخاعی، جراحی مثانه، پروستات و پیشابراه. برخی از داروها نیز ممکن است در پس رفتن انزال نقش داشته باشند، داروهای فشار خون که به عنوان مسدود کنندههای آلفا شناخته شده اند از این دستهاند. برخی از مردان مبتلا به آسیبهای نخاعی یا بیماریهای خاص میتواند در کل نمیتوانند مایع منی تولید کنند، هر چند آنها هنوز هم میتوانند اسپرم تولید کنند.
-حمله آنتی بادیها به اسپرم: آنتی بادیهای ضد اسپرم، سلولهای سیستم ایمنی بدن هستند که به اشتباه اسپرم را به عنوان دشمن و مهاجم و مضر برای بدن شناسایی کرده و تلاش میکنند آنها را از بین ببرند. این مشکل بهخصوص در مردانی که وازکتومی داشتهاند رایج است.
-تومور : سرطان و تومورهای خوش خیم میتوانند در اندامهای تناسلی مرد را به طور مستقیم اثر بگذارند یا میتوانند بر غددی که هورمونهای مربوط به تولید مثل را آزاد میکنند (مانند غده هیپوفیز) اثرگذار باشند. همچنین جراحی، رادیوتراپی یا شیمی درمانی برای درمان تومورها میتواند باروری مردان را تحت تأثیر قرار دهد.
-بیضههای پایین نیامده : در طول رشد جنین گاهی اوقات یک یا هر دو بیضه موفق به فرود از شکم به داخل کیسه بیضه نمیشوند. باروری در مردانی که چنین مشکلی دارند دچار اختلال شده و کاهش مییابد.
-عدم تعادل هورمونها: هیپوتالاموس، هیپوفیز و بیضهها تولید هورمونهایی که در نهایت منجر به تولید اسپرم میشوند را ترشح میکنند. تغییرات در این هورمونها و همچنین از سیستمهای دیگر مانند تیروئید و آدرنال، ممکن است تولید اسپرم را مختل کند.
-نقص مجرای اسپرم : لولههایی که اسپرم را حمل میکنند ممکن است در اثر بیماری یا جراحت آسیب دیده باشند. برخی از مردان با انسداد در بخشی از بیضهها که اسپرمها را در خود ذخیره میکند ( اپیدیدیم ) یا انسداد یکی از لولههایی که اسپرم را از بیضهها خارج میکنند به دنیا آمدهاند (در نتیجه اسپرم وارد مایع منی نمیشود). مردان مبتلا به فیبروز کیستیک و برخی از شرایط به ارث برده دیگر ممکن است درکل بدون مجاری اسپرم متولد شوند.
-نقص کروموزوم: اختلالات به ارث برده از جمله سندرم کلاین فلتر را - که در آن یک مرد دو کروموزوم X و یک کروموزوم Y به جای یک X و یک Y دارد- باعث رشد غیر طبیعی اندام تناسلی مرد میشوند. سایر سندرمهای ژنتیکی مرتبط با ناباروری شامل فیبروز کیستیک، سندرم کالمن، سندرم یانگ و سندرم کارتاژنر هستند.
-بیماری سلیاک : این بیماری یک اختلال گوارشی ناشی از حساسیت به گلوتن است. بیماری سلیاک میتواند به ناباروری مردان منجر شود. باروری ممکن است پس از گرفتن یک رژیم غذایی فاقد گلوتن بهبود یابد.
-برخی از داروها: درمان جایگزین تستوسترون TRT ، استفاده از استروئید آنابولیک در دراز مدت، داروهای ضد سرطان (شیمیدرمانی)، برخی داروهای ضد قارچ، برخی از داروهای زخم معده و برخی از داروهای دیگر میتوانند تولید اسپرم را مختل کرده و باروری مردان را کاهش دهند.
علل زیست محیطی
قرارگیری بیش از حد در معرض برخی عناصر زیست محیطی خاص میتواند بر تولید یا عملکرد اسپرم اثر بگذارد. این عناصر خاص شامل این موارد هستند:
-مواد شیمیایی صنعتی: مواجهه مداوم با بنزینها، تولوئن، زایلن، علف کشها، آفتکشها، حلالهای آلی، مواد نقاشی و سرب ممکن است منجر به کم شدن تعداد اسپرمها شود.
قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین. قرار گرفتن در معرض سرب یا سایر فلزات سنگین نیز ممکن است به ناباروری منجر شود.
-پرتو یا اشعه X : قرار گرفتن در معرض پرتوها میتواند تولید اسپرم را کاهش دهد و ممکن است چند سال طول بکشد تا دوباره تولید اسپرم به حالت عادی برگردد. تولید اسپرم با دوز بالای اشعه به طور دائم کاهش مییابد.
-گرم شدن بیش از حد بیضهها : استفاده مکرر از سونا یا حمام آب گرم به طور موقت ممکن است تعداد اسپرمهای شما را کاهش دهد. نشستن برای مدت طولانی، پوشیدن لباسهای تنگ یا استفاده از لپ تاپ روی پا برای زمان زیاد ممکن است درجه حرارت را در کیسه بیضه افزایش داده و منجر به کاهش تولید اسپرم شود. جنس لباس زیر، اثر قابل توجهی بر تعداد اسپرمها ندارد.
-دوچرخه سواری طولانی مدت : دوچرخه سواری طولانی مدت یکیدیگر از علل احتمالی کاهش باروری به دلیل گرم شدن بیش از حد بیضههاست.
-بهداشت، شیوه زندگی و دلایل دیگر
سایر علل اسپرم کم شامل موارد زیر است:
-استفاده از داروهای غیر قانونی: استروئیدهای آنابولیک برای تحریک قدرت و رشد عضلانی میتواند بیضهها را کوچک کرده و تولید اسپرم را کاهش دهد. استفاده از کوکائین یا ماری جوانا نیز به طور موقت تعداد و کیفیت اسپرمها را کاهش میدهد.
-استفاده از الکل: نوشیدن الکل میتواند سطح تستسترون را کاهش دهد و موجب کاهش تولید اسپرم شود.
-شغل : مشاغل خاص ممکن است خطر ناباروری افراد را افزایش دهد. استفاده طولانی از رایانه مانیتور یا صفحه نمایش ویدئو، نوبتهای کاری وقت و بی وقت و شبانه و استرس مربوط به کار همگی میتواند در کاهش میزان باروری نقش داشته باشند.
-سیگار کشیدن، توتون و تنباکو : مردانی که سیگار میکشند نسبت به آنهایی که سیگار نمیکشند، تعداد اسپرم کمتری دارند.
-استرس عاطفی: استرس عاطفی شدید یا طولانی مدت، از جمله استرس در مورد باروری خود، ممکن است در عملکرد صحیح برخی از هورمونهای مورد نیاز برای تولید اسپرم اختلال ایجاد کند. همه چیز درباره استرس را اینجا بخوانید.
-وزن: چاقی میتواند به تغییراتی هورمونی منجر شود که باروری مردان را کاهش دهد. درباره کاهش وزن بیشتر بدانید.
-مسائل مربوط به تست اسپرم : تعداد پایینتر از حد طبیعی اسپرمها میتواند ناشی از آزمایش نمونه اسپرم باشد که به سرعت پس از یک بیماری یا عامل استرسزا گرفته شده یا تمام مایع منی انزال شده را شامل نمیشود چرا که برخی از آن بیرون ریخته شده است. به همین دلیل، به طور کلی نتیجه نهایی بر اساس نتایج چند نمونه گرفته شده در طی یک دوره زمانی مورد توجه قرار میگیرند و نه تنها بر اساس نتیجه حاصل از یک نمونه.
عوامل خطر
تعدادی از عوامل خطر به طور مستقیم با تعداد کم اسپرم و به طور غیر مستقیم با مشکلات دیگری که در نتیجهشان شاید تعداد اسپرم کم شود؛ در ارتباط هستند. این عوامل مستقیم و غیر مستقیم خطر زا شامل موارد زیر میشوند:
-استعمال دخانیات
-نوشیدن الکل
-استفاده از مواد مخدر غیر قانونی خاص یا سوء مصرف داروها
-اضافه وزن
-داشتن سابقه عفونت در گذشته یا داشتن عفونت در حال حاضر
-قرار گرفتن در معرض مواد سمی
-گرم شدن بیش از حد بیضهها
-داشتن وازکتومی قبلی یا برگشت وازکتومی
-تولد با اختلالات باروری یا داشتن نسبت خونی با افراد دارای اختلالات باروری
-ابتلا برخی از بیماریها از جمله تومورها و بیماریهای مزمن
-درمان سرطان با جراحی یا اشعه درمانی
-مصرف برخی از داروها
انجام فعالیتهای طولانی مدت مانند دوچرخه سواری یا اسب سواری، در شرایطی که روی صندلی سخت نشسته باشید یا دوچرخه شما تنظیم درست نشده باشد.
مشکلات
ناباروری به دلیل تعدا کم اسپرمها میتواند هم برای شما و هم برای زوجتان استرس آور باشد. برخی مشکلات مانند مسائل زیر ممکن است شما را از پیگیری این وضعیت بازدارد :
-نیاز به جراحی یا درمانهای دیگر برای رفع علت تعداد کم اسپرم
-روشهای کمک باروری گران قیمت و وقتگیر مانند لقاح آزمایشگاهی
-استرس مربوط به عدم توانایی در بچه دار شدن
تستها و تشخیص
وقتی با این شکایت که نمیتوانید همسرتان را باردار کنید نزد پزشک میروید، او سعی خواهد کرد با روشهای مختلف علت اصلی مشکل را تشخیص دهد. حتی اگر پزشک نیز تأئید کند که تعداد اسپرمتان کم است، هم شما و هم زوجتان باید تستهای دیگری را نیز انجام دهید تا علل دیگر ناباروری و مشکلات پزشکی دیگر رد شوند. تستها و سوالات تشخیصی میتوانند شامل موارد زیر باشند:
معاینه فیزیکی عمومی و تاریخچه پزشکی
این شامل بررسی اندام تناسلی و پرسشها در مورد هر بیماری یا مشکل به ارث برده، مشکلات سلامتی مزمن، بیماریها، آسیب یا جراحی است که ممکن است قدرت باروریتان را تحت تأثیر خود قرار داده باشد. پزشک ممکن است در مورد عادات جنسی و رشد جنسی شما نیز سؤالاتی بپرسد.
آنالیز مایع منی
تعداد کم اسپرمها به عنوان بخشی از نتایج آنالیز مایع منی گزارش میشود. در این آنالیز اسپرمهای درون مایع زیر میکروسکوپ و روی یک الگوی شبکهای مربعی مشاهده شده و تعداد اسپرمهای موجود در مربعها شمارش میشوند. در برخی از موارد ممکن است از یک کامپیوتر برای شمارش اسپرمها استفاده شود.
برای جمع آوری نمونه مایع منی پزشک از شما میخواهد که استمنا کرده و مایع حاصل از انزال را در ظرف بهخصوصی بریزید. همچنین میتوان نمونه را در هنگام مقاربت و آمیزش با استفاده از کاندوم مخصوص جمع آوری کرد.
در زمانهای گوناگون تعداد اسپرمها در نوسان است. در بیشتر موارد، چندین آزمایش آنالیز مایع منی در بیش از یک دوره از زمان انجام میشود تا اطمینان حاصل شود که نتایج حاصل دقیق هستند.
اسپرم تازه به طور مستمر در بیضهها تولید میشود و حدود ۴۰ تا ۷۶ روز طول میکشد تا به بلوغ برسد. بنابراین، تجزیه و تحلیل مایع منی فعلی منعکس کننده محیط زیست شما در بیش از ۲.۵ ماه گذشته است. به این ترتیب اثر هر گونه تغییر مثبت که انجام دادهاید چند ماه بعد خود را نشان خواهد داد.
یکی از شایعترین علل کم بودن اسپرم افراد در آزمایش، جمع آوری نادرست و ناقص مایع منی است. بیشتر پزشکان برای بهدست آوردن نتایج دقیق و اطمینان از ثابت بودن نتایج، دو یا تعداد بیشتری نمونه را، آن هم با فاصله و در طول یک دوره زمانی دریافت کرده و آنالیز میکنند. برای بالا رفتن دقت در نمونه برداری پزشک از شما میخواهد:
-اطمینان حاصل کنید که در طول استمنا یا مقاربت تمام مایع منی خود را در ظرف آزمایش یا کاندوم مخصوص ریختهاید.
-حداقل بگذارید سه ماه از بیماری یا حادثه استرسآور بگذرد و آن زمان نمونه اسپرم را جمع آوری کنید.
-قبل از جمع آوری نمونه از استمنا خودداری نمایید.
-اطمینان حاصل کنید که جمع آوری نمونه دوم حداقل ۷ روز پس از نمونه گیری اول انجام شود. در طول دوره آزمایش به هنگام مقاربت از روان کنندهها استفاده نکنید زیرا این محصولات میتوانند تحرک اسپرمها را کاهش دهند.
نتایج آنالیز مایع منی
تراکم طبیعی اسپرمها از 15 میلیون تا 200 میلیون اسپرم در هر میلیلیتر از مایع منی است. اگر تعداد اسپرمها از 15 میلیون اسپرم در هر میلیلیتر مایع منی کمتر باشد یا در هر انزال کمتر از 39 میلیون اسپرم داشته باشید. تعداد اسپرمهایتان کم به حساب میآید و شانس باردار شدن زوجتان با کاهش تعداد اسپرمها کاهش مییابد. برخی از مردان به کل هیچ اسپرمی در مایع منی خود ندارند. این وضعیت به عنوان آزواسپرمی شناخته میشود.
البته عوامل زیادی در تولید مثل و باروری نقش دارند و تعداد اسپرم تنها یکی از این عوامل است. بسیاری از مردان با تعداد کم اسپرم میتوانند با موفقیت پدر شوند، در حالیکه برخی مردان با تعداد اسپرم طبیعی نمیتوانند پدر شوند. حتی اگر به تعداد کافی هم اسپرم داشته باشید، در صورتی که حداقل نیمی از این اسپرمها شکل (morphology) و تحرک (motility) مناسبی نیز داشته باشند، شانس این را دارید که با موفقیت همسرتان را بارور کنید.
تستهای دیگر
با توجه به یافتههای اولیه، پزشکتان ممکن است تستهای اضافی دیگری را نیز برای کشف علت کم بودن اسپرمها و سایر علل ناباروری تجویز کند. این تستها میتوانند شامل موارد زیر باشند:
-سونوگرافی اسکروتومی: این تست با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا از بیضهها و ساختارهای حمایت کننده آن تصویربرداری میکند.
-سونوگرافی از طریق مقعد: یک لوله کوچک آغشته به روان کننده، برای بررسی پروستات و همچنین برای بررسی مجرای حمل کننده منی و مجرای اسپرمبَر، درون راست روده شما قرار داده میشود.
-تست هورمونها: پزشک شما ممکن است یک آزمایش خون برای تعیین سطح هورمونهای تولید شده از غده هیپوفیز، هیپوتالاموس و بیضهها، که نقشی کلیدی را در رشد جنسی و تولید اسپرم بازی میکنند سفارش کند.
-آزمایش ادرار بعد از انزال: وجود اسپرم در ادرار میتواند نشان دهد که هنگام انزال اسپرم به جای خروج از آلت تناسلی وارد مثانه شده است (انزال رتروگراد).
-آزمایش ژنتیک: هنگامیکه غلظت اسپرم بسیار کم است، عوامل ژنتیکی نیز ممکن است نقش داشته باشند. یک آزمایش خون میتواند نشان میدهد که آیا تغییرات نامحسوس در کروموزوم Y وجود دارد- نشانههایی از اختلال ژنتیکی- یا خیر. آزمایش ژنتیک نیز ممکن است برای تشخیص سندرمهای مختلف مادرزادی یا به ارث برده شده، درخواست شود.
-بیوپسی بیضه: این آزمون شامل نمونه برداری از بیضهها با سوزن است. این تست زمانی انجام میشود که آنالیز مایع منی نشان دهد که به کل هیچ اسپرمی در مایع منی وجود ندارد. اگر نتایج حاصل از بیوپسی بیضه نشان دهد که تولید اسپرم طبیعی است، به احتمال زیاد مشکل از یک انسداد یا مشکل دیگری در مورد حمل و نقل اسپرمها ایجاد شده است.
-تست آنتی بادیهای ضد اسپرم: این تست آنتی بادیهایای که شاید به اسپرمها حمله کرده باشند و روی عملکرد آنها اثر منفی گذاشته باشند را مورد بررسی قرار میدهد.
-آزمونهای تخصصی عملکرد اسپرم: تستهایی میتوانند صورت بگیرند تا مشخص کنند اسپرمهایتان پس از انزال تا چه زمانی و تحت چه شرایطی میتواند زنده بماند، چگونه میتوانند به تخمک نفوذ کنند و اینکه آیا مشکلی در چسبیدن به آن دارند یا خیر. به بیان دیگر تنها تعداد اسپرمها اثر گذار نیستند. سلامت اسپرمها و ویژگیهای آنها مانند شکل و تحرک نیز میتواند در باروری بسیار مؤثر باشد.
درمان و داروها
-جراحی: برای نمونه ورم و گشاد شدن سیاهرگ بیضه و ناتوانی آن در جریان دادن صحیح خون که واریکوسل نامیده میشود را میتوان با جراحی برطرف نمود و به این وسیله از کاهش تولید و کیفیت اسپرمها جلوگیری کرد. همچنین انسداد مربوط به مجاری مرتبط با بیضه را نیز میتوان با جراحی اصلاح کرد.
-درمان عفونتها: آنتی بیوتیکها عفونتهای دستگاه تناسلی را درمان میکنند اما همیشه قادر به بازگرداندن توانایی باروری نیستند.
-درمان با هورمونها و داروها: هورمونهای جایگزین و داروها ممکن است برای متعادل ساختن سطح هورمونها مورد استفاده قرار بگیرند. با این روش درمانی شما باید حداقل 3 تا 6 ماه صبر کنید تا اثر درمان در شما ظاهر شود و در نتایج آنالیز مایع منی، تغییرات مثبتی حاصل شود. عجله نکنید!
-استفاده از روشهای کمک باروری (ART): این روش شامل بهدست آوردن اسپرم از طریق انزال طبیعی یا جراحی بر حسب خواست و تصمیم بیمار است. این اسپرم داخل دستگاه تناسلی زن قرار داده میشود یا برای استفاده در لقاح آزمایشگاهی یا تزریق داخل سیتوپلاسمی مورد استفاده قرار میگیرد.
زمانی که درمان به کار نمیآید
گاهی اوقات مشکل باروری مردان قابل درمان نیست و برای برخی مردان غیر ممکن است که خودشان بتوانند صاحب فرزند شوند. اگر مورد شما اینگونه است برای بچه دار شدن باید اسپرم را از فردی اهدا کننده دریافت کنید یا کودکی را به سرپرستی بپذیرید.
منبع:
پارسه گرد
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼